24 Mei

24 Mei is die 144ste dag van die jaar in die Gregoriaanse kalender (145ste in skrikkeljare). Daar volg nog 221 dae.

Inhoud

Gebeure

Amy Johnson het op hierdie dag in 1930 die eerste vrou geword wat van Engeland na Australië gevlieg het. Dié foto is geneem in Julie 1932 – toe sy 'n rekordvlug van Londen na Kaapstad onderneem het en geland het op die Wingfield-lugmagbasis. Sy is verwelkom deur die burgemeester van Kaapstad W.C. Foster.

• 1086 – Pous Victor III volg Pous Gregorius VII op as pous van die Rooms-Katolieke Kerk.
• 1153 – Malcolm IV word Koning van Skotland
• 1370 – Die Verdrag van Stralsund maak ´n einde aan die oorlog tussen Denemarke en die Hanse.
• 1487 – Lambert Simnel word gekroon as King Edward VI in Dublin.
• 1550 – Marcello Cervini (later Pous Marcellus II) word kardinaal-bibliotekaris van die Vatikaan.
• 1565 – Die Ottomane, onder Lala Kara Mustafa Pascha en Piale Pascha begin die beleg van Malta met die bombardement van die Vesting van St Elmo. Die beleg duur tot 23 Junie van dieselfde jaar.
• 1571 – Russies-Krimtataar-oorlog: Die Krim-Tartare onder Dewlet-Girey bereik Moskou, plunder die voorstede en steek die stad aan die brand. Tot 26 Mei brand die stad bykans heeltemal af. Die Russe onder Iwan die Verskriklike slaag eers in die veldslag by Molodi (meer as 'n jaar later) om die Tartare te verslaan.
• 1626 – Peter Minuit koop Manhattan van die inheemse bevolking.
• 1716 – Pous Clemens XI verklaar Johannis Frans Régis salig.
• 1726 – Pous Benedictus XIII verklaar Johannes van Prado salig.
• 1738 – Die Metodiste Kerk word gestig.
• 1810 – In Argentinië begin ’n opstand teen Spanje.
• 1814 – Pous Pius VII keer terug na Rome uit gevangeskap in Frankryk.
• 1822 – Slag van Pichincha: Simón Bolívar verkry onafhanklikheid vir Quito.
• 1824 – Pous Leo XII publiseer Quod hoc Ineunte oor die 1825 Jubileum.
• 1844 – Eerste elektriese telegram deur Samuel F. B. Morse gestuur vanaf Baltimore, Maryland na Washington, D.C., met die boodskap What hath God wrought?.
• 1846 – Mexikaans-Amerikaanse Oorlog: Generaal Zachary Taylor neem Monterrey, Mexico in.
• 1861 – Amerikaanse Burger Oorlog: Unie troepe beset Alexandria, Virginië
• 1883 – Die Brooklyn Bridge geopen vir verkeer na 14 jaar van konstruksie.
• 1895 – Oscar Wilde in hegtenis geneem op grond van morele aanklagte in Londen en tot gevangenisstraf gevonnis.
• 1889 – Die Duitse Reichstag (parlement) aanvaar die wet Gesetz zur Alters- und Invaliditätsversicherung (die basis van vandag se statutêre pensioenvonds-versekering) goed. Die aftreeouderdom word op 65 vasgestel (hoër as die destydse algemene lewensverwagting). Kanselier Otto von Bismarck het deur die wet probeer om die nood van die werkersklas, wat deur verstedeliking en industrialisasie veroorsaak is, te verlig.
• 1899 – Die eerste publieke parkade in die Verenigde State geopen in Boston.
• 1900 – Boereoorlog: Die Verenigde Koninkryk annekseer die Oranje-Vrystaat.
• 1915 – Eerste Wêreldoorlog: Italië verklaar oorlog teen die dubbel-monargie Oostenryk-Hongarye.
• 1917 – Die Saamwerkunie van Natalse vereniginge gestig om Afrikaans in die Tuinprovinsie te bevorder.
• 1918 – Eerste Wêreldoorlog: Met verskeie skermutselings tussen Armeense en Turkse magte begin op Sardarapat , die veldslag van Sardarapat tussen die Armeense Nasionale Raad en die Ottomaanse Ryk.
• 1921 – Eerste Comrades-maraton van Pietermaritzburg na Durban.
• 1921 – Waterval, aan die grens tussen Johannesburg en Roodepoort, stig van die NG gemeente Langlaagte af.
• 1929 – The Cocoanuts, die eerste film waarin die Marxbroers speel, open.
• 1930 – Amy Johnson land in Darwin, Australië en word die eerste vrou wat van Engeland na Australië vlieg (sy het vertrek op 5 Mei vir hierdie vlug van 11 000 myl).
• 1940 – Igor Sikorsky voer die eerste suksesvolle enkel-rotor helikopter-vlug uit.
• 1941 – Tweede Wêreldoorlog: in die noord Atlantiese Oseaan, kelder die Duitse oorlogskip Bismarck die HMS Hood en almal aan boord, uitgesonder 3 bemanningslede, sterf.
• 1943 – Holocaust: Josef Mengele word hoof mediese offisier in Auschwitz konsentrasiekamp.
• 1943 – Tweede Wêreldoorlog: Admiraal Karl Dönitz beëindig die U-boot-oorlog in die noord Atlantiese Oseaan weens die hoë verliese aan die Duitse kant.
• 1950 – Koning Abdullah ibn Husain I van Transjordanië, verkondig die Hashemitiese Koninkryk van Jordanie. Terselfdetyd word die betwiste Wesbank ingelyf by die koninkryk.
• 1956 – Die eerste Eurovision-sangfees‎ word in Lugano, Switserland gehou.
• 1962 – Scott Carpenter wentel driemaal om die aarde in die Aurora 7 ruimtekapsule.
• 1968 – Studente steek die beurs in Parys aan die brand.
• 1976 – Die Concorde se vlugte na Washington, DC begin
• 1993 – Eritrea verkry onafhanklikheid van Ethiopië.
• 1993 – Microsoft se bekendstelling van Windows NT
• 2000 – Met die onttrekking van die Israeliese soldate word Israel se besetting van Suid-Libanon beëindig (met die uitsondering van die betwiste gebied om Schebaa).
• 2001 – DIe 15-jarige Sherpa Temba Tsheri word die jongste bergklimmer wat die kruin van Mount Everest bereik.

Geboortes

• 15 v.C. – Germanicus, 'n generaal van die Romeinse Ryk († 19).
• 1494 – Jacopo da Pontormo, Florentynse kunskilder († 1557).
• 1544 – William Gilbert, Britse sterrekundige en filosoof († 1603).
• 1616 – John Maitland, 1ste Hertog van Lauderdale († 1682).
• 1619 – Philips Wouwerman, Nederlandse skilder († 1668).
• 1650 – John Churchill, Hertog van Marlborough († 1722).
• 1671 – Gian Gastone de Medici, groothertog van Toskane († 1737)
• 1686 – Daniel Fahrenheit, Duitse fisikus, ingenieur en glasblaser († 1736).
• 1693 – Georg Raphael Donner, Oostenrykse beeldhouer
• 1743 – Jean-Paul Marat, Franse rewolusionêr († 1793).
• 1751 – Karel Emanuel IV, koning van Sardinië († 1819).
• 1721 – Ferdinand Sterzinger, Oostenrykse Rooms-Katolieke teoloog.
• 1723 – Peter Ascanius, Noorse dierkundige en mineraloog.
• 1734 – Conrad Nahmacher, Duitse Protestantse teoloog en opvoeder.
• 1743 – Jean-Paul Marat, Switserse geneesheer en joernalis tydens die Franse Rewolusie (Ami du Peuple).
• 1759 – Wilhelm Friedrich Ernst Bach, Duitse komponis († 1845).
• 1767 – Joseph Ignaz Schnabel, Duitse komponis en Direkteur van Musiek te Breslau (Wroclaw).
• 1794 – William Whewell, Britse wetenskaplike en filosoof († 1866).
• 1796 – Friedrich Kammerer, Duitse uitvinder van die vuurhoutjie.
• 1797 – Richard van Rees, Nederlandse wiskundige en fisikus.
• 1810 – Abraham Geiger, Duitse rabbi († 1874).
• 1816 – Emanuel Leutze, Duitse skilder († 1868).
• 1819 – Victoria van die Verenigde Koninkryk († 1901).
• 1821 – Topete y Carballo, Spaanse admiraal en politikus.
• 1823 – Johann Kravogl, Südtiroolse meganikus, geweersmid en uitvinder van die elektroniese-motor.
• 1824 – August Sohlmann, Sweedse uitgewer.
• 1831 – Richard Hoffman, Britsgebore Amerikaanse komponis en pianis († 1909).
• 1832 – Fulvio Fulgonio, Italiaanse skrywer.
• 1838 – Sigismund von Zedlitz und Neukirch, Duitse jagter en skrywer (Hegewald).
• 1855 – Arthur Wing Pinero, Britse dramaturg († 1934).
• 1860 – Walter Kern, Duitse argitek.
• 1863 – George Grey Barnard, Amerikaanse beeldhouer († 1938).
• 1866 – Jóhann Magnús Bjarnason, Yslandse skrywer († 1945).
• 1869 – Ivan Aguéli, Sweedse skilder en skrywer.
• 1870 – Ynes Mexia, Mexikaanse botanikus en ontdekkingsresiger.
• 1870 – Jan Christian Smuts, Suid-Afrikaanse politikus en staatsman, Eerste Minister van Suid-Afrika († 1950).
• 1872 – Joseph Ferdinand von Österreich-Toskana, troonopvolger van die Toskane.
• 1873 – Margarete Michaelson, Duitse skrywer.
• 1879 – Otto Reche, Duitse volkekundige.
• 1882 – Heinz Hanus, Oostenrykse rolprent-regisseur.
• 1884 – August Carl Lange, Duitse argitek.
• 1886 – Paul Paray, Franse dirigent en komponis († 1979).
• 1887 – Hermann Aellen, Switserse skrywer en joernalis.
• 1889 – Igor Sikorsky, Russies-Amerikaanse lugvaartpionier († 1972).
• 1891 – William F. Albright, Amerikaanse argeoloog († 1971).
• 1893 – Walter Baade, Duitse sterrekundige († 1960).
• 1894 – Hu Xiansu, Sjinese botanikus.
• 1895 – Marcel Janco, Roemeense skilder en grafiese kunstenaar.
• 1898 – José Maria Ferreira de Castro, Portugese skrywer en joernalis.
• 1899 – Suzanne Lenglen, Franse tennisspeelster († 1938).
• 1899 – Heinrich Fassbender, Duitse politikus.
• 1899 – Henri Michaux, Franse digter en skilder.
• 1901 – Arvid Harnack, Duitse prokureur, ekonoom, en versetstryder.
• 1902 – Susano Polanco, Dominikaanse tenoor.
• 1905 – Mikhail Sholokhov, Russiese skrywer en Nobelprys-wenner.
• 1907 – Alejandro Tobar, Kolumbiaanse komponis en violis.
• 1908 – Emil Friedman, Tsjeggiese musiek-opvoeder, violis en dirigent.
• 1909 – Wilbur Mills, Amerikaanse politikus († 1992).
• 1909 – Louis Fürnberg, Duitse gigter, romanskrywer, en komponis.
• 1909 – Demetrio Aguilera Malta, Ekuadoriaanse skrywer, skilder, en diplomaat.
• 1910 – Nils-Eric Fougstedt, Finse dirigent en komponis († 1961).
• 1910 – Marģeris liepaja-Ventspils, Lettiese komponis en skrywer.
• 1911 – Heinz Cramer, Duitse generaal.
• 1911 – Lotte Rausch, Duitse aktrise.
• 1911 – Ne Win, Birmaanse politikus.
• 1912 – Joan Hammond, Australiese sopraan († 1996).
• 1914 – Lilli Palmer, Duitse aktrise († 1986).
• 1917 – John Robert Russell, Hertog van Bedford († 2002).
• 1918 – Katharina Szelinski-Sanger, Duitse beeldhouer.
• 1920 – Karl Friedrich Klausing, Duitse versetstryder.
• 1922 – Annemarie Bostroem, Duitse digter.
• 1923 – Knut Ahnlund, Sweedse historikus en skrywer.
• 1925 – Mai Zetterling, Sweedse aktrise en rolprentregisseur († 1994).
• 1928 – Adrian Frutiger, Switserse letterontwerper († 2015).
• 1928 – Stanley Baxter, Skotse akteur.
• 1928 – William Trevor, Ierse skrywer.
• 1930 – Hans-Martin Linde, Duitse dirigent en skrywer.
• 1931 – Michael Lonsdale, Franse akteur.
• 1933 – Cecile Cilliers, Suid-Afrikaanse joernalis en skryfster († 2018).
• 1934 – Edward Robert Adams, Suid-Afrikaanse biskop van Oudtshoorn
• 1935 – Joan Micklin Silver, Amerikaanse regisseur.
• 1936 – Harold Budd, Amerikaanse komponis en digter.
• 1937 – Bernhard Hänsel, Duitse argeoloog.
• 1938 – Georges Andrey, Switserse historikus.
• 1938 – Tommy Chong, Kanadese akteur en komediant.
• 1939 – Helga Piur, Duitse aktrise.
• 1940 – Joseph Brodsky, Russiese digter, ontvanger van die Nobelprys vir Letterkunde, 1987 († 1996).
• 1941 – Bob Dylan, Amerikaanse sanger, liedjieskrywer en musiekvervaardiger (Traveling Wilburys).
• 1943 – Gary Burghoff, Amerikaanse akteur.
• 1944 – Patti LaBelle, Amerikaanse sangeres, aktrise en skryfster.
• 1944 – Frank Oz, Amerikaanse akteur, skrywer en vervaardiger.
• 1945 – Priscilla Presley, Amerikaanse aktrise en sakevrou.
• 1946 – Irena Kirszenstein-Szewinska, Poolse atleet.
• 1946 – Tansu Çiller, voormalige premier van Turkye.
• 1948 – Sacha Bulthuis, Nederlandse aktrise († 2009).
• 1949 – Aurelio De Laurentiis, Italiaanse rolprentprodusent.
• 1949 – Pamela Teves, Nederlandse aktrise.
• 1949 – Jim Broadbent, Britse akteur.
• 1953 – Alfred Molina, Britse akteur.
• 1954 – Kamiel Vanhole, Vlaamse toneelskrywer, vertaler en vredesaktivis († 2008).
• 1954 – Rainald Goetz, Duitse skrywer.
• 1955 – Rosanne Cash, Amerikaanse sangeres, kitaarspeler en skryfster.
• 1960 – Kristin Scott Thomas, Britse aktrise.
• 1961 – Aivars Aksenoks, Lettiese politikus.
• 1963 – Kathy Leander, Switserse sangeres.
• 1965 – John C. Reilly, Amerikaanse akteur.
• 1967 – Tamer Karadağlı, Turkse akteur.
• 1967 – Joost Buitenweg, Nederlandse akteur.
• 1967 – Andrei Fridrichowitsch Borodin, Russiese bankier.
• 1969 – Karin Bachmann, Switserse skrywer.
• 1973 – Jill Johnson, Sweedse sangeres.
• 1973 – Steffen Kjærgaard, Noorse fietsryer.
• 1973 – Peter Heine Nielsen, Deense skaakspeler.
• 1975 – Milena Dreißig, Duitse aktrise.
• 1977 – Sasa Russadse, Georgiese rolprent-maker.
• 1980 – Cecilia Cheung, Sjinese sangeres en aktrise.
• 1982 – Alexander Koll, Oostenrykse skiër.
• 1988 – Billy Gilman, Amerikaanse sanger.
• 1989 – Tina Weirather, Liechtensteinse alpineskiër.
• 1990 – Jasmijn Vriethoff, Nederlandse aktrise.
• 1995 – Joseph Wenzel, erfprins van Liechtenstein.
• 1997 – Fabian Schiller, Duitse renjaer.

Sterftes

• 185 of 193 – Pous Eleuterus, die dertiende pous van die Rooms-Katolieke Kerk (*onbekend).
• 1136 – Hugo van Payns, Franse stigter van die Tempelridders.
• 1153 – David I van Skotland, koning van Skotland (* 1083).
• 1201 – Theobald III., graaf van Sjampanje.
• 1240 – Skule Bårdsson, Jarl van Noorweë, en die laaste teen-koning.
• 1273 – Rudolf van Valpelline, Biskop van Sion.
• 1377 – Algirdas, Litouse Groot-hertog.
• 1408 – Taejo van Joseon, stigter van die Koreaanse Joseon-dinastie.
• 1413 – Hermann II van Hesse, mede-regent en later landgraaf van Hesse.
• 1511 – Francesco Alidosi, Italiaanse kardinaal.
• 1543 – Nicolaas Copernicus, Pruisiese sterrekundige (* 1473).
• 1579 – Paul Crell, Duitse Lutherse teoloog.
• 1579 – Christoph Dood, burgemeester van Lübeck.
• 1592 – Nicholas Selnecker, Duitse Protestantse teoloog, hervormer, kerklied-digter en -komponis.
• 1610 – Joachim a Burck, Duitse komponis.
• 1612 – Robert Cecil, 1st Graaf van Salisbury, Britse administrateur en politikus (* 1563).
• 1618 – Johann Georg I, vors van Anhalt-Dessau.
• 1642 – Polyxena van Lobkowicz, Tsjeggiese aristokraat.
• 1644 – Alfonso III d'Este, hertog van Modena en Reggio.
• 1697 – Johann Adolf I, hertog van Sakse-Weissenfels.
• 1725 – Jonathan Wild, Engelse misdadiger.
• 1739 – Koning Narendra Simha van Kandy op Ceylon.
• 1773 – Johann Zach, Boheemse komponis en orrelis.
• 1790 – François-Henri Clicquot, Franse orrelbouer.
• 1792 – Jakob Michael Reinhold Lenz, Duitse skrywer.
• 1810 – Christoph Gottlob Heinrich, Duitse historikus
• 1819 – Jan Hendrik van Kinsbergen, Nederlandse vloot-offisier.
• 1826 – Ernst Friedrich Fesca, Duitse komponis.
• 1827 – Johann Josef Adrian, Duitse burgemeester van Freiburg.
• 1838 – Marianne Kraus, Duitse kunsskilder.
• 1848 – Annette von Droste-Hülshoff, Duitse skryfster en komponis (* 1797).
• 1851 – Friedrich Tieck, Duitse beeldhouer.
• 1871 – Georges Darboy, Franse aartsbiskop van Parys.
• 1872 – Julius Schnorr von Carolsfeld, Duitse skilder.
• 1877 – Antonio Smith, Chileense landskapskilder.
• 1879 – William Lloyd Garrison, Amerikaanse joernalis en uitgewer (* 1805).
• 1881 – Samuel Palmer, Britse Waterverfskilder (* 1805).
• 1883 – Gabriel Gustav Valentin, Duitse dokter en fisioloog.
• 1886 – Franz Xaver von Schönwerth, Duitse volkekundige.
• 1896 – Michael Birkeland, Noorse historikus, argivaris en politikus.
• 1903 – Marcel Renault, Franse renjaer en industrialis (* 1872).
• 1906 – Albert Grühn, Duits-Baltiese teoloog en Protestantse martelaar.
• 1924 – Victor Herbert, Iersgebore Amerikaanse komponis, tjellis en dirigent (* 1859).
• 1939 – Aleksander Brückner, Poolse filosoof en literatuur-historikus (* 1856).
• 1940 – Louis Fles, Nederlandse sakeman, aktivis en skrywer.
• 1940 – Achim Konstantin Rudolf Ferdinand von Arnim, Duitse offisier.
• 1945 – Konstantin Gorbatoff, Russiese skilder.
• 1945 – Robert Ritter von Greim, Duitse vlieënier en veldmaarskalk.
• 1950 – Archibald Wavell, Britse veldmaarskalk (* 1883).
• 1953 – Cor Hermus, Nederlandse akteur, toneelregisseur en -skrywer.
• 1963 – Elmore James, Amerikaanse sanger, liedjieskrywer en kitaarspeler (* 1918).
• 1969 – Willy Ley, Duits-Amerikaanse wetenskaplike en skrywer (* 1906).
• 1971 – Hendrik Sangster, Nederlandse argitek.
• 1972 – Asta Nielsen, Deense aktrise.
• 1974 – Duke Ellington, Amerikaanse komponis en musikant (* 1899).
• 1981 – George Jessel, Amerikaanse akteur (* 1898).
• 1981 – Herbert Müller, Switserse renjaer.
• 1989 – Herwig Hensen, Vlaamse digter en skrywer.
• 1990 – Dries van der Lof, Nederlandse renjaer.
• 1990 – Julijans Vaivods, Lettiese kardinaal.
• 1992 – Hester Heese, Afrikaanse skrywer (* 1911).
• 1995 – Harold Wilson, Britse staatsman en politikus, Eerste Minister van die Verenigde Koninkryk (* 1916).
• 1995 – P.J. Nienaber, 'n Afrikaanse skrywer en een van Suid-Afrika se voorste letterkundiges (* 1910).
• 1997 – Edward Mulhare, Ierse akteur (* 1923).
• 2003 – Lady Rachel Kempson, Britse aktrise (* 1910).
• 2005 – Carl Amery, Duitse skrywer.
• 2005 – Arthur Haulot, Belgiese versetstryder.
• 2006 – Anderson Mazoka, Sambiese politikus
• 2006 – Claude Piéplu, Franse akteur.
• 2008 – Isaac Lipschits, Nederlandse geskiedkundige.
• 2009 – Ella Snoep, Nederlandse aktrise.
• 2011 – Erns Louis Jansen, Suid-Afrikaanse regter (* 1918).
• 2012 – Klaas Carel Faber, Nederlandse oorlogsmisdadiger.
• 2012 – Jacqueline Harpman, Belgiese skrywer en psigoanalis.
• 2017 – Piet Byleveld, bekende speurder (* 1950).

Gepubliseer

Teologie

• 1829 – Traditi humilitati nostrae, beleidsverklaring van Pous Pius VIII.