NG gemeente Waterval

Die NG gemeente Waterval is 'n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die weste van Johannesburg teenaan die grens van Roodepoort met sy kerkgebou in die voorstad Newlands, hoewel die gemeentegrense ook byvoorbeeld sekere uitbreidings van die voorstede Northcliff in Roodepoort en Albertville in Johannesburg insluit.

Ontstaan

Ná 'n 16 jaar lange stryd van 6 Februarie 1905 af is Waterval-gemeente uiteindelik op 24 Mei 1921 van die moedergemeente Langlaagte as agtste gemeente in die Goudstad afgestig. Die naam is afgelei van die plaas Waterval. In Johannesburg het vyf gemeentes binne die eerste elf jaar van die stad se stigting ontstaan: Johannesburg (1887), Langlaagte (1892), Fordsburg (1896), Jeppestown (1897) en Johannesburg-Oos (die Irenekerk) (1897). Turffontein was in 1906 die laaste van die eerste ses gemeentes, waarna 14 jaar voor die afstigting van Melville in 1920 sou verloop. Dié lang stilte was vanweë die ellende na die Anglo-Boereoorlog, die ontwrigting en swaarkry van die Eerste Wêreldoorlog en daaropvolgende ekonomiese insinking.

Vroeë jare

Vier terugslae wat die Afrikaanse bevolking van Johannesburg in die vroeë jare gekniehalter het, het ook neerslag in Waterval gevind en tot diepe armoede en verwaarlosing aanleiding gegee. Op die twee oorloë was daar ook nog die noodlottige staking aan die Rand in 1922 en die Groot Depressie van die vroeë jare dertig. Die eerste leraar, ds. J.T. Martens, moes in sy dienstyd van 1921 tot 1927 meesal aanvoorwerk doen. Soos Ons gemeentelike feesalbum dit in 1952 stel: "Die akker wat so lank braak gelê het, het groot eise aan die eerste arbeiders gestel." Martens het net 'n trapfiets gehad waarmee hy die geestelike werk in die uitgestrekte gemeente kon doen en tog het hy volhard en sowat £1 000 vir 'n kerkboufonds ingesamel.

Sy opvolger, ds. C.A. van der Merwe (1927 - '41) het hom uit die staanspoor met die heelhartige steun van sy vrou, die kerkraad en gemeentelede, daarop toegespits om die kerk te laat bou. So kon die aantreklike kerkgebou op 23 Februarie 1929 ingewy word. Ene C.B. Nel het die hoeksteen op 14 Julie 1928 gelê. Die argitek was W.G. Lansley (hoewel die gebou amper nes sommige van Gerard Moerdyk se kerke uit dieselfde tydperk lyk) en die bouaannemer D. Aitchison. Ondanks die koste van £6 200 kon die gemeente ook nog 'n pragtige pyporrel teen 'n koste van £900 op 15 Maart 1936 in die kerk aanbring, reeds afbetaal. Van der Merwe het self die kerkgebou ingewy, terwyl die moderator van die Vrystaatse Kerk die orrel ingewy het.

Waterval se ywer het die Johannesburgse Stadsraad aangespoor om teerstrate te maak, water en ligte te voorsien en sanitêre geriewe aan te bring. Die eerste myndorpie het, danksy die kerk se teenwoordigheid, tot 'n moderne voorstad van Johannesburg ontwikkel. Stoflike en geestelike vooruitgang volg en die lidmaattal neem in so 'n mate toe (in 1932 byvoorbeeld 1 652 belydende lidmate), dat Waterval 'n hulpprediker moet beroep en twee dogtergemeentes afstig, naamlik Linden (met Greenside en Emmarentia van Johannesburg-Oos daarby ingereken) op 8 Oktober 1936 en Westdene op 14 April 1938.

Nageslag

In die onmiddellike omgewing (binne die verband van die latere Hoëveldse Sinode) het ook nog Greymont in 1954, Claremont in 1958 en Aasvoëlkop in 1959 ontstaan. Op hulle beurt het Hurst Hill (later Crosby-Wes) in 1949 van Westdene afgestig en van Linden: Ferndale (later Randburg) in 1944, Fairland en Fontainebleau in 1955 en Lindenpark in 1962. Triomf is in 1967 tussen Waterval en Westdene gestig ná die gedwonge verskuiwings uit Sophiatown en uiteindelik in 1982 Weltevreden van Fairland afgestig, sodat daar teen die middel jare tagtig in die huidige Hoëveldse Sinode reeds 13 gemeentes regstreeks of onregstreeks uit Waterval ontstaan het. Anders as die geval met die dogtergemeentes van byvoorbeeld Fordsburg en Jeppestown, is teen 2012 nog twee van Waterval se Hoëveldse afstammelinge by 'n aanliggende gemeente ingelyf: Crosby-Wes is ingelyf Vergesig, waarvan lidmate 'n belangrike onderdeel uitmaak, en Claremont is in 2011 ingelyf by Waterval self.

Omdat Florida in 1940 deels van Waterval en deels van Langlaagte afgestig is, kan sekere gemeentes in die Wes-Transvaalse Sinode ook hulle oorsprong tot by Waterval naspoor. Kriel (Maraisburg) is in 1944 deels van Waterval en deels van Florida afgestig (en later weer by laasgenoemde moedergemeente ingelyf), Florida-Suid in 1956 en Floridapark in 1959 (oorspronklik bekend as Florida-Noord). Uit dié gemeente ontstaan in 1973 Constantiakruin. Quellerina (1976) is ook van die een van die Floridase gemeentes afgestig. Dit bring Waterval se totale nasate op 19 te staan, waarvan teen 2015 16 nog bestaan het.

Verdere ontwikkelinge

Tydens dr. A.B. du Preez (1942 - '46) se dienstyd het die gemeenteblad, Die Kerkklok, die eerste keer die lig gesien en is die Gemeenskapsentrum, Volkshuis, met sy pragtige saal gebou. Dit het £12 000 en in 'n langgevoelde behoefte voorsien.

Die getal belydende lidmate het van 647 in 1990 tot 391 in 2005 en 248 in 2010 afgeneem. Die dogtergemeente Claremont is in Augustus 2011 by Waterval ingelyf. In 2015 het die belydende lidmate 284 getel.

Enkele leraars

Carel Aron van der Merwe, 1927 - 1941 (toe hy sy emeritaat aanvaar)
Jan Thomas Martens, 1921 - 1928
Carel Aron van der Merwe, 1927 - 1941
Andries Bernardus du Preez, 1942 - 1946
Rudolph Johannes Raath, 1946 - 1949
Joachim Petrus Nicolaas Prinsloo, 1949 - 1952
Marthinus Wilhelmus Theunissen, 1951 - 1962
Adriaan Oosthuizen de Beer, 1952 - 1954 (waarna eerste leraar van dogtergemeente Greymont)
Marthinus Eduard Johannes Bezuidenhout, 1962 - 1967
Andries Stephanus Burden, 1967 - 1971
Wouter Henri Meiring Oosthuizen, 1972 - 1975
Johannes Jacobus Jacobs, 17 Januarie 1976 - 1982
Barend Johannes Smit, 1982 - 1990 (waarna Parkhurst tot 1992, toe uit die bediening)
Coert Reinhard du Buisson, 1983 - 1985
Anton Lombard, 1990 - 1999
Christo Naudé, 2000 - 2008
Dr. Willem Jacobus Wiid, 2009 - 30 April 2017
Ds Willie du Toit, 1 Augustus 2018

Bronne

Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
Symington, Johan (et. al.), Jaarboek van die NG Kerke, Tydskriftemaatskappy, Kaapstad en Wellington, verskeie jare.

Eksterne skakels

Die gemeente se webwerf