Kasjmir

Kasjmir (Kasjmiri: كشهير, kaśhīr; Oerdoe, کشمیر; Hindi: कश्मीर, kaśmīr) is 'n geografiese streek in die noordwestlike gedeelte van die Indiese subkontinent wat tussen Indië, Pakistan en die Volksrepubliek China betwis word. Die streek grens in die noordweste aan Afghanistan, in die suidweste aan Pakistan, in die suide aan Indië en in die ooste aan China. In die noordweste is die Hindoekoesj, in die noordooste die Karakoram en in die suidooste die Himalaja geleë. Die streek is veral bekend vir die Kasjmirwol wat uit die Kasjmirbok se ondervag gewen word.

Indië beheer 101 338 km² van die betwiste gebied, Pakistan 85 846 km² en die Volksrepubliek China 37 555 km², altesaam 224 739 km². Die Indiese gebied het 'n bevolking van sowat 10,1 miljoen, terwyl die Pakistanse gebied sowat 5 miljoen het. Kasjmir se noorde is veral Islamities van aard, terwyl die suide Hindoesties en die ooste Boeddhisties beïnvloed is.

Kasjmir vorm sedert eeue heen weens sy ligging 'n belangrike brug- en knooppunt tussen Sentraal-, Suid-, Oos- en Wes-Asië. Sy strategiese ligging langs belangrike handelsroete het Kasjmir tot 'n begeerte saak van verowering gemaak. Kasjmir is in 1587 deur Akbar vir die Mogolryk verower en in 1739 het Nadir Sjah die streek vir die Persiese Ryk verower. In 1820 is Kasjmir deur Ranjit Singh by die Sikh-ryk ingelyf.^[1] Met die Britse oorwinning oor die Sikh in die Eerste Anglo-Sikh-oorlog in 1846 het Kasjmir as Kashmir and Jammu deel van Brits-Indië geword.

Met die Verdeling van Indië in Indië en Pakistan het Kasjmir 'n kortstondige nie-erkende onafhanklike land geword, wat 'n kort tyd later tot 'n militêre konflik tussen Indië en Pakistan gelei het. Nadat Pasjtoense milisies vanaf Pakistan na Kasjmir binnegedring het, het Kasjmir by Indië aansoek gedoen vir militêre ondersteuning en as teenprestasie by die Indiese Unie aangesluit. Dit het tot die uitbreek van die eerste Indies-Pakistanse oorlog gelei wat in 1949 met die de facto verdeling van Kasjmir tussen Indië en Pakistan beëindig is. Hierdie wapenstilstand is deur die Verenigde Nasies bemiddel wat 'n volkstemming in die betwiste gebied aangevra het. Dit het tot vandag weens die konflik tussen Indië en Pakistan nie gebeur nie.

Agtergrond wysig

Jammu en Kasjmir is in 'n bree sin administratief verdeel tussen drie lande:

Pakistan beheer die noordwestelike deel; Azad Kashmir (insluitend 'n klein gedeelte van Jammu) en die sogenaamde Noordelike Gebiede (Baltistan en Gilgit). Laasgenoemde word egter nie deur Pakistan self as Jammu en Kasjmir beskou nie.

Indië beheer die sentrale en suidelike deel; dit is die grootste deel van die Jammu-, Kashmir-vallei, Ladakh en Siachen-gletser. Hierdie gebied is de facto verdeel tussen twee Indiese uniegebiede: Jammu en Kasjmir en Ladakh.

China beheer die noordoostelike deel (Aksai Chin en Shaksgam).

Geadministreer deur	Gebied	Bevolking	% Moslems	% Hindoes	% Boeddhiste	% Ander
Indië	Kasjmir-vallei	~4 miljoen	95%	4%	–	–
	Jammu-divisie	~3 miljoen	30%	66%	–	4%
	Ladakh	250 000	46%	–	50%	3%
Pakistan	Asad Kasjmir	~2,6 miljoen	100%	–	–	–
	Gilgit-Baltistan	~1 miljoen	99%	–	–	–
Volksrepubliek China	Aksai Chin	–	–	–	–	–
Statistiek van die BBC se In Depth rapport.

Volgens Indië val Jammu en Kasjmir (insluitend die gebiede wat deur Pakistan en China beheer word) onder sy grondgebied. Pakistan beskou die hele Jammu en Kasjmir as die betwiste gebied en voer aan dat die eis van Indië ongeldig is. Kasjmir is die kern van 'n jarelange territoriale geskil tussen die drie lande, bekend as die Kasjmir-konflik.

Jammu en Kasjmir is 'n uiters bergagtige gebied wat baie geneig is tot aardbewings. 'n Groot aardbewing het op 8 Oktober 2005 plaasgevind.

Kasjmir behoort administratief vir die grootste deel tot Indië en is 'n vallei van ongeveer 7200 km2, op 'n hoogte van 1675 meter, met die westelike deel van die Himalajas, die Karakoram. Die gebied het 'n antieke geskiedenis. Jammu en Kasjmir is al lank een van die sentrums van die Sanskrit-kultuur. Die literatuur, beeldhouwerk, musiek, dans, skilderkuns en argitektuur van Jammu en Kasjmir het 'n beduidende invloed in Asië gehad.

Die verdeling wysig

Uitsig oor die Kasjmirvallei vanaf Talmar.

Indië het in 1947 onafhanklikheid van die Verenigde Koninkryk verkry. Daar is besluit dat twee lande uit die voormalige kolonie gevorm sou word: Pakistan (Oos- en Wes-Pakistan) en Indië. Die meerderheid Moslems woon in Pakistan en die meerderheid Hindoes in Indië. Daar is ooreengekom dat outonome streke, soos die Prinsdom Kasjmir (bekend as die Dogra-ryk), kan besluit of hulle by Indië of Pakistan wil aansluit.

Die bevolking van Jammu en Kasjmir bestaan hoofsaaklik uit Moslems. Die gebied is aanvanklik beheer deur die Hindoe Maharaja Hari Singh, wat so lank as moontlik onafhanklik wou bly om die beste moontlike aanbod van die Indiese regering te kry. In 1947 val Pakistan egter Jammu en Kasjmir binne met die hulp van guerrilla's van Islamitiese stamme en Pakistanse soldate wat as stamlede vermom is. Die indringers het hul aan verkragting en plundering van die mense van Jammu en Kasjmir toegegee. Hulle het veral op nie-Moslems gerig. Gedurende die Dogra-ryk van die Sikhs is die godsdiens sterk bevoordeel bo die Moslems en ander godsdienste, alhoewel hulle slegs 5% van die bevolking uitmaak. Die Maharaja het verstaan dat sy droom van 'n semi-onafhanklike Jammu en Kasjmir verbrokkel het, en het hy die Indiese leër om hulp gevra. Hy het ook 'n verdrag onderteken waarin hy ingestem het dat Jammu en Kasjmir deel van Indië sou word.

Die gevolglike oorlog het geduur totdat Indië die Verenigde Nasies in 1949 versoek het om Pakistan te oorreed om die besette Jammu en Kasjmir te verlaat. Die Verenigde Nasies bewerkstellig daarna 'n wapenstilstand, waardeur Jammu en Kasjmir verdeel word in 'n gebied beset deur Pakistan en 'n ander beset deur Indië. Die Verenigde Nasies het aangedring op 'n referendum om die bevolking se mening oor die status van die gebied te toets. Dit word egter geblokkeer deur Indië, wat slegs 'n referendum wou hê op voorwaarde dat Pakistan die gebiede moet verlaat.

Ontwikkelings rondom die millennium-wending wysig

Albei lande het altyd hardnekkig volgehou dat Jammu en Kasjmir in sy geheel aan hulle behoort. Bemiddelingspogings was tot dusver onsuksesvol.

Teen die middel van 1999 is Jammu en Kasjmir deur Moslem-guerrilla's en volgens sommige bronne deur Pakistanse troepe in siviele kleredrag geïnfiltreer. Hulle het bergpieke en rante naby Kargil in Jammu en Kasjmir beheer, met die doel om die hoofweg tussen Srinagar en Leh af te sny. Dit loop van noord na suid in die Indiese deel van Jammu en Kasjmir. Sou hulle daarin slaag, sou hulle Jammu en Kasjmir in twee verdeel het. 'n Teenaanval deur Indië met behulp van die weermag en lugmag het die Pakistani egter oor die skietstilstandlyn terug gedryf. Die Amerikaanse president Bill Clinton het die Pakistanse premier Nawaz Sharif gevra om sy troepe terug te trek. Dit het 'n einde gemaak aan hierdie fase van die konflik. Kort daarna is Sharif afgesit deur 'n staatsgreep deur die Pakistanse weermag onder leiding van generaal Pervez Musharraf, die vorige president.

Aan die begin van 2002 het die wedersydse dreigemente tussen die lande al hoe hewiger geword. Dit was die gevolg van hul grenskonflik en van terroriste-aanvalle in Indië. Vanaf 1 Januarie 2002 is alle direkte land- en lugverbindings gesluit. Daar was vrese vir 'n kernoorlog op die subkontinent. Na intensiewe diplomasie deur ander lande het Indië en Pakistan hul wedersyds-aggressiewe propaganda van 10 Junie 2002 versag. Daar is gehoop dat albei lande vir versoening sou voorberei.

In April 2003 het Indië voorgestel om die dialoog te hervat. Busverbindings tussen Indië en Pakistan is herstel. Op 26 November 2003 stem Indië en Pakistan ooreen tot 'n skietstilstand langs die onbetwiste internasionale grens, die betwiste skietstilstandlyn en langs die Siachen-gletser. Dit is die eerste 'totale wapenstilstand' in 15 jaar wat deur albei lande erken word. Op 30 November 2003 het Pakistan ook sy lugruim na Indië heropen.

In 2019 het die spanning weer toegeneem en Indië het lugaanvalle op Pakistan Kasjmir uitgevoer. Pakistan het ook enkele vliegtuie neergeskiet en 'n vlieënier gevang, en daar was ook vuurgevegte oor die skietstilstandlyn. Die vlieënier is later weer vrygelaat.

Verwysings wysig

↑ (en) Imperial Gazetteer of India, volume 15. 1908. Oxford University Press, Oxford and London. bl. 93–95.

Eksterne skakels wysig

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kasjmir.
(en) "Kashmir". Encyclopædia Britannica. Besoek op 16 Desember 2018.
(en) Kashmiri-Canadian Council: Kashmir in the United Nations
(en) CCC Research: "Asymmetric Conflict in South Asia – The Cause and Consequences of the 1999 Limited War in Kargil"
(en) Guardian: "Kashmir crisis eases but political and military sniping continues"
(en) "An Outline of the History of Kashmir" deur Prof. L. N. Dhar
(en) "The Wonder That Was Kashmir" deur Subhash Kak

[1] (en) Imperial Gazetteer of India, volume 15. 1908. Oxford University Press, Oxford and London. bl. 93–95.

[1]