Kobus Jordaan

Jacobus Adriaan (Kobus) Jordaan (gebore Kimberley, Kaapland, Suid-Afrika, 2 Desember 1937) is 'n afgetrede onderwyser en universiteitsdosent, asook ’n voormalige kommissaris-generaal van die tuisland Gazankulu, senator, Volksraadslid en lid van die eerste Wetgewende Vergadering ná 1994.

Opleiding en onderwysloopbaan

Jordaan het sy skoolopleiding aan Grey-kollege in Bloemfontein ontvang en was een van 10 oudleerders van dié skool wat in die laaste parlement van die "ou" Suid-Afrika gedien het. Die ander was dr. Kraai van Niekerk (NP), dr. Manie Schoeman (NP), Attie Jooste (NP), Cehill Pienaar (KP), brig. Kobus Bosman (NP), dr. Arrie van Rensburg (NP), Issy Pinshaw (NP), Jacko Maree (NP) en dr. Francois Jacobsz (NP). Van dié groep was Jordaan al lid van die Demokratiese Party. Ná skool het hy aan Kovsies 'n B.Sc. (Hons.) behaal en in dié universiteit se studenteraad gedien.

Jordaan het van 1961 tot 1967 onderwys gegee aan die Sekondêre Skool Katete in Noord-Rhodesië, wat in dié tyd onafhanklik geword het as Zambië. Van 1963 tot 1967 was hy onderhoof van die skool. Hy het die onafhanklikheidswording in 1964 meegemaak en die land daarna gereeld besoek. In 1967 keer hy na Suid-Afrika terug en word dosent in wiskunde aan die destydse Bloemfonteinse Onderwyskollege. Van 1969 tot 1977 was hy lektor in geografie aan die Universiteit van Zoeloeland.

Politieke loopbaan

Nasionale Party

Jordaan was terwyl hy aan die universiteit doseer het, voorsitter van die Nasionale Party se Mtunzini-tak en van 1974 tot 1980 hoofkommissaris van die NP in Natal. Nadat die Verenigde Party, wat jare lank die Nasionale Provinsiale Raad oorheers het en die meeste van die senatore uit dié provinsie gehad het, voor die algemene verkiesing van 1977 ontbind en opgegaan het in die Nuwe Republiek-party, het Jordaan van 1977 tot 1980 as benoemde NP-senator gedien. Hy is toe aangestel as kommissaris-generaal van die tuisland Gazankulu, 'n klein, selfregerende gebied in die noordooste van Transvaal wat, toe dit in 1994 afgeskaf is, uit sowat 7 500 km² beslaan het en 'n geskatte bevolking van 804 000 gehad het. Van 1985 tot 1988 beklee hy ampte in eers die departement van buitelandse sake en toe die departement van grondwetlike ontwikkeling. Van 1984 tot 1985 was hy ook raadgewer van minister Gerrit Viljoen.

Demokratiese Party

Jordaan was in die algemene verkiesing op 6 September 1989 een van drie kandidate van die Demokratiese Party – gestig op 8 April daardie jaar – wat Durbanse kiesafdelings wat die NP in 1987 met ’n klein meerderheid van die PFP verower het, vir die DP kon wen. Jordaan het die dienende NP-LP, Renier Schoeman, verslaan. Sy aansluiting by die DP was die einde van 'n verbintenis met die NP in Natal wat gestrek het van vroeg in die sewentigerjare. Hy het eers kort voor die verkiesing uit die destydse regerende party bedank en tydens die veldtog oor sy oorlopery na die DP gesê dit was vir hom ’n "traumatiese" gebeurtenis, maar dit was makliker omdat hy "reeds lank gelede van apartheid afskeid geneem het en in 1987 in (die Pretoriase kiesafdeling) Sunnyside vir die eerste keer Prog (PFP) gestem het". Die ander twee kiesafdelings wat die NP aan die DP moes afstaan, was Umbilo en Durban-Punt.

Met sy toetrede tot die Volksraad in 1989 is Jordaan aangestel as DP-woordvoerder oor streeksontwikkeling. Hy is in 1991 verkies tot ondervoorsitter van die DP se nasionale raad nadat hy dr. Denis Worrall op die party se nasionale kongres om dié amp verslaan het. In dieselfde jaar is hy as een van die DP se span van 12 lede aangewys wat sou deelneem aan Kodesa. Die ander elf dr. Zach de Beer, leier van die DP, Colin Eglin, Ken Andrew, David Dalling, Mahmoud Rajab, Peter Soal, Errol Moorcroft, David Gant, dr. Richard Ernest van der Ross, dr. Denis Worrall en Helen Suzman.

In April 1992 was Jordaan een van sewe DP-LV's wat geheime samesprekings met die ANC-leierskap in Johannesburg gevoer het. Dit het daartoe gelei dat vyf van die party se Volksraadslede hulle op 21 April by die ANC aangesluit het: Dave Dalling (Sandton), Pierre Cronje (Greytown), Rob Haswell (Pietermaritzburg-Suid), Jan van Eck (Claremont) en Jannie Momberg (Simonstad). Hoewel die ANC toe nog nie 'n politieke party was nie en hulle die organisasie dus nie amptelik in die parlement kon verteenwoordig nie, was hulle in der waarheid die eerste ANC-lede in die Volksraad, al moes hulle vir eers hul plek as onafhanklikes inneem. Jordaan en nog twee LV's, Wessel Nel (Mooirivier) en André de Wet (benoem), het hulle ná die eerste dag aan die samesprekings met die ANC onttrek, maar hulle was ook lid van die DP se "linkervleuel". Van die vyf oorlopers het die partyleier, dr. Zach de Beer, almal behalwe Dalling geskors. Hy was in die hospitaal tydens die gesprekke met die ANC, maar het hom later by die oorlopers geskaar.

In September 1992 het Jordaan as lidmaat van die Nederduitse Gereformeerde Kerk bedank weens ontevredenheid omdat sommige leiers in die NG Kerk in Natal ’n uitnodiging na ’n gebedsbyeenkoms om vrede van die hand gewys het. Ná sy bedanking uit die NG Kerk het hy oorgegaan na die destydse NG Sendingkerk. Destyds het hy gesê hy en sy gesin is "in die NG Kerk gebore en gedoop" en het met die jare "gebid en teen die apartheid in die kerk geveg . . . Ons het nog altyd geglo dat gelowe, hoe verskillend ook al, die waardigheid en gelykheid van alle mense moet verkondig. Daarom moet dit sonder twyfel 'n rol speel om vrede en orde in die land te bewerkstellig."

Jordaan was in 1994 een van net sewe DP-LP's wat die paal gehaal en verkies is tot die Wetgewende Vergadering ná die eerste demokratiese verkiesing. Omdat die DP-koukus destyds so klein was, het hy van 1994 af gedien as DP-woordvoerder oor intelligensie; openbare ondernemings; minerale en energiesake; openbare diens; en waterwese en bosbou. Hy was ook adjunkwoordvoerder oor landbou; grondsake; kommunikasie (insluitende die Poskantoor en Telkom); binnelandse sake; openbare werke; en kuns, kultuur, wetenskap en tegnologie.

Hy het einde 1998 as LP bedank en enkele maande later ook uit die DP.

Gesinslewe

Jordaan is in 1962 getroud met Nela Ferreira. Uit dié huwelik is drie seuns gebore. Ná haar dood is hy in 2015 met Aggie Calitz, verbonde aan Plus 50 Media, getroud. Sy broerskind Willem Jordaan is in April 2016 aangestel as redakteur van die dagblad Die Burger.

Bron

• (en) Hayes, Sandra. 1998. Who's who of Southern Africa. Johannesburg: Who's Who of Southern Africa.

Eksterne skakels

• (af) Afrikaners vlieg mekaar toe behoorlik in die hare Geargiveer 9 April 2016 op Wayback Machine, Beeld, 1 Oktober 1991. URL besoek op 7 April 2016.