Martha du Plessis

Martha du Plessis (gebore Postma, Burgersdorp, Kaapkolonie, 13 April 1868 – Pretoria, Suid-Afrika, 15 Desember 1945) is die eerste Gereformeerde onderwyseres wat in dié kerkverband se rekords genoem word.

Martha du Plessis.

Die opening van die Vrye Christelike Skool op Burgersdorp in April 1886. Mej. Martha Postma was die assistent en mnr. Philip Snyman die hoof.

Martha se vader, ds. Dirk Postma, die eerste Gereformeerde predikant, was ten tyde van haar geboorte predikant van die Gereformeerde kerk Burgersdorp. Haar moeder, Susanna Lasea Kruger (†3 Oktober 1869), was ds. Postma se vierde vrou en sy eerste huwelik in Suid-Afrika, nadat hy vantevore drie keer in Nederland getrou het. Uit hierdie vierde huwelik van hom, op 24 November 1859, is ses kinders gebore van wie Martha die tweede jongste was. Die ander was: (ds.) Dirk Postma jr. (1861–1919), Johanna (1862–1932), (ds.) Stephanus Postma (1865–1904, vader van die skrywers Hilda Postma en Rikie Postma), Adrianus (1866–1933), dan Martha en laastens Helenius (23 September 1869 – 2 November 1870). Die kinders se moeder is presies 10 dae ná sy geboorte oorlede.

Martha het blykbaar nie halfbroers en –susters uit haar vader se eerste twee huwelike gehad nie, maar uit die derde huwelik (op 11 Februarie 1850 met Ida Sijpkens, oorlede 1857) het drie van die vier kinders nog geleef by Martha se geboorte: Zwaantje (1856–1875, eerste vrou van prof. Jan Lion Cachet), (ds.) Petrus Postma (1854–1919) en (ds.) Marthinus Postma (1855–1926). Uit Martha se vader se vyfde en laaste huwelik (op 20 Desember 1869 met Johanna Wilhelmina van Biljon) was Martha se halfbroers en susters: Brechtje (1871–1937), Helenius (1872–1874), (ds.) Willem (1874–1920), Laurika (1875–1905), Aletta (1876–1957) en Maria.

Die eerste melding van "Miss Martha Postma" word in die Gereformeerde Kerk se Almanak vir die jaar 1887 gemaak, waarin haar kwalifikasies aangedui word as "Elementair Kaapsche Universiteit". Indertyd het sy skoolgehou aan die Vrye Christelike Skool op Burgersdorp wat in April 1886 geopen is onder die toesig van die kerkraad. Vir die 55 leerlinge was daar vyf klaskamers. Philip Snyman was die eerste skoolhoof en mej. Postma die assistente. Sy was ook die eerste Gereformeerde meisie of vrou wat met kategetiese onderrig behulpsaam was, maar sy moes dit staak omdat Burgersdorp se kerkraad beswaar daarteen gemaak het.

Sy het later getrou met Johannes Lodewicus du Plessis.

Bronne

• (af) Die Gereformeerde Vroueblad. 1959. Die Gereformeerde vrou 1859-1959. Potchefstroom: Potchefstroom Herald.