Ysterhout
Ysterhout (Olea capensis, ook basterswartysterhout, eerste-ysterboom, opregteswartysterhout, regteswartysterhout, witboekenhout, ysterboom, en yzerboom) is 'n boom wat voorkom langs die kus van Suid-Afrika en die hoëveld. Die bome groei as bosserige struike of klein tot middelgroot bome langs die kus. In die immergroen woude word die boom tot 40 m hoog. Die klein, welriekende blommetjies word in blomtakkies van ongeveer 6 cm lank gedra. Die vrugte word tot 2 cm lank, is eetbaar en word pers wanneer hulle ryp is. Dié spesie het drie subspesies.
| Ysterhout | |
|---|---|
| |
Wetenskaplike klassifikasie 
| |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Plantae |
| Klade: | Tracheofiete |
| Klade: | Angiospermae |
| Klade: | Eudicots |
| Klade: | Asterids |
| Orde: | Lamiales |
| Familie: | Oleaceae |
| Genus: | Olea |
| Spesie: | O. capensis
|
| Binomiale naam | |
| Olea capensis | |
Subspesies
wysigEen van die drie subspesies is endemies aan Suid-Afrika en op die SANBI-rooilys is aldrie as veilig (LC) gelys:
| O. c. capensis L.[1] | Kleinysterhout | endemies | Wes-Kaap, Oos-Kaap, KwaZulu-Natal |
| O. c. enervis (Harv. ex C.H.Wright) I.Verd.[2] | Bosveldysterhout | nie-endemies | Oos-Kaap, KwaZulu-Natal, Mpumalanga, Limpopo, Noordwes |
| O. c. macrocarpa (C.H.Wright) I.Verd.[3] | Swartysterhout | nie-endemies | Wes-Kaap, Oos-Kaap, KwaZulu-Natal, Mpumalanga, Limpopo tot in tropiese Afrika, Madagaskar en ander eilande |
Die Kleinysterhout is die endemiese subspesie O. c. capensis. Die subspesie O. c. macrocarpa is so genoem vanweë sy vrugte wat amper twee maal so groot is as die ander s'n. (Grieks: "makro" beteken groot en "karpon" is vrug). Die macrocarpa-vrug is ongeveer 15–20 cm lank en lyk amper net soos die Kalamata-olywe.
Eienskappe
wysigDie ysterhoutboom se hout is baie hard en swaar en nie maklik om te bewerk nie, maar dit is ook baie duursaam. Die digtheid kan 1,49 [g/cm3] bereik en dit wil sê dat ysterhout in water sal sink. Die hoë digtheid maak die hout minder aantreklik vir meubels ensomeer as byvoorbeeld stinkhout of geelhout. Die genus Olea se bome kan gewoonlik baie oud word. Leeftye van 2000-3000 jaar is geen uitsondering nie. Die ysterhout groei ook stadig en dit duur meer as 'n eeu om volwassenheid te bereik.[4]
Die boom se FSA nommer is 618.[5]
Galery
wysig-
Olea capensis macrocarpa kan enorm groot word. Hierdie eksemplaar staan in die Nuwelandbos in Kaapstad. -
Blomme van die ysterhoutboom. -
Ysterhoutboom in blom. -
'n Ysterhout in 'n tuin in Kaapstad.
Sien ook
wysig| Wikimedia Commons bevat media in verband met Olea capensis. |
Verwysings
wysig- ↑ "SANBI" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2020.
- ↑ "SANBI" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2020.
- ↑ "SANBI" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2020.
- ↑ "pza.sanbi" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Augustus 2017. Besoek op 5 November 2016.
- ↑ https://www.treetags.co.za/national-list-of-indigenous-trees/
Bron
wysig- Algemene gids tot BOME. Keith, Paul & Meg Coates Palgrave. 2000. ISBN 1-86872-527-8