Opuntia
Opuntia, algemeen bekend as turksvy, is 'n genus in die kaktus familie, Cactaceae.[1] Turksvye is ook bekend as die tuna (vrugte), sabra, nopal (paddle, meervoud nopales) van die Nahuatl woord nōpalli vir die plat blare (pads), of nostle, van die Nahuatl woord nōchtli vir die vrugte; of paddle kaktus. Die genus is vernoem na die Antieke Griekse stad van Opus, waar, volgens Theophrastos, 'n eetbare plant gegroei het wat gepropageer kon word deur die blare te laat wortel skiet.[2] Die mees algemene kulinêre spesie is die Indiese fig opuntia (O. ficus-indica).
| Turksvy | |
|---|---|
| |
| Opuntia littoralis var. vaseyi | |
Wetenskaplike klassifikasie 
| |
| Domein: | Eukaryota |
| Koninkryk: | Plantae |
| Klade: | Tracheofiete |
| Klade: | Angiospermae |
| Klade: | Eudicots |
| Orde: | Caryophyllales |
| Familie: | Cactaceae |
| Subfamilie: | Opuntioideae |
| Tribus: | Opuntieae |
| Genus: | Opuntia Mill. |
| Spesies | |
|
Baie. | |
| Sinonieme | |
Beskrywing wysig
O. ficus-indica is 'n groot stam- vormende gesegmenteerde kaktus wat tot 5-7 meter kan groei met 'n kroon van moontlik 3 meter in deursnee en 'n stam met 'n deursnee van eter. Cladodes (groot blare of blaaie) het 'n groen na blou-groen kleur, met net 'n paar dorings van tot 2.5 sentimeters wat ook doringloos kan wees.[1]Turksvye groei tipies met plat, ronde blaaie (ook genoem platyclades) met groot, gladde, vaste dorings en klein, harige doringtjies ook genoem glochids wat maklik vassit aan die vel of hare, wat dan los laat van die plant. Die blomme is gewoonlik groot, okselstandig, eensame, biseksueel, en epiperigynous, met 'n blomdek wat bestaan uit, duidelike, spiraal gereëlde blomdekblare en 'n hypanthium. Die meeldrade is veeltallig en in spiraal of gevlegte trosse, en die stamper het talle minderwaardige eierstokke per vrugblaar. Placentasie is pariëtaal en die vrug is 'n bessie met arillate sade. Turksvy spesies kan baie wissel van gewoonte; die meeste is struike, maar sommige, soos Opuntia echios van die Galapagos, is bome.
Ekologie wysig
O. ficus-indica floreer in streke met matige winters met langdurige droë tye, gevolg deur warm somers met reën af en toe en 'n relatief lae humiditeit.[1] 'n gemiddelde jaarlikse reënval van 350 -500 verseker goeie groei.[1] O. ficus-indica florees in verskeie gronde wat wissel van sub-suur tot sub-alkaliese, met 'n klei-inhoud van nie meer as 15-20% nie, en grond wat goed dreineer.[1] Die vlak wortel stelsel stel die plant in staat om in vlak, los grond te groei, soos op berg hange.[1] Opuntia versprei in groot klonale kolonies, wat bydra dat die plant beskou word as 'n skadelike onkruid of indringer plant in sommige plekke.[1][3]
Diere wat Opuntia eet sluit die turksvy eiland slak en Cyclura rock iguanas in. Die vrugte word verlustig deur baie droë land diere, veral voëls, wat dan help om die saad te versprei. Opuntia patogene sluit die sac swam Colletotrichum coccodes en Sammons Se Opuntia virus in. Die mier Crematogaster opuntiae en die spinnekop Theridion opuntia is vernoem as gevolg van hulle assosiasie met turksvy kaktusse.
Verspreiding wysig
Soos die meeste ware kaktusspesies, is turksvyplante net inheems in die Amerikas. Deur middel van menslike optrede, het hulle sedertien versprei na baie ander gebiede van die wêreld.[1][4] Turksvykaktusspesies word in oorvloed in Meksiko gevind, veral in die sentrale en westelike streke, en in die Karibiese eilande. In die Verenigde State van Amerika, is turksvye inheems aan baie gebiede van die dorre, semi-ariede, en droogte-neigende Wes- en Suid-Sentrale Verenigde State van Amerika, insluitende die laer hoogtes van die Rotsgebergte en suidelike groot Vlaktes, waar spesies soos Opuntia phaeacantha en Opuntia polyacantha dominant geword het, en na die woestyn Suidwes, waar verskeie ander tipes endemies is. Die turksvykaktus is ook inheems aan die sanderige kusstrand en struikomgewings van die Ooskus van Florida na die suide van Connecticut (Opuntia humifusa).
Opuntia spesies is die mees koue verdraagsame van die laeveldkaktusse, spesies word gevind in wes- en suid-Kanada; een subspesie, O. fragilis var. fragilis, is gevind waar dit groei langs die Beattonrivier in sentraal-Brits-Columbië, suidwes van die Cecilmeer by 56° 17' N 120° 39' W.[5]
Turksvyplante produseer ook 'n vrug, bekend as tuna, wat algemeen geëet word in Meksiko en in die Middellandse Seestreek; dit word ook gebruik om aguas frescas te maak.[1] Die vrugte kan rooi, wynrooi, groen, of geel-oranje gekleur wees. In die Galápagos-eilande, word ses verskillende spesies gevind: O. echios, O. galapageia, O. helleri, O. insularis, O. saxicola, en O. megasperma. Hierdie spesies word verdeel in 14 verskillende variëteite; die meeste van hierdie is beperk tot een of 'n paar eilande. Vir hierdie rede, word hulle beskryf as 'n uitstekende voorbeeld van "adaptive radiation".[6] Oor die geheel, het eilande met lang stam varieteite, die reuse skilpaaie, en eilande waar skilpaaie ontbreek het die lae of grond vorme van Opuntia. Turksvye is 'n primêre bron van voedsel vir die algemene reuse-skilpaaie in die Galapagos-eilande, hulle is daarom belangrik in die voedselketting.
Charles Darwin was die eerste om daarop te let dat hierdie kaktusse het thigmotactic helmknoppe: wanneer die helmknoppe aangeraak word, krul hulle op, om hul stuifmeel te deponeer. Hierdie beweging kan gesien word deur liggies aan die helmknoppe van 'n oop Opuntia blom te raak. Dieselfde eienskap het soortgelyk in ander kaktusse (bv. Lophophora) ontwikkel.
Die eerste bekendstelling van turksvye in Australië word toegeskryf aan die Goewerneur Philip en die vroegste koloniste in 1788. Turksvye het uit Brasilië na Sydney gereis, waar dit in Sydney, New South Wales gegroei het, die plante is herontdek in 'n boer se tuin in 1839. Dit kom voor asof turksvye versprei het van Nieu-Suid-Wallis en groot ekologiese skade in die oosstate veroorsaak het. Hulle word ook gevind in die Middellandse See-streek van Noord-Afrika, veral in Tunisië, waar hulle oor die platteland groei, asook in dele van die suide van Europa, veral Spanje, waar hulle groei in die ooste, suidoos en suid van die land, en ook in Malta, waar hulle reg oor die eilande groei. Hulle kan ook gevind word in groot getalle in dele van Suid-Afrika, waar hulle ingevoer is uit Suid-Amerika. Turksvyplante word as indringerplante beskou in Australië, Suid-Afrika, Hawaii en andere.[1]
Turksvye (meestal Opuntia stricta) was oorspronklik ingevoer na Europa gedurende die 1500's[1] en Australië in die 18de eeu vir tuine, en is later gebruik as 'n natuurlike landbou-omheining[7] 'n poging is ook aangewned om 'n cochenille kleurstofbedryf daar te stel. Hulle het vinnig 'n wydverspreide indringende onkruid geword, wat uiteindelik die omskakeling van 260 000 vierkante kilometer van boerderygrond in 'n ondeurdringbare groen oerwoud van turksvy verander, in plekke tot 6.1 meter hoog. Baie van die boere was van hulle plase af gedryf deur wat hulle as die "groen hel" bestempel het; hul verlate huise was oorweldig deur die kaktus groei, wat gevorder het teen 'n spoed van 4 047 vierkante kilometer per jaar.[7] In 1919, het die Australiese federale regering, die Statebond turksvy Raad gestig om die pogings om die onkruid uit te roei deur die verskillende staat regerings te koördineer. Vroeë pogings om deur meganiese verwydering en giftige chemikalieë die plante te verwyder het misluk, so in 'n laaste uitweg, is biologiese beheer probeer.[7] Die mot Cactoblastis cactorum, van Suid-Amerika, waarvan die larwes turksvykaktusblare eet, is in 1925 die land ingebring wat vinnig die kaktusbevolking verminder het. Die seun van die bekende entomoloog Frederick Parkhurst Dodd, Alan Dodd, was 'n leidende amptenaar in die stryd teen die turksvy bedreiging. 'n gedenksaal in Chinchilla (Queensland) herdenk die mot.[7]
Natuurlike verspreiding vind plaas via verbruik en saadverspreiding deur baie diere, insluitend bokke, nie-menslike primate, olifante, voëls, en die mens.[1]
Toe Carolus Linnaeus sy boek Species Plantarum in 1753 gepubliseer het – die beginpunt vir al die moderne botaniese name – hy het al die spesies van die kaktus wat aan hom bekend was in een genus, Kaktus geplaas. In 1754, het die Skotse botanis Philip Miller kaktusse in verskeie genera onderverdeel, insluitend Opuntia. Hy het die genus grootliks op die vorm van die blomme en vrugte onderskei.
Daar is aansienlike variasie van die taksonomie binne die Opuntia spesies, wat veroorsaak dat name geskep word vir die variante of subtipes binne 'n spesie, en die gebruik van DNA-volgorde om die verskillende spesies te definieer en te isoleer.[1]
Verwysings wysig
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 "Opuntia ficus-indica (prickly pear)" (in Engels). CABI. 3 Januarie 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Januarie 2020. Besoek op 23 Mei 2018.
- ↑
{{cite book}}: Leë aanhaling (hulp) - ↑ "The origins of an important cactus crop, Opuntia ficus-indica (Cactaceae): New molecular evidence". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Junie 2010. Besoek op 4 Januarie 2019.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(hulp) - ↑ "Phylogeny of Opuntia s.s. (Cactaceae): Clade delineation, geographic origins, and reticulate evolution". 1 Mei 2012.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(hulp) - ↑ Cota-Sánchez (2002).
- ↑ Fikser, Fikser, en Hosking, Wild van die Galapagos (2000)
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Patterson, Ewen K. 1936. Die Wêreld se Eerste Insek Memorial. "Die Hersiening van die Rivier Plaat", Desember pp. 16-17