P.J. Haasbroek

P.J. Haasbroek (gebore 30 Junie 1943 in Pretoria) is ’n ekonoom, professor in Ekonomie aan die Universiteit van Pretoria en Afrikaanse skrywer, wat met sy kortverhale die Eugène Marais-prys verower het. Gedurende sy loopbaan as skrywer publiseer hy verskeie romans vir volwassenes, jeugromans en nie-fiksie werk oor die Suid-Afrikaanse Ekonomie. Hy skryf ook radiodramas.

Lewe en werk

Herkoms en vroeë lewe

Pieter Jacobus Haasbroek is op 30 Junie 1943 in Pretoria gebore as die oudste seun van Pieter Gabriël Jacobus Haasbroek en Maria Elisabeth Mara van Wyk. Sy ouers was oorspronklik boere wat deur die depressie gedwing is om hulle plaas in die Reddersburg distrik te verkoop en stad toe te trek, waar sy pa in Pretoria as hyskraanbestuurder, by die Munt en by die Vleisraad werk. Daarna verhuis sy ouers na Florida in Johannesburg waar hy sy skoolloopbaan begin aan die Florida Afrikaans Medium Laerskool. In 1954 koop sy pa die plaas Greylingsfontein in die distrik Petrusburg in die Vrystaat. Hy matrikuleer in 1961 in die eersteklas aan die Petrusburg Hoërskool, waar hy ook die hoofseun is. In 1962 ondergaan hy militêre opleiding aan die Leërgimnasium.

Verdere studie en loopbaan

Hy studeer vanaf 1963 verder aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat, waar hy in 1965 met lof die B.A.-graad met Ekonomie en Politieke Wetenskap as hoofvakke verwerf en in die proses agt onderskeidings behaal.

Hierna behaal hy in 1966 die B.A. Honneurs-graad in Ekonomie, ook met lof, en tree dan in 1967 in diens van die Departement van Beplanning terwyl hy deeltyds aan die verhandeling vir sy Meestersgraad werk. Hy verwerf in 1968 die M.A.-graad in Ekonomie ook aan die Universiteit van die Vrystaat, met ’n verhandeling oor Die rol van plaaslike owerhede in die bestedingstroom, veral met betrekking tot die funksionele aard van die kapitaalvorming in die tydperk 1946–1965.

In Desember 1968 aanvaar hy ’n pos as lektor in Ekonomie aan die Universiteit van Zoeloeland. In Natal ontmoet hy vir Abraham H. de Vries wat hom help en aanmoedig om van sy kortverhale in Standpunte te publiseer.

Hy begin in 1976 as senior lektor aan die Universiteit van Pretoria en voltooi hier sy Ph.D.-graad in 1984, met ’n proefskrif oor ’n Verantwoorde rol vir die owerheid in die proses van ekonomiese ontwikkeling. In Januarie 1985 word hy aangestel as volle professor in Ekonomie aan die Universiteit van Pretoria.

Hierna word hy vanaf einde 1987 as raadgewende ekonoom gesekondeer na die Federale Kamer van Nywerhede en vanaf 1988 tot met sy aftrede in 2004 is hy hoofekonoom by Barloworld. Hy boer ook deeltyds in Vaalwater met tabak en beeste.

Loopbaan as akademikus

As akademikus skryf hy verskeie artikels oor die ekonomie en is ook medeskrywer van verskeie handboeke, waaronder Die ekonomiese stelsel van Suid-Afrika, wat hy saam met J.A. Lombard en J.J. Stadler skryf. Hy doen onder andere navorsing oor die werkverskaffingspotensiaal van landelike infrastruktuur projekte, die koste en voordele van immigrasie na Suid-Afrika, die gebruik van ekonomiese oorreding en dwang in Suid-Afrika se internasionale ekonomiese betrekkinge en die vraagstuk of die propaganda vir disinvestering in die ou Suid-Afrika as ekonomiese sabotasie beskou moet word. Saam met ander publiseer hy ook navorsingsverslae oor parkering in die sentrale sakegebied van Pretoria.

Verder lewer hy ’n reeks radioprogramme oor die ekonomie. Gedurende hierdie tyd is hy aktief betrokke in verskeie openbare forums, onder andere Nedlac en Business South Africa, terwyl hy ook by verskeie geleenthede aanbiedings by seminare en konferensies lewer. In 1993 lewer hy ’n lesing voor die Nasionale Leeskringseminaar in Welkom onder die titel Geweld in die samelewing en die skrywer. Hy is lid van die Afrikaanse Skrywersgilde asook die Afrikaanse vertakking van die internasionale skrywersorganisasie PEN in Pretoria. Hy is ook ’n ywerige skilder en die stofomslae van sy eerste boeke is almal deur homself ontwerp.

Persoonlike lewe

In 1968 trou hy met Estelle van Zyl en hulle het drie seuns, Pieter Gabriël Jacobus, Johannes Jacob en Sarel Francois. Hul seun, Pieter sterf in 'n valskermongeluk, as lid van die Spesiale mag in Langebaan.

Na sy aftrede in 2004 gaan bly hy en sy vrou op die plasie Uithoek in Franschhoek, waar hy voltyds skryf en skilder.

Skryfwerk

As skrywer is hy veral bekend vir sy kortverhale en word hy die voorste eksponent van geweld in die Afrikaanse prosa en is hy die voorloper van die sogenaamde grensverhaal. Aanvanklik publiseer hy sy kortverhale in Standpunte en later ook in Donga en Tydskrif vir Letterkunde. In sy beste verhale ontgin hy die eietydse Afrika werklikheid met genadeloosheid en bereik hy besondere digtheid deur suggestie en perspektiefwisseling, soos byvoorbeeld waar wreedheid deur kinderoë waargeneem word. Die wêreld wat hy beskryf is ’n ruwe manswêreld en so vind hy aansluiting by Ernest Hemingway, hoewel die aggressie op die oppervlak dikwels slegs ’n sensitiewe en meermale ook intellektuele gesteldheid verberg.

Kort prosa

Reeds in Heupvuur gee die titel aanduiding van die primitiewe drif van die heupe (seksuele) en die vuur (passie en geweld). Hierdie drif of vuur motiveer onder dekking van sy alledaagse bedrywighede die mens se denke, sy skoonheid en sy geweld en word ’n vuur wat tegelyk skeppend en vernietigend is. Die temas van die verhale draai veral rondom die jeug met hulle adolessente bewuswordings, geweld wat beide die fisiese en die emosionele insluit, asook politieke en groepsgeweld en geweld tussen enkelinge. Verskillende aspekte van die seksuele word ook ondersoek, as vertroosting en begeerte, maar ook as oorsaak tot konflik.Vir Sipho is ’n variasie van die paradysdriehoek van man, vrou en slang. Nomsa is op pad na Sipho toe, met die herinnering aan hulle liefdespel nog vars in haar. Sy word aangeval deur die slang en om “vir Sipho” te oorleef kom haar oorlewingsdrang te voorskyn en byt sy die slang dood. Nomsa is dan beide die romantiese vrou en wrede roofdier ter wille van oorlewing. Die titel van Terugkeer is ironies. Bam Nienaber oortuig sy vriende (die verteller en Harry) om die nag in die veld naby ’n rivier deur te bring. Bam het die bottel drank en as hulle wil hê, moet hulle slaap waar hy sê hulle moet. Bam was voorheen by hierdie plek, toe hy en sy vrou Sera nog gelukkig saam was, voor die ander man op die toneel verskyn het. Nou keer hy terug hierheen, net om hier te sterf.Sý bok is die verhaal van die jong seun Frans se jagtog saam met sy pa, wanneer hy sy eerste bok skiet. Wanneer hy sy bok agter die lyndraad wil gaan haal, rand die buurman en sy vriend hom aan. Die seun kom verneder en seer sonder sy bok terug by sy pa. Die verhaal is ’n kragtige gebruik van teenstelling tussen die jong seun se opgewondenheid en die bure se onmenslike optrede, wat sy geesdrif demp. Op die terugrit sien hulle hoe een van die aanjaers ’n springbok vasdruk en keelaf sny, wat die optrede van Frans vroeër met sy bok weerspieël en ’n kragtige uitbeelding is van hoe wreedheid verdere wreedheid in die hand werk.In Voornagvlug oor die vlakte is die gedagtes, vrese en sensasies van die jong seun se opgewondenheid oor die erotiese voor hy aan die slaap raak die tema, met toespeling op ’n gruwelfantasie uit die Duisend en een nagte. Die ander helfte gee ’n blik op die inherente boosheid van die mens wanneer die verteller, onder invloed van die uil en dol meerkat, homself vereenselwig met die meerkat. Vir “Heupvuur” ontvang Haasbroek in 1975 die Eugène Marais-prys.

Die verhale in Roofvis illustreer hoe daar in feitlik elke situasie ’n roofvis aanwesig is wat op wag is vir die geleentheid om te aas en te vernietig om eie selfsugtige redes. Die titel van die bundel impliseer reeds die gebrekkige intelligensie en instinktiewe gewelddadige vernietiging, waarvoor veel intelligenter maar fisies swakker wesens moet swig. Weereens is geweld en die seksuele die hooftemas, maar hy die baie kort Aardrykskundeles en ook Anatomieles bereik besondere hoogtepunte in die genadelose maar nugter beskrywing van sinnelose geweld. In laasgenoemde verhaal speel die bitterheid van die lewe ’n belangrike rol as simbool, wat op verskeie maniere treffend uitgebeeld word. Die kinderwêreld word ook beskryf, maar eweneens op ’n nie-emosionele wyse.Die hinderlaag is ’n sterk verhaal met sy weergawe van die reaksies van ’n gemartelde dienspligtige. Die spel ontaard gaandeweg vir hom in dodelike erns, net om eindelik weer deur die korporaal teruggebring te word na blote spel. Bruin hings verbind die hede se motorrit en bierdrinkery effektief met die verlede se seksuele avonture deur gebruik te maak van toepaslike assosiasies.

Skrikbewind voer die tema van eksplisiete geweld tot die uiterste in ’n ongelyke bundel. Die aangrypende Die vonds beskryf geweld en die sielkundige impak van geweld op kinders. My sonneblomme laat nie hulle koppe sak nie word opgedra aan Vincent van Gogh, wat duidelik die inspirasie was vir hierdie surrealistiese dramatiese monoloog deur die ervarings- en gevoelswêreld van die verteller. Eendag uit die glaskas gaan meer beheers en geslaagd om met die beskrywing van geweld en eindig effektief met die verwysing na die seuntjie as onskuldige slagoffer.

Verby die vlakte ontgin steeds die bekende temas van erotiek en geweld, maar met ’n groter subtiliteit en ironie as voorheen. Die titel word ontgin in die verhale in die bundel, aangesien daar telkens sprake is van ’n vlakte (geografies of geestelik) wat oorgesteek moet word. Wintermens is ’n hoogtepunt, waar ’n Vrystaatse skoolseun met ’n rugbytoer in die Kaap saam met ’n meisie in die bioskoop beland en haar daarna tuis besoek wanneer hy die foutiewe tyding kry dat sy hom daar wil ontvang. Daar word nooit eksplisiet vertel dat sy bruin is nie, maar die leser kan dit aflei uit die subtiele beskrywing en die impak van die futiliteit van die verhouding op ’n jong sensitiewe en konserwatiewe Afrikanerseun in apartheid Suid-Afrika. Tesame met sy seksuele ontwaking maak hy kennis met die wrede impak van apartheid en die onnatuurlike wyse waarop mense van mekaar weggehou word. In die Hoëveld waar dit oop is se titel roep die bekende gedig van Toon van den Heever in herinnering. Dit beeld ’n Suid-Afrika uit waar die Afrikanerdom as spesiale vergunning slegs as museumstukke bewaar word, met ’n kaal Hoëveldse winter wat uitgebeeld word in doelbewuste kontras met Van den Heever se Hoëveldse somer. Lewe verbeeld oënskynlik wreedheid teenoor ’n dier, maar die einde ontbloot dat die verhaal ’n soort bieg is en dat die aksie bedoel en gerig was op ’n sersant. Afskeid is ’n aangrypende verhaal van die vertrek van ’n aantal dienspligtiges na die oorlog. Hierdie afskeid blyk later slegs ’n voorbereiding te wees vir die werklike afskeid, wanneer hulle reeds dood is en na die ewigheid vertrek. Die vertrek na die ewigheid gaan steeds gepaard met die vetes en vooroordele van die lewendes.

Wind het die seksuele as tema, met Annabelle wat met Jansonius getroud is, ’n swakkeling wat ontvlugting vind in die romantiek van boeke. Sy word by ’n afgeleë strand betrek by ’n viriele groep jongmans, wat haar seksuele frustrasies na die oppervlak bring. Die impak op die vernederde Jansonius is ingrypend en hy sal hierna nooit weer glo in die droomwêreld wat deur boeke geskep word nie. Die lang openingsverhaal is Kroniek van ’n driehoek, met twee halfbroers wat hulle vader op sy sterfbed besoek. Deur gaandeweg meer inligting beskikbaar te stel, word die aard en geskiedenis van hierdie komplekse verhoudings algaande duideliker.Na ’n lang stilswye van Haasbroek op die gebied van die kortverhaal verskyn die bundel Kruispunt in 2010. Hierdie kortverhale ontbloot weereens die skadukant van die menslike psige, soos dit uiting vind in die verwoesting van oorlog en geweld. Die beweegredes wat mense noop om mekaar uit te roei, word in van die verhale ondersoek. Aan die ander kant word ook die mens se inherente goedheid belig, asook die pyn wat hy voel, sodat die fyn leser baie van die self en die mens in die algemeen in die verhale sal herken.

Versamelbundels

Voornagvlug is ’n keuse uit sy eie kortverhale, met ’n inleiding oor sy werk deur Abraham H. de Vries.

Sy kortverhale en sketse word opgeneem in verskeie versamelbundels, waaronder Die Afrikaanse kortverhaalboek, Vertellers 1 en 2, Vuurslag, Wys my waar is Timboektoe, Donker veld, Liefde loop ver, Allegaartjie, Kort keur, Stad en stedelig en Heildronk.

Langer prosa

Haasbroek se langer prosa staan ook in die teken van geweld.

Die novelle Die jaar nul word in Kambodja geplaas, waar ons vanuit die geskiedenis weet sommige van die wreedste dade van die gewelddadige twintigste eeu deur die Kommunistiese Khmer Rouge onder leiding van Pol Pot gepleeg is. Hierdie verhaal ondersoek die impak van hierdie geweld en omwenteling op die soeke na betekenis en sin van die individu wat nie die breë politieke ideologie deel nie en slegs wil voortgaan met sy lewe. Deur hierdie perspektief verkry die verhaal universaliteit en word die onverganklikheid van die menslike gees geskets te midde van vernietiging en die moontlikheid van ’n herbegin (vanaf die jaar nul) wanneer die ervarings volledig geassimileer is. Die onderwyser Ton jon Lin, wat aan die Skool van Skone Kunste in Phnom Penh verbonde is, leef in eenheid en harmonie met sy gesin, maar verloor alles met die inval van die Khmer Rouge. Hy word ingekerker en moet van vooraf begin om eenheid te soek en te vind. Om te ontsnap aan die werklikheid wat hom wil oorweldig, verbeel hy hom ’n beter wêreld in sy drome. Die ideaal van eenheid sluit aan by die Oosterse konsep van die sirkel wat gesien word as simbool van eenheid, waarin die individu in harmonie verkeer met die res van die skepping. In hierdie proses is dit nodig dat die individu weer moet terugkeer na die beginpunt. Haasbroek vertaal self hierdie novelle in Engels as Time out of time en dit word gepubliseer in Lynx: contemporary South African writing.

Lem se titel verwys na geweld, verkragting en wreedheid, maar ook na weerbaarheid en verdediging, alles aspekte wat sterk in hierdie roman figureer. Die verhaal is geplaas in die vir sy tyd onmiddellike toekoms van Suid-Afrika, waar ’n groep wit generaals ’n staatsgreep uitvoer. Die hoofkarakter is Isak Koch, wat dosent in Geskiedenis is aan die Universiteit van Zoeloeland in Empangeni en afsydig staan teenoor die politiek. Sy studies in geskiedenis is aan die hand van sy hipotese dat daar vaste patrone is waardeur ’n mens volgens oorsaak die gevolge kan voorspel. In die huidige situasie verkies hy om onbetrokke te bly en so sy wetenskaplike objektiwiteit te behou, maar begin algaande besef dat ’n revolusie te kompleks is om te voorspel. Hy kom in aanraking met Xamca, ’n swart guerrillavegter, en ander Zoeloes wat direk by die stryd betrokke is. Hulle kan nie verstaan hoekom Koch so passief staan teen die stryd nie en vermoed dat hy ’n meeloper is van die Afrikanerregime. Xamca is met idealistiese drome begeester en glo dat die geweld van die lem ’n oplossing sal bring en ’n beter lewe tot gevolg sal hê. Hy en sy vriende konfronteer Koch op ’n aand en dreig hom, waarna Koch betrokke raak by die konflik en geweld met geweld beantwoord. Eindelik breek geweld op die kampus uit, wat aanleiding gee tot ’n reeks gewelddadige gebeure. Koch vertrek egter na die Transvaal en dit is eers wanneer hy vir militêre diensplig opgeroep word dat die moontlikheid vir ’n beslissende konfrontasie tussen hom en Xamca weer toeneem. Die oordaad van geweld in die boek hinder, terwyl die gegewe van politieke intrige later verskraal tot avontuurverhaal en die moontlikhede vir dramatiese konfrontasie nie behoorlik benut word nie.

Weens die doelbewuste politieke onkorrektheid van Oemkontoe van die nasie vind Haasbroek nie ’n tradisionele uitgewer daarvoor nie. Die titel verwys na die pen as die spies (umkhonto) van die Afrikanerskrywer. Hierdie werk word gekenmerk deur satiriese waarneming van die rassisme, selfsug en kortsigtigheid van die nuwe heersers in Suid-Afrika asook die voortdurende verkramptheid van die Afrikaners. Die onderwyser, joernalis en skrywer Faan Starck ontvang ’n groot tjek vir een van sy romans wat op skool voorgeskryf is. Hy word in 2005 (wat ten tye van die verskyning van die roman nog ’n hele aantal jare in die toekoms lê) uit sy onderwyspos in Nylstroom geskop omdat hy koerantrubrieke onder ’n skuilnaam skryf wat die stelsel kritiseer. Hy vestig hom dan in die Paarl in ’n losieshuis (Huis Gavok), waar die ander inwoners almal verskillende fasette van die Suid-Afrikaanse samelewing verteenwoordig. Hier word hy en die ander inwoners deur die rompslomp en onbehendigheid van die bewindhebbers geteister. Die Paarlse Taalmonument word ’n veelsydige simbool wat Starck se seksuele lewe, sy skryfwerk en die geweld van die heersers simboliseer. Oemkontoe van die nasie is in 2002 op die kortlys vir die toekenning van beide die ATKV-prys en die RAU-prys.

In Die ander vennoot word die sakewêreld verken uit die oogpunt van sakevennote in die ou Suidwes-Afrika kort voor die oorgang na demokratiese regering. Die politieke veranderinge skep geleenthede om groter markte te bereik, met ook baie groter mededinging en kanse om te faal. John Heckroodt se pa sterf wanneer hy pas klaar is met skool en hy erf die plaas in Suidwes-Afrika. Omdat hy te min weet van boerdery, vra hy sy pa se handlanger, Herklaas Pretorius, die ander vennoot van die titel, om sy vennoot te word. Hulle begin ’n safari-besigheid, ’n gastehuis en selfs mynbedrywighede op die plaas, maar verloor hierdie permitte ná Namibië se onafhanklikheid. Hierdie roman skets die ekonomie en besigheidswêreld binne die realiteit van eietydse politiek en korrupte politici in die bedelings voor en na demokrasie. Die ander vennoot word in 2008 voor publikasie daarvan met die eerste prys bekroon in die Afrikanerbond se wedstryd in die afdeling vir gevestigde skrywers.

Jeugverhale

Hy skryf ook die jeugverhale Op soek na die Johanna en Die pad na Maputzi wat albei vir skole voorgeskryf word en wat op mekaar volg, al kan hulle ook apart gelees word. Hierin verhaal hy avonture op meesleurende wyse. Op soek na die Johanna is die verhaal van die seuns Plaatjie en Kleinjaap, wat saam met oom Ieg en oom Beesjaap soek na die wrak van die Johanna aan die Transkeise Wildekus. Na oorlewering is daar skatte versteek op die Johanna. Die skelms Spies en Williams is egter ook op soek na die skat. In Die pad na Maputzi onderneem Plaatjie en Kleinjaap, en ’n dogter, Appelliefie, ’n staptog in die ongerepte natuur aan die Transkeise Wildekus vanaf Port St. Johns na Maputzi. Een van die groep breek sy enkel en hiervandaan is hulle op hulle eie vindingrykheid aangewys om te oorleef en hulp te kry. Die skrywer slaag daarin om ongemerk heelwat inligting oor die natuur en die swaarkry van ’n staptoer in die verhaal in te weef.

Radiodrama

Sy radiodrama Hartseerherfs word in 2009 vir die eerste keer uitgesaai.

Donker onder die Suiderkruis word in Desember 2011 uitgesaai. Die hoofkarakter in die drama is die see, wat aanloklik is, maar onvoorspelbaar en gevaarliker as wat die ontspanne karakters vermoed. Professor Pierre Renske en sy jong navorsings-assistent en minnares Nicolene gaan na die Inhaca eiland in Mosambiek om navorsing oor die agteruitgang van die koraalrif te doen. In die karavaanpark in Maputo ontmoet hulle die alleenloper Henk Mouton, wat hulle nooi om saam op sy boot na Inhaca te gaan en daarna gereeld by hulle aandoen. Henk tel probleme op met die polisie wanneer hy gevang word dat hy vis verkoop en passasiers vervoer sonder permit. Hy ontsnap na Inhaca en versoek Pierre en Nicolene om hom te help om met sy bakkie en boot oor die grens te gaan, maar in die stormsee laat hy Pierre met ’n slenter in die see agter en vlug verder alleen met die gewillige Nicolene. Hierdie radiodrama is ’n verwerking van sy kortverhaal Langs die suiderkruis se onderpunt, wat oorspronklik in die versamelbundel Donker veld gepubliseer is.

Ander radiodramas wat ook uitgesaai is, is Die lemoen, Bekkies gevind en Olifantie.

Ander skryfwerk

Die dokumentêre Die duiwel is los speur die geskiedenis van Satanisme na en ontleed die impak daarvan op die moderne samelewing.

Publikasies

Werke wat uit sy pen verskyn sluit in:

Jaar	Publikasies
	Fiksie
1974	Heupvuur
1975	Roofvis
1976	Skrikbewind
1977	Op soek na die Johanna
1978	Die duiwel is los
1980	Die pad na Maputzi
1982	Die jaar nul
1986	Verby die vlakte
1988	Voornagvlug
1993	Lem
2001	Oemkontoe van die nasie
2009	Die ander vennoot
2010	Kruispunt
	Nie-fiksie
1985	Die ekonomiese stelsel van Suid-Afrika (saam met J.A. Lombard en J.J. Stadler)
1986	Die ekonomiese stelsel van Suid-Afrika (saam met J.A. Lombard en J.J.Stadler)

Bronnelys

Boeke

• Aucamp, Hennie. Kort voor lank. Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad. Eerste uitgawe, Tweede druk, 1980.
• Cloete, T.T. (red.) Die Afrikaanse literatuur sedert sestig. Nasou Beperk. Eerste uitgawe, 1980.
• De Jager, Johan. Allegaartjie. De Jager-HAUM. Pretoria. Eerste uitgawe. Vierde druk, 1982.
• De Vries, Abraham H. Kortom. Academica. Pretoria, Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe, 1983.
• De Vries, Abraham H. Kortom 2. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 1989.
• De Vries, Abraham H. P.J. Haasbroek (1943-) Kortverhale. in Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998.
• Grové, A.P. Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans. Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk, 1988.
• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica. Pretoria, Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe. Eerste druk, 1983.
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 2005.
• Snyman, Henning. Kort keur: Abraham H. de Vries. Reuse-Blokboek 3. Academica. Pretoria Kaapstad en Johannesburg. Tweede druk, 1983.
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998.
• Van Coller, H.P. P.J. Haasbroek (1943-) Langer prosa. in Van Coller, H.P. (red.) Perspektief enProfiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe, 1998.
• Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 3. Van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe,  2006.

Tydskrifte en koerante

• De Villiers, Riaan. Die blootstel van geweld. Die Suid-Afrikaan, Desember 1987.
• De Vries, Willem. ’n Spieël van ons (sake) wêreld. Beeld, 6 Julie 2009.
• Mischke, Annemarie. Patrioties, eerlik en erg politiek onkorrek. Rapport, 14 April 2002.
• Nieuwoudt, Stephanie. Eers as jy lag, breek die spanning. Plus, 2 Februarie 2002.
• Pieterse, Henning. Vyf verhale uit ‘My mense’ saamgestel deur P.J. du Toit. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 27 no. 2, Mei 1989.
• Rust, Riette. Hoor ons hier ’n (Haasbroek-) rockspider? Rapport, 13 September 2009.
• Snyman, Henning. Die ‘taal-denke’ by P.J. Haasbroek in ‘Heupvuur’ en ‘Roofvis’. Tydskrif virLetterkunde. Nuwe reeks 16 no. 3, Augustus 1978.
• Van Zyl, Irna. Man van durf en drome. De Kat, Maart 1987.

Ongepubliseerde dokumente

• Haasbroek, P.J. Curriculum vitae. Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum  (NALN) Bloemfontein.