Plurisentriese taal

'n Plurisentriese of polisentriese taal^[1]^[2] word in die sinchroniese taalkunde beskou as 'n taal met meerdere standaardvariëteite. So strek die taalgebied van 'n plurisentriese taal dikwels, maar nie altyd nie, oor staatsgrense heen, of selfs oor meer as een vasteland soos in die geval van Engels, Frans of Portugees.

In die diachroniese taalkunde word 'n plurisentriese taal gedefinieer as 'n taal wat gedurende sy ontwikkeling deur meer as een taalkundige sentrum in gelyke mate beïnvloed is.

Voorbeelde vanuit 'n sinchroniese perspektief

In sy taalkundige werk Pluricentric Languages behandel die Australiese taalkundige Michael Clyne (1939–2010) Arabies, Armeens, (Hoog-)Chinees, Duits, Engels, Frans, Hindi-Oerdoe (Hindoestani), Koreaans, Maleis, Nederlands, Portugees, Sweeds, Serwokroaties, Spaans, Tamil en Pidgin-Engels in die Stille Oseaangebied (Tok Pisin, Bislama, Pijin en Torres Creole) as belangrike voorbeelde van polisentriese tale. Plurisentrisme is dus allesbehalwe 'n uitsondering ten opsigte van tale met baie sprekers, maar eerder die reël.

Maar daar is selfs relatief klein tale soos Karpato-Rusyns met vier verskillende standaardvariëteite in Slowakye, Oekraïne, Hongarye en Pole. Ander voorbeelde van klein plurisentriese tale is Inuktitut, Pandjabi, Persies, Roemeens, Suid-Sotho en Swahili. Selfs "dooie" tale kan plurisentries wees, soos byvoorbeeld Latyn wat danksy die invloed van plaaslike volkstale gedurende die Middeleeue en die vroeë moderne tyd verder ontwikkel is in verskillende variëteite, Kerkslawies of Sanskrit waarvoor in verskillende streke in Indië ook met verskillende alfabette geskryf word.

In sommige opsigte kan ook Hebreeus by die lang lys van plurisentriese tale gevoeg word – nie net vanweë 'n afwykende woordeskat en grammatika nie, maar ook weens die afwykende uitspraak in die sinagogale liturgiese konteks. Hier word die uitspraak bepaal deur die kulturele agtergrond en herkoms van 'n spreker. Die moderne Hebreeuse uitspraak baseer nogtans op die tradisionele Sefardiese uitspraak met enkele Asjkenasi-elemente.

Drie standaardterme vir "slagroom" in die plurisentriese Duitse taalgebied

Duitsland	Oostenryk	Switserland
Schlagsahne	Schlagobers	Rahm

Verwysings

↑ William A. Stewart: A Sociolinguistic Typology for Describing National Multilingualism. in: Joshua Fushman (red.): Readings in the Sociology of Language. The Hague, Paris: Mouton 1968
↑ Heinz Kloss: Abstandsprachen und Ausbausprachen. In: Joachim Göschel, Norbert Nail, Gaston van der Elst (reds.): Zur Theorie des Dialekts. Aufsätze aus 100 Jahren Forschung. Reeks: Zeitschrift für Dialektologie and Linguistik, Beihefte. Nommer 16. Wiesbaden: F. Steiner 1976, bl. 310-312

[1] William A. Stewart: A Sociolinguistic Typology for Describing National Multilingualism. in: Joshua Fushman (red.): Readings in the Sociology of Language. The Hague, Paris: Mouton 1968

[2] Heinz Kloss: Abstandsprachen und Ausbausprachen. In: Joachim Göschel, Norbert Nail, Gaston van der Elst (reds.): Zur Theorie des Dialekts. Aufsätze aus 100 Jahren Forschung. Reeks: Zeitschrift für Dialektologie and Linguistik, Beihefte. Nommer 16. Wiesbaden: F. Steiner 1976, bl. 310-312

[1]

[2]