Rundu
Rundu is die hoofstad en grootste stad van die Kavango-Oos-streek in die noorde van Namibië. Dit lê op die grens met Angola op die oewer van die Kavangorivier sowat 1 000 m bo seespieël. Rundu se bevolking groei vinnig. Die 2001-sensus het 36 964 inwoners getel;[1] en vir die 2011-sensus het dit tot 63 430 geklim. Die burgemeester is Verna Mpingana Sinimbo (SWAPO).
Rundu | |
|---|---|
 | |
  Rundu | |
| Koördinate: 17°55′S 19°46′O / 17.917°S 19.767°OKoördinate: 17°55′S 19°46′O / 17.917°S 19.767°O | |
| Land |  Namibië |
| Streek | Kawango-Oos |
| Regering | |
| • Burgemeester | Verna Mpingana Sinimbo (SWAPO) |
| Hoogte | 1 095 m (3 593 ft) |
| Bevolking | |
| • Totaal | 63 431 |
| Tydsone | UTC+2 |
Geskiedenis wysig
In 1936 het dit die setel van die plaaslike goewerneur geword, aangesien dit Nkurenkuru as hoofstad van die Kavango-distrik vervang het. Die dorp het sedertdien gegroei tot 'n meertalige stad van die Kavango-streek, is nou vir Kawango-Oos en eers onlangs is sy amptelike status na dié van 'n dorp verander.[2]
Sedert 1993 is die St. Mary's-katedraal die biskoplike setel van die Rooms-Katolieke Apostoliese Vikariaat van Rundu.
Politiek wysig
Rundu word bestuur deur 'n dorpsraad wat sewe setels het.[3]
Die 2015 plaaslike owerheid verkiesing is gewen deur SWAPO wat vyf setels (6 973 stemme) gekry het. Een setel elk het aan die plaaslike Rundu Concerned Citizens Association (1 043 stemme) en die All People's Party (APP, 973 stemme) gegaan.[4] SWAPO het ook die 2020 plaaslike owerheidsverkiesing gewen, 3 548 stemme gekry en vier setels gekry. Een setel elk het gegaan aan die Rundu Concerned Citizens Association (863 stemme), die Rundu Urban Community Commission (386 stemme), en die Independent Patriots for Change (IPC), 'n opposisieparty wat in Augustus 2020 gestig is, wat 321 stemme gekry het.[5]
Geografie wysig
Plekke wysig
Baie van Rundu se inwoners woon in plakkershutte. In 2020 het die dorp 'n totaal van 18 219 van hierdie informele behuisingstrukture gehad, wat meer as 76 000 inwoners gehuisves het,[6] meer as die mees onlangse (2011) sensus wat as totale bevolkingsyfer aangemeld is.
Die oudste huise in Rundu is in die Katutura-omgewing geleë. Hierdie huise is hoofsaaklik tweeslaapkamerhuise met groot agterplase al is dit langs die sentrale sakekern geleë.
Aan die westekant is Tutungeni, wat beteken "kom ons bou". Hierdie area was voorheen beset deur bestuurders van die wit-gedomineerde sakeplekke, maar nou is dit oop vir enige gewillige koper wat 'n stil woonbuurt benodig. Aan die ooste is Safari. Daar is die middelpryshuise wat in die 1970's gebou is.
Hierdie drie hoofgebiede het Rundu-residensiële lewe oorheers tot die millenniumwending in 2000, toe nuwe behuisingsprojekte deur O'B Davids Properties 'n nuwe woongebied genaamd Millennium Park gebou het. Waarna twee ander onderskeidelik deur die NHE, Queens en Kings Parks gebou is. Onlangs is 'n nuwe formele ligging bygevoeg genaamd Rainbow.
Buite die formele voorstede simboliseer krotdorpe die vinnige verstedeliking van die dorp en hoë werkloosheidsyfers. Kehemu (Ghetto), Kaisosi (ook bekend deur die plaaslike bevolking as Cali), Sauyemwa (SA) en Ndama is die mees informele gebiede terwyl 'n vierde, Donkerhoek, vinnig besig is om formeel te word sedert die begin van die Saambou-veldtog in 1992.
Klimaat wysig
Rundu het 'n warm semi-droë klimaat (Köppen: BSh), met warm somers en relatief matige winters (met warm dae en koue tot koel nagte). Alhoewel dit 'n warm semi-droë klimaat het, ervaar die gebied hoë daaglikse temperatuurvariasie gedurende die winter met gemiddelde hoë temperature op ongeveer 26 °C en gemiddelde lae temperature op 6 °C. Hierdie groot swaai in daaglikse temperatuur is meer algemeen in gebiede met koue semi-droë klimate. Gedurende die somer is die daaglikse temperatuurvariasie minder uitgesproke. Die gemiddelde jaarlikse neerslag is 568 mm, alhoewel in die 2010/2011 reënseisoen 757 mm gemeet is.
Ekonomie en infrastruktuur wysig
Rundu Open Market is die bekendste en grootste ope mark in die dorp. Dit is in 1996 gestig deur samewerking tussen die regering van Namibië en die regering van Luxemburg.[7][8][9]
Die Rundu Staatshospitaal is sentraal geleë in die dorp, in Markus Siwarongostraat. Dit is die grootse hospitaal in Kawango-Oos.
Lughawe wysig
Rundu-lughawe, meestal benut vir toerisme en vragvervoer, is 5 kilometer suidwes van die dorp geleë.
Militêr wysig
Daar is 'n militêre basis van die Namibiese Weermag in Rundu. Dit is in 1972 gebou en in 1976 uitgebrei, terwyl Suidwes-Afrika onder Suid-Afrikaanse besetting was, dit kan tot 1 600 soldate huisves.[10]
Onderwys en Kultuur wysig
Rundu is die tuiste van baie houtsneekunstenaars[11] en beskik oor 'n houtsnyersmark naby die ope mark. Verskeie plaaslike restaurante bedien tradisionele kos, insluitend mahangu, gemaalde neute, gestoofde vleis en vis uit die Okavangorivier.
Skole wysig
Daar is vyf tersiêre instellings in Rundu, naamlik die Rundu Onderwyskollege, die Institute of Open Learning (IOL), die Rundu Vocational Training Centre, die Namibia College of Open Learning (NAMCOL) en Triumphant College. Die Universiteit van Namibië en Namibiese Universiteit van Wetenskap en Tegnologie handhaaf albei sentrums wat ondersteuning bied aan studente wat op afstand studeer. Daar is ses sekondêre skole in die dorp: Rundu Sekondêre Skool, Dr. Alpo Mbamba Sekondêre Skool, Dr. Romanus Kampungu Sekondêre Skool, Elias Neromba Senior Sekondêre Skool, Noordgrens, en Kamunoko Sekondêre Skool.
Sien ook wysig
Verwysings wysig
- ↑ Republic of Namibia 2001 Population and Housing Census (Basic Analysis with Highlights uitg.). Windhoek: Central Bureau of Statistics, National Planning Commission. Julie 2003. p. 21. ISBN 0-86976-614-7.
- ↑ Heussen, Sven (7 Julie 2010). "Revisionsurteil verweigert. Generalbuchprüfer rügt Dorfrat von Rundu – Chaos in der Verwaltung" [Internal audit refused. Auditor-General admonishes Rundu Village Council – Administration in chaos]. Allgemeine Zeitung (in Duits). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2012. Besoek op 2 Januarie 2023.
- ↑ "Know Your Local Authority". Election Watch. No. 3. Institute for Public Policy Research. 2015. p. 4.
- ↑ "Local elections results". Electoral Commission of Namibia. 28 November 2015. p. 4. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Desember 2015.
- ↑ "2020 Local Authority Elections Results and Allocation of Seats" (PDF). Electoral Commission of Namibia. 29 November 2020. p. 8. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 24 Januarie 2021. Besoek op 14 Januarie 2021.
- ↑ Nghinomenwa, Erastus (12 Augustus 2020). "Namibia's ghetto life: Half million live in shacks countrywide". The Namibian. p. 1.
- ↑ RunduOpenMarkets.org Geargiveer 25 Januarie 2021 op Wayback Machine/
- ↑ Namibia (Other Places Travel Guide) by Jeremiah Allen
- ↑ Kavango Women Keep Pots Boiling New Era, 16 February 2005
- ↑ Deckers, Florian (29 November 2016). "MPs recommend demolition of Rundu base". The Namibian. p. 5.
- ↑ [1] Namibia: Woodcarvers of the Kavango by Fifi Rhodes.
Eksterne skakels wysig
- Amptelike webwerf Geargiveer 22 Julie 2011 op Wayback Machine