S.J. Naudé

Stephanus Jacobus Naudé (* 1970) is ’n regsgeleerde en Afrikaanse skrywer wat onder andere bekroon is met die Hertzogprys, Jan Rabie-prys en die C.L. Engelbrechtprys-prys.

Lewe en werk

Stephanus Jacobus Naudé is in 1970 in Pretoria gebore, waar hy ook groot word. Die gesin woon in die voorstad Lukasrand, wat eintlik ’n Joodse woonbuurt is en hulle is die enigste Afrikaanse gesin in die buurt. Hy is die kleinseun en naamgenoot van Fanie Naudé, een van die stigtersdirekteure van Volkskas Bank. Sy pa is die regsgeleerde Stef Naudé en sy ma, Santjie, is ’n Wiskunde onderwyseres. Sy ma is in 2010 aan kanker oorlede. Hy het twee ouer susters en ’n jonger broer. Sy skoolopleiding ontvang hy in Pretoria, waar hy aan die Afrikaanse Hoër Seunskool matrikuleer. Hy studeer aan die Universiteit van Pretoria, waar hy in die regte kwalifiseer. Na verkryging van sy LL.B.-graad kry hy die Prokureursorde se beurs om aan St. Johns College van die Cambridge Universiteit in die Verenigde Koninkryk ’n LL.M.-graad te behaal. Hier neem hy deel aan die skynhofwedstryd, waar sy span die Britse afdeling wen en uiteindelik aan die eindronde in die Verenigde Nasies-gebou in New York deelneem.

Na verkryging van sy graad werk hy vir ’n jaar by ’n regsfirma in Johannesburg, waarna hy met ’n Fullbright-beurs vir ’n tweede meestersgraad in die regte na die Columbia Universiteit in New York gaan. Hy spandeer eindelik sestien jaar in die buiteland voordat hy terugkeer na Suid-Afrika. Na sy jaar op Columbia werk hy vir twee jaar by die internasionale regsfirma Shearman en Sterling in New York, waarna hy vir nog elf jaar by hierdie firma se kantoor in Londen werk. Sy spesialisgebied was om behulpsaam te wees met die onderhandeling en dokumentering van multimiljardrand-transaksies. In die negentigerjare was hy byvoorbeeld betrokke by die Daimler-Chrysler samesmelting. Hierdie transaksies betrek talle instellings per keer en komponente wat tot sestig lande insluit. Daarna werk hy vir twee jaar by die groot Amerikaanse maatskappy Hewlett-Packard se kantore in Londen. Gedurende sy tyd oorsee reis hy baie en besoek Europa gereeld. In Londen bly hy eers in Soho en koop later ’n plekkie in SE1 (Bankside), suid van die Teemsrivier en naby die Tate Modern Kunsmuseum. Hy verlaat Londen aan die einde van 2009 om in Suid-Afrika aan die Universiteit van Stellenbosch onder leiding van Marlene van Niekerk ’n meestersgraad in kreatiewe skryfwerk te volg. Hy verwerf hierdie graad in 2012 met ’n verhandeling oor “Die uitbeelding van kreatiwiteit in die werk van J.M. Coetzee” en kortverhale wat as “Alfabet van die voëls” gepubliseer word. In Suid-Afrika is hy redakteur van die uitgewery Umuzi en hy koop vir hom ’n woonstel in Tamboerskloof in Kaapstad. Hy word in 2015 genooi om vanaf 19-21 Junie aan die tweede jaarlikse internasionale kortverhalefees in Londen deel te neem.

Skryfwerk

As student publiseer hy in Tukkies se studentetydskrif en later ook in De Kat. In sy reise vind hy dat die anonimiteit van hotelkamers bevorderlik is vir kreatiwiteit en dit stimuleer sy begeerte om te skryf. Hy debuteer met die kortverhaalbundel “Alfabet van die voëls”, wat gebaseer is op die werk wat hy gelewer het om sy meestersgraad in die kreatiewe skryfkuns te verwerf. Die titel van die bundel verwys na die feit dat die taal van voëls in verskeie mites en kulture beskou word as ’n geheime taal wat die sleutel tot kennis en insig inhou. Om die “alfabet van voëls” te beheers sou ’n teken van groot wysheid wees en ook insae kon gee in die toekoms. Die leser se taak is dus om die geheime alfabet te ontsyfer. Die bundel bevat sewe verhale wat ingebed is in die eietydse sosio-politieke probleme, met die belangrikste temas dié van buitestanderskap, verlies en uitreik na iets wat identiteit en sin aan die bestaan sal gee. Feitlik deur die bank is die hoofkarakter ’n buitestander wat swaar dra aan die verlede en ’n ontwikkelingsproses deurmaak. Die kortverhale in die bundel is langer as die gewone kortverhaal (elk ongeveer dertig bladsye), met ’n ryk intrige en karakters wat dit moontlik sou maak om die gegewe verder uit te bou tot ’n roman. Dit doen egter nie afbreuk aan die afgerondheid daarvan as kortverhaal nie en die spanningslyn en die verrassende en roerende slotte oortuig telkens. Vier van die verhale handel direk met die konfrontasie met siekte en dood. Van die karakters tree in meer as een van die verhale op, wat die bundeleenheid versterk, terwyl die oop eindes verskeie betekenismoontlikhede in die hand werk.

“Die lawaaimasjien” en “VNLS” is albei verhale oor die saamleef met die verlies aan bande met ’n kultuur en ’n kinderverlede, wat ’n ontheemding in die hand werk. Hoewel daar ’n hunkering is na bevryding van die verlede en tradisies, gaan hierdie bevryding dikwels gepaard met die terughunkering na die verlede se sekuriteit en standvastigheid, wat ’n voortdurende spanning skep in die lewensbelewenis. Die Afrikaner-diaspora word veral onherbergsaam uitgebeeld in die twee verhale waarin Ondien die hooffiguur is. In “VNLS” misluk haar pogings om saam met die Zoeloe-meisies Beauty en Nungi ’n soort musiek te maak wat op ironiese wyse (hul naam is die Victorian Native Ladies’ Society) musikale elemente uit Afrika en Europa vervleg. Na die mislukking van hierdie musiekpogings besoek Ondien in “Die moederskwartet” haar broer en twee susters wat onderskeidelik in Londen, Phoenix en Dubai woon. Elkeen van hulle hunker na die moeder by wie se begrafnis hulle nie kon wees nie, maar by Ondien se terugkeer na Suid-Afrika vind sy ook hier geen veilige heenkome nie. André P. Brink is besonder opgewonde oor hierdie debuut en beskryf dit as van die beste kortverhale in Afrikaans.

“Alfabet van die voëls” wen in 2012 die Jan Rabie Rapport-prys en die Universiteit van Johannesburg Debuutprys, terwyl dit in dieselfde jaar bekroon word met die Suid-Afrikaanse Letterkundetoekenning vir beste Afrikaanse debuutwerk. Hy vertaal self die bundel in Engels as “The alphabet of birds” vir verspreiding plaaslik en in Amerika en Engeland. Die Engelse bundel is in 2015 op die langlys vir die toekenning van die internasionale Frank O’Connor-kortverhaalbundelkompetisie, wat toegeken word aan die skrywer van ’n debuut-kortverhaalbundel wat in die vorige jaar enige plek ter wêreld gepubliseer is, met vertalings wat ook toegelaat word. Die bundel word ook in Frans en Nederlands vertaal. In 2013 wen Naudé die Jan Rabie en Marjorie Wallace-skrywersbeurs vir sy projekvoorstel vir ’n beoogde roman wat afspeel teen die agtergrond van diaspora en binne ’n kosmopolitiese wêreld, wat daarop afgestem is om ongekaarte gebiede vir die Afrikaanse taalwêreld oop te skryf.

Sy Die derde spoel handel om 'n twee-en-twintig jarige blanke man (Etienne) wat filmkuns in Londen studeer nadat hy uit Suid-Afrika gevlug het om diensplig te vermy en verlief raak op ’n Duitse kunstenaar wat in 'n bouvallige kunskommune woon. Dit is 1986, die tyd van Thatcher, optogte teen apartheid, en Vigs, maar ook van eksperimentele kuns, postpunk en die Royal Vauxhall Taverne. In Londen kom Etienne af op die eerste van drie filmspoele wat tydens die dertigerjare in Duitsland verfilm is. Etienne begin na die verlore spoele soek, ’n soektog wat ’n obsessie word wanneer sy geliefde vermis raak in Berlyn. Terwyl Etienne die gevaarlike ruimtes weerskante van die Muur navigeer, begin die verhaal van ’n groepie Joodse filmmakers in Nazi-Duitsland vorm aanneem. Etienne word egter teruggeruk na die hede en na Suid-Afrika, maar sy soektog na die vermiste film duur voort.Die werk is in 2019 met die Hertzogprys bekroon.

Publikasies

Jaar	Publikasies
2011	Alfabet van die voëls (kortverhale)
2017	Die derde spoel (roman)
2021	Dol heuning (kortverhale)
2023	Van vaders en vlugtelinge (roman)

Bronnelys

Tydskrifte en koerante

• Anoniem “SA skrywers op lys vir gesogte prys” “Beeld” 5 Mei 2015
• Prins, Jo “Naudé wen geld om boek te skryf” “Beeld” 29 November 2013
• Rautenbach, Elmari “Die mite van ’n marginale taak in ’n marginale taal op ’n marginale plek” “By” 19 November 2011
• Rautenbach, Elmari “’n Tweede asem” “Rapport” 30 November 2014
• Retief, Hanlie “Skryf soos pyp wat bars” “Rapport” 17 Junie 2012

Internet

• And other stories: http://www.andotherstories.org/author/sjnaude/
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 28. Junie 2012: www.litnet.co.za
• Random Struik: http://www.randomstruik.co.za/about-the-author.php?authorID=5720 Geargiveer 15 Maart 2012 op Wayback Machine
• Word Factory: http://www.thewordfactory.tv/site/s-j-naude/