Wysiging soos op 10:37, 17 Mei 2016 wysig Morne (besprekings \| bydraes) 86 135 edits →‎Sien ook ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 15:24, 16 Augustus 2016 wysig maak ongedaan Aliwal2012 (besprekings \| bydraes) Administrateurs 125 012 edits →‎Politieke houding: taalversorging Etiket: Visuele teksverwerker Nuwer wysiging →
Lyn 12: Op [[18 Desember]] [[1914]] het sestien voorste [[Afrikaners]] in die Victoriaanse woning Heemstede in Van Riebeeckstraat, [[Stellenbosch]], vergader om die stigting van 'n nasionale nuusblad te bespreek. Nadat die twee weldoeners [[Jannie Marais\|Jannie]] en Christiaan Marais van Stellenbosch groot bedrae voorgeskiet en geskenk het om die projek te begin, het die stigters hulle tot die volk gewend om aandele in die Nasionale Pers op te neem. Hulle het dr. [[D.F. Malan]], leraar van die [[NG gemeente Graaff-Reinet]], op [[15 April]] [[1915]] versoek om die eerste redakteur van ''De Burger'', soos die koerant eers bekend gestaan het, te word. Hy het dit op [[27 Mei]] aanvaar. Sy afskeidspreek was op [[13 Junie]]. Op [[23 Junie]] is hy in die Hofmeyrsaal in [[Kaapstad]] as redakteur van ''De Burger'' en leier van die Kaapse Nasionaliste verwelkom. Jannie Marais het die motivering vir die stigting van die koerant soos volg uitgedruk: ''"Dit is die vrug van 'n diep gevoelde behoefte van baie mense aan 'n eie koerant wat voorsiening sal maak vir 'n vrye uiting van die volksmening rakende alle vername landsvraagstukke. Dit moet in die eerste plek omsien na die belange en die regte van ons eie land en volk en nie na die wense en bevele wat van [[Johannesburg]] of elders afkomstig is nie. Die doel van ''De Burger'' is ook geensins om haat en nyd en misverstand te kweek nie, maar juis om dit te voorkom deur vrye, rondborstige besprekings. Tewens sal dit die opbou van die volkskarakter beoog deur die troue handhawing van taal en geskiedenis en deur aan die vergetelheid te ontruk sake en persone wat ministers nou liewer prysgee."'' Dit is tragies dat Marais nooit die vrug van sy arbeid sou smaak nie. Hy is plotseling op [[30 Mei]] [[1915]] by [[Montagu]] se warmbron oorlede. Die stigters van Die Burger het dus 'n noue ontkoming gehad. Het Marais enkele weke tevore gesterf, sou hulle waarskynlik nie die kontant betyds gevind het om die Leaderpers van die ''[[Cape Times]]'' te koop nie. Line 19 ⟶ 20: Die ''[[Cape Times]]'' se eienaars was salig onbewus wie die ware kopers van hul vyftien jaar oue Hoe drukpers was. Die transaksie was deur middel van die tussengangers, W.E. Hortor & Co. Ltd. en J.H. Marais, en die betaling, ook deur 'n omweg, was deur Bisset & Hofmeyr aan hul prokureurskorrespondente in [[Johannesburg]], Steytler, Grimmer en Murray, met 'n [[Standard Bank]]-tjek, gewaarborg deur Bergh van die [[Stellenbosse Distriksbank]]. Die [[koopkontrak]] is deur [[Bruckner de Villiers]] namens Marais onderteken. Saam met die drukpers is die reg op 'n voorraad koerantpapier verkry totdat die Nasionale Pers self vir sy voorraad kon sorg. Aangesien dit oorlogstyd was, was papier baie skaars en selfs vir ~~koerant-uitgewers~~koerantuitgewers moeilik verkrygbaar. Op Maandagmôre, [[26 Julie]] [[1915]], het ''De Burger'' die eerste keer op straat verskyn met tien bladsye, onder meer 'n volblad met talle verwelkomingswoorde, van [[Kaapstad]] tot in [[Rhodesië]] ~~(nou [[Zimbabwe]])~~. HyDit was oorwegend in [[Nederlands]] geskryf en het met baie advertensies gepronk. Op [[1 Mei]] [[1993]] is die Oos-Kaapse dagblad ''[[Oosterlig]]'' as Oos-Kaapse uitgawe by ''Die Burger'' ingelyf. == Taal == Daar is aanvanklik besluit "''dat het wenselik is een Hollands nieuwsblad uit te geven''", en wel twee keer per week. Maar ná 'n druk ~~bespreking~~besprekings is besluit dat die nuwe koerant 'n dagblad ~~moet~~moes wees. Teen [[1916]] is die eerste artikels in die jong taal Afrikaans in die koerant gepubliseer. Algaande het die gebruik van Afrikaans al hoe meer geword, tot Die Burger vandag geheel en al Afrikaans is, en hom nog al die jare beywer vir die bevordering van Afrikaans. Die naam De Burger is in [[1921]] verafrikaans tot Die Burger. == Politieke houding == [[Beeld:Bun Booyens.jpg\|regs\|duimnael\|170px\|Bun Booyens, redakteur van ''Die Burger'' tydens die koerant se eeufeesjaar, 2015.]] Die Burger (en sy susterskoerante) was ~~reg~~ van die begin af as vennoot vir die [[Nasionale Party]] bedoel (verwys na die geskiedenis van [[Naspers]]). Een van die min uitsonderings was toe die derde redakteur, [[Piet Cillié]], verskeie kere tromp-op met dr. [[H.F. Verwoerd]] gebots het, onder meer omdat hy (teen partybeleid) regstreekse verteenwoordiging vir die bruin mense in die parlement verkondig het. Hierdie houding sou eers in die jare negentig verander: In [[1990]] het die [[Kaapland]]se NP op versoek van die destydse redakteur, [[Ebbe Dommisse]], besluit om Die Burger nie meer as amptelike spreekbuis van die party aan te wys nie. In die daaropvolgende verkiesing van [[1994]] het die koerant sy lesers weliswaar nog aangeraai om vir die NP te stem, maar die onafhanklikheid is in [[1999]] voortgesit deurdat die koerant mense bloot gevra het om vir demokratiese opposisiepartye te stem. In die daaropvolgende verkiesing van [[1994]] het die koerant sy lesers weliswaar nog aangeraai om vir die NP te stem, maar die onafhanklikheid is in [[1999]] voortgesit deurdat die koerant mense bloot gevra het om vir demokratiese opposisiepartye te stem. In [[2004]] het die koerant sy lesers aangemoedig om hul demokratiese reg teuit ~~gaan~~te ~~uitoefen~~oefen, deur vir ~~die~~'n party te ~~gaan~~ stem wat na hulle oordeel die beste na hul belange sal omsien – geen voorskrifte oor enige ~~partye~~party is gegee nie. == Sien ook == Lyn 46: == Bronne == * Die Burger, ~~1990/7/~~26 Julie 1990 * Die Burger, 5 Augustus 2000~~/8/05~~ * Die Burger, ~~2005/7/~~26 Julie 2005 [[Kategorie:Suid-Afrikaanse koerante]]

Die Burger: Verskil tussen weergawes