Standbeeld van M.T. Steyn (1922)
Die standbeeld van M.T. Steyn is 'n standbeeld van Marthinus Theunis Steyn. Die standbeeld staan in die Rijsterborgherpark in die Nederlandse stad Deventer in die provinsie Overijssel. Die beeld is in 1922 onthul, nadat 'n komitee onder leiding van Hendrik Müller opdrag gegee het om die beeld te bou. Müller was tussen 1896 en 1902 die Nederlanse konsul in die Oranje-Vrystaat. Die beeld is ontwerp deur Toon Dupuis.
| Standbeeld van M.T. Steyn | |
|---|---|
 | |
| Opdraggewer | Gesamentlike komitee van die Nederlands-Zuid-Afrikaanse Vereniging en die Algemeen Nederlands Verbond onder leiding van Hendrik Müller |
| Kunstenaar | Toon Dupuis |
| Jaar | 1922 |
| Plek | Rijsterborgherpark Deventer Nederland |
| Materiaal | Sandsteen |
| Hoogte | sokkel: 1,5 m beeld: 3 m |
| Monumentstatus | Ja |
| Toestand | Gerestoureer |
Geskiedenis
wysigTussen 1877 en 1879 het M.T. Steyn aan die gimnasium van Deventer skool gegaan, voordat hy na Leiden gegaan het om regte te studeer. M.T. Steyn was aktief betrokke in die verenigingslewe van Deventer en was een van die mede-oprigters van die sokker- en krieketklub Koninlijke UD, tans die oudste veldsportvereniging van Nederland.[1]
In na sy dood in 1916 het die plaaslike afdelings van die Nederlands-Zuid-Afrikaanse Vereniging en die Algemeen Nederlands Verbond 'n gesamentlike komitee tot stand gebring om 'n standbeeld van M.T. Steyn op te rig. Die komitee is gelei deur Hendrik Müller wat tussen 1896 en 1902 die Nederlandse konsul in die Oranje-Vrystaat was. Die Deventer-munisipaliteit het die standbeeld aanvaar en dit 'n belangrike plek gegee teenoor die stad se treinstasie.[1]
Op 6 Julie 1922 is die beeld onthul deur Gladys Steyn, dogter van M.T. Steyn. Daar was verskeie toesprake, waaronder een van minister Hendrik Albert van IJsselsteyn van Landbou, Nywerheid en Handel wat namens die Nederlandse regering aanwesig was. Ander wat toesprake gehou het, was Hendrik Müller, Tjaard van Humalda van Eijsinga (burgemeester van Deventer), Maurits Hoeck (rektor van die Deventer-gimnasium), Johannes Cornelis Kakebeke (voormalige lid van die Hollanderkorps) en Professor Pont (NZAV). Duisende mense was aanwesig by die onthulling.[1]
Na die onthulling van die standbeeld het verskeie organisasies 'n krans by die standbeeld gelê. Die organisasies sluit in die Zuid-Afrikaanse Studentenvereniging te Amsterdam, die Zuid-Afrikaanse Studentenvereniging te Groningen, die Zuid-Afrikaansche en Vlaamsche Studenten van de Dietschen Bond te Utrecht, die Zuid-Afrikaansche Studenten in Duitschland, die Nederlands-Zuid-Afrikaanse Vereniging, die Algemeen Nederlands Verbond, die Dietsche Bond en die Koninklijke UD.[1]
Die standbeeld was tydens apartheid die doelwit van vandalisme. Dit is toe dikwels met rooi verf beklad. Ook is daar 'n keer soutsuur oor die gesig van die standbeeld gegooi, wat vanweë die sagte sandsteen ernstige skade aan die standbeeld kon doen.
Die beeld is in 2015 gerestoureer. Die ernstige skade aan die standbeeld se gesig is in 2015 nie herstel nie, omdat die anti-apartheidstryd deel geword het van die standbeeld se geskiedenis. Na die wêreldwye debat oor dekolonisasie van die openbare ruimte en die verwydering van standbeelde is ook hierdie standbeeld van M.T. Steyn in 2017 gevandaliseer. Die standbeeld is toe binne enkele dae twee keer gevandaliseer en beklad.[2][3] Nadat die standbeeld beklad is, het die munisipaliteit steeds die standbeeld die volgende werkdag skoongemaak.[4] Na aanleiding van die vandalisme het die provinsiale openbare uitsaaier RTV Oost 'n meningspeiling gehou of die standbeeld verwyder moet word. Van die respondente was 93% (of 3100 mense) teen verwydering.[5]
Die standbeeld
wysigDie standbeeld vertoon M.T. Steyn in veldklere. M.T. Steyn is weergegee asof hy moedig en standvastig sy burgers toespreek. Terwyl hy sy toespraak hou, staan M.T. Steyn op klippe wat gesamentlik 'n koppie vorm, leun hy met sy regterhand op 'n klip en hou hy sy hoed in sy linkerhand.
Onder sy voete, amper in die middel van die monument, staan die teks Aan president Steyn / Het Nederlandsche volk. Heel onder, op die onderste steen, staan die wapenskild van die Oranje-Vrystaat. Regs, steeds aan die voorkant, is 'n teks oor M.T. Steyn gebeitel. Die teks lui:
Geen offer heeft hij geschuwd
voor zijn volk,
voor de trouw aan
lands woord,
voor onafhankelijkheid,
recht en taal.
Hij was een eer
voor onzen stam.
Alle letters op die standbeeld is gebeitel en vervolgens in rooi verf uitgevoer, al is die rooi verf weens die herhaalde voorvalle van vandalisme in 2017 tans 'n bietjie beskadig.
Sien ook
wysig- De Raadsman, borsbeeld vir M.T. Steyn
- President Steynpark en -bank
- Standbeeld van M.T. Steyn (1929), standbeeld in Bloemfontein
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Marthinus Teunis Steyn, Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren, 6 Julie 1922, besoek op 17 Oktober 2017.
- ↑ Beeld president Steyn in Deventer beklad met 'racist', De Stentor, 28 Augustus 2017, besoek op 17 Oktober 2017.
- ↑ Beeld van president voormalige Oranje Vrijstaat in Deventer weer beklad, RTV Oost, 10 September 2017, besoek op 17 Oktober 2017.
- ↑ Standbeeld president Steyn in Deventer na bekladding weer schoon, RTV Oost, 11 September 2017, besoek op 17 Oktober 2017.
- ↑ Praat mee: Koloniale beelden moeten weggehaald worden, RTV Oost, 10 September 2017, besoek op 17 Oktober 2017.