Wikipedia

Stephan se Kwintet

'n groep van vyf sterrestelsels

Stephan se Kwintet in die sterrebeeld Vlieënde Perd is ’n groep wat soos vyf sterrestelsels lyk wat verbind is, waarvan vier die heel eerste kompakte sterrestelselgroep is wat ontdek is.[2] Die groep is in 1877 deur Édouard Stephan ontdek by die Marseille-sterrewag.[3]

Stephan se Kwintet

'n Foto deur die Hubble-ruimteteleskoop van Stephan se Kwintet. Ondanks die groep se naam is die sterrestelsel links bo, NGC 7320, eintlik sewe keer nader aan die Aarde en dus nie in wisselwerking met die ander vier stelsels nie.
Soort Sterrestelselgroep
Sterrebeeld Vlieënde Perd
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 22h 35m 57.5s[1]
Deklinasie +33° 57′ 36″[1]
Afstand (ligjaar) Maks. 340 miljoen
Ander name
HCG 92, Arp 319, VV 288,[1] SQ[2]
Portaal Portaalicoon Sterrekunde
Stephan se Kwintet verskaf ’n seldsame geleentheid om ’n sterrestelselgroep te bestudeer wat besig is om van ’n stelsel met flou X-strale en hoofsaaklik spiraalsterrestelsels te ontwikkel in een met helder X-strale en hoofsaaklik elliptiese sterrestelsels. Bron: X-strale (blou): Nasa/CXC/CfA/E. O'Sullivan-opties (bruin): Kanada-Frankryk-Hawaii-teleskoop/Coelum.

Dit is die kompakte groep stelsels wat nog die meeste bestudeer is.[2] Die helderste van die vyf stelsels is die spiraalsterrestelsel NGC 7320, met uitgebreide H II-gebiede, wat soos rooi kolle lyk, waar aktiewe stervorming plaasvind.

Beskrywing

wysig

’n Belangrike kenmerk van die sterrestelsels in die groep is hul gewelddadige botsings. Vier van die vyf is fisiek verbind en is bekend as die Kompakte Hickson-groep 92. Hulle voer ’n kosmiese dans uit wat waarskynlik tot gevolg sal hê dat hulle eindelik saamsmelt. Radiowaarnemings in die vroeë 1970's het gedui op ’n geheimsinnige filament van emissie in die intergalaktiese ruimte tussen die lede van die groep. Dié streek is ook te sien as ’n dowwe gloed van geïoniseerde atomiese waterstof in die sigbare deel van die spektrum. Twee ruimteteleskope het nuwe insig gebied in die aard van dié vreemde filament: daar word nou geglo dit is ’n reusagtige intergalaktiese skokgolf (soortgelyk aan ’n klankgrensknal, maar in intergalaktiese gas in plaas van lug) wat veroorsaak word die een sterrestelsel, NGC 7318B, wat na die middel van die groep val teen verskeie miljoene kilometers per uur. Die skokgolf is groter as die Melkweg en verhit van die gas tot miljoene grade. Dié stuur X–strale uit wat deur Nasa se Chandra-X-straalsterrewag waargeneem kan word – dit is die blou boog op die foto regs onder.

Emissies van molekulêre waterstof

wysig

Dalk meer onverwags is die ontdekking van baie kragtige tekens van molekulêre waterstof vanaf die skokgolf, soos gesien deur Nasa se Spitzer-ruimteteleskoop, wat infrorooi-straling opspoor. Die emissies van molekulêre waterstof is van die sterkste formasies van molekulêre waterstof wat nog gesien is.

Die rede dat dié ontdekking so onverwags is, is dat die waterstofmolekule baie broos is en maklik vernietig kan word in sulke skokgolwe. Een verklaring is dat ’n skokgolf wat deur ’n wolkagtige medium soos in die middel van die groep beweeg, miljoene kleiner skokke laat ontstaan waarin molekulêre waterstof kan oorleef. Hierdie botsing kan sterrekundiges help verstaan wat aan die begin van die heelal byna 14 miljard jaar gelede gebeur het, aangesien molekulêre waterstof in die vroeë heelal in sulke skoktoestande moes bestaan het.

Rooiverskuiwing

wysig

Wat ook belangrik is, is dat NGC 7320 ’n klein rooiverskuiwing van 790 km/s toon, terwyl die ander vier stelsels ’n groter rooiverskuiwing het (byna 6 600 km/s). Aangesien rooiverskuiwing eweredig aan afstand is, is NGC 7320 net ’n voorgrondprojeksie [2] – dit is ~39 miljoen ligjare[2] van die Aarde af in vergelyking met die 210-340 miljoen ligjare van die ander vier stelsels.

Lede

wysig
 
Die sterrestelsels in die omgewing van Stephan se Kwintet. Die reghoek dui die gebied aan wat in 1998-'99 gedek is deur die Hubble-foto links onder.

Die vyf sterrestelsels wat lyk of dit Stephan se Kwintet vorm, is NGC 7317–7320. Laasgenoemde is egter baie nader aan die Aarde as die ander vier. Die verskil in afstand kan duidelik gesien word op die foto regs heel bo. ’n Sesde sterrestelsel, NGC 7320C, behoort waarskynlik tot die Kompakte Hickson-groep 92: dit het ’n soortgelyke rooiverskuiwing as die ander vier en dit lyk of ’n getystert dit met NGC 7319 verbind.

Lede van die Kompakte Hickson-groep 92
Naam Tipe Regte klimming Deklinasie Rooiverskuiwing (km/s) Magnitude
NGC 7317 E4 22h 35m 51.9s +33° 56′ 42″ 6599 ± 26 +14,6
NGC 7318a
(UGC 12099) 		E2 pec 22h 35m 56.7s +33° 57′ 56″ 6630 ± 23 +14,3
NGC 7318b
(UGC 12100) 		SB(s)bc pec 22h 35m 58.4s +33° 57′ 57″ 5774 ± 24 +13,9
NGC 7319 SB(s)bc pec 22h 36m 03.5s +33° 58′ 33″ 6747 ± 7 +14,1
NGC 7320c (R)SAB(s)0/a 22h 36m 20.4s +33° 59′ 06″ 5985 ± 9 +16,7

Galery

wysig
  •  
    Deur Hubble, 1998–'99. Bron: Nasa/ESA
  •  
    Die groen streep is waarskynlik ’n reusagtige intergalaktiese skokgolf.
  •  
    Die streek van Stephan se Kwintet, Schulmanstigting-teleskoop op Berg Lemmon, AZ.

Sien ook

wysig

Notas

wysig
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 "NASA/IPAC Extragalactic Database". Results for HCG 92 (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Augustus 2002. Besoek op 18 September 2006.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Moles, M.; Marquez, I.; Sulentic, J. W. (1998). "The observational status of Stephan's Quintet". Astronomy and Astrophysics,. 334: 473–481. arXiv:astro-ph/9802328. Bibcode:1998A&A...334..473M.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: ekstra leestekens (link) AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  3. ↑ Stephan, M. E. (1877). "Nebulæ (new) discovered and observed at the observatory of Marseille, 1876 and 1877, M. Stephan". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 37: 334–339. Bibcode:1877MNRAS..37..334S.

Verwysings

wysig

Eksterne skakels

wysig


Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Stephan_se_Kwintet&oldid=2446896"