Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1989

Suid-Afrikaanse politiek

Parlement van Suid-Afrika Nasionale Vergadering Nasionale Raad van Provinsies

President Adjunkpresident Ministers Speaker van die Nasionale Vergadering Opposisieleier

Politici Politieke partye

Konstitusionele Hof Hoogste Hof van Appèl Hooggeregshof

Verkiesings

Die Suid-Afrikaanse parlementsverkiesing van 1989 het op 6 September 1989 plaasgevind, en was die laaste verkiesing voor die eerste veelrassige, demokratiese verkiesing van 1994.

Staatspresident Frederik Willem de Klerk

Die verkiesing was vir al drie die kamers in die parlement:

• Volksraad, die 178 setels vir blankes;
• Raad van Verteenwoordigers, die 80 setels vir Kleurlinge;
• Raad van Afgevaardigdes, die 45 setels vir Indiërs.

Volksraad

Die stryd om die verkiesing van die nuwe Volksraad was hoofsaaklik tussen die Nasionale Party van die hervormingsgesinde Staatspresident F.W. de Klerk en die vernaamste opposisieparty, die Konserwatiewe Party van Andries Treurnicht wat teen enige hervorming van die stelsel was, en die liberale Demokratiese Party van Zach de Beer.

Dit was redelik seker dat NP die verkiesing sou wen, maar binne die party was daar vrees vir 'n groot verlies ten gunste van die KP van Treurnicht. Hoewel die NP setels verloor het, het die party weer 'n gemaklike meerderheid behaal. Die ultrakonserwatiewe Herstigte Nasionale Party (HNP) van Jaap Marais, wat 'n terugkeer na Verwoerdiaanse apartheid bepleit het, het ondersteuning aan die KP verloor, en kon weer nie daarin slaag om 'n setel te wen nie.

Na aanleiding van die uitslag het president De Klerk gesê dat die meerderheid van die land se blanke kiesers sy hervormingsbeleid steun.

Uitslag

Setels in die Volksraad van Suid-Afrika na die 1989-verkiesing

   Nasionale Party: 103 setels

   Konserwatiewe Party: 41 setels

   Demokratiese Party: 34 setels

Party	Leier	%	Setels	Verskil
Nasionale Party	Frederik Willem de Klerk	48,19%	103	-21
Konserwatiewe Party	Andries Treurnicht	31,52%	41	+19
Demokratiese Party	Zach de Beer	20%	34	+15
Herstigte Nasionale Party	Jaap Marais	0,25%	0	-
Onafhanklikes	–	0%	0	-
Totaal		100%	178	+11

• Opkoms: 69%

Raad van Verteenwoordigers

Die opkoms vir die verkiesing vir 'n nuwe Raad van Verteenwoordigers was weer laag: 18%. Die Arbeidersparty van Allan Hendrickse, sterk gekant teen apartheid, het weer met 'n groot meerderheid gewen. Die party het wel 7 setels verloor, hoofsaaklik aan die Demokratiese Hervormingsparty, die Verenigde Demokratiese Party en die onafhanklike kandidate.

Uitslag

Setels in die Raad van Verteenwoordigers na die 1989-verkiesing

   Arbeidersparty: 69 setels

   Demokratiese Hervormingsparty: 5 setels

   Verenigde Demokratiese Party: 3 setels

   Onafhanklikes: 2 setels

   Vryheidsparty: 1 setel

Party	%	Setels	Verskil
Arbeidersparty	65%	69	-7
Demokratiese Hervormingsparty	15,20%	5	+5
Onafhanklikes	9,40%	2	+2
Verenigde Demokratiese Party	7,60%	3	+3
Vryheidsparty	0,74%	1	-
Totaal	100%	80

• Stempersentasie: 18

Raad van Afgevaardigdes

Die Indiërs het soos die Kleurlinge hul stemme vir partye teen apartheid gegee. Solidarity, die belangrikste party, verloor weliswaar een setel, maar bly met 19 setels wel die grootste party. Die party het nie 'n meerderheid behaal nie, en het 'n koalisie met ander partye gevorm. Die Nasionale Volksparty het die meeste setels afgestaan en verloor 12 setels.

Uitslag

Party	%	Setels
Solidarity	37,6%	19
Nasionale Volksparty	24,9%	9
Onafhanklikes	15,6%	6
Demokratiese Party	6,7%	3
Nasionale Federale Party	5,2%	1
Volksparty van Suid-Afrika	3,9%	1
Verenigde Party	1,8%	0
Merit Volksparty	1,3%	4
Progressiewe Onafhanklike Party	1%	0
Vryheidsparty	0,74%	2
Republikeinse Party	0,74%	0
Totaal	100%	45

• Stempersentasie: 23