Tanganjikameer
| Tanganjikameer | |
|---|---|
 Die Tanganjikameer soos vanuit die ruimte gesien | |
 Kaart van die Tanganjikameer | |
| Koördinate: | 6°30′S 29°50′O / 6.500°S 29.833°O |
| Ligging: | Burundi, Demokratiese Republiek van die Kongo, Tanzanië, Zambië |
| Soort: | Binnemeer |
| Oppervlakte: | 32 900 km² (12 700 myl²) |
| Gemiddelde diepte: | 570 m (1 870 vt) |
| Maksimum diepte: | 1 470 m (4 820 vt) |
| Volume: | 18 900 km³ (4 500 myl³) |
| Lengte: | 673 km (418 myl) |
| Breedte: | 72 km (45 myl) |
| Opvangsgebied: | 231 000 km² (89 000 myl²) |
| Invloei: | Ruzizi, Malagarasi, Kalambo |
| Uitvloei: | Lukuga |
| Nedersettings: | Kigoma, Tanzanië Kalemie, DRK Bujumbura, Burundi |
Tanganjikameer (Engels: Lake Tanganyika) is 'n varswatermeer in Oos-Afrika en is 673 km lank, die langste varswatermeer in die wêreld. Dit is gemiddeld 72 km breed. Dit is ook die tweede diepste meer (1 470 meter of 4 820 voet diep) ter wêreld en die grootste meer in die Groot Skeurvallei. Die meer se oppervlak is 773 meter (2 536 voet) bo seevlak, maar die bodem is 669 meter (2 195 voet) onder seevlak.
Die lande wat aan die meer grens is Zambië, Demokratiese Republiek van die Kongo, Tanzanië en Burundi, met Tanzanië (46%) en die DRK (40%) wat die meerderheid van die meer besit. Water vloei uit in die Kongorivierstelsel en uiteindelik in die Atlantiese Oseaan.
Geografie
wysig
Albertmeer (Lake Albert)
Edwardmeer (Lake Edward)
Kivumeer (Lake Kivu)
Kyogameer (Lake Kyoga)
Malawimeer (Lake Malawi)
Mwerumeer (Lake Mweru)
Rukwameer (Lake Rukwa)
Tanganjikameer (Lake Tanganyika)
Turkanameer (Lake Turkana)
Victoriameer (Lake Victoria)
Die enorme diepte en tropiese ligging van die meer kan 'n omset in watermassa verhinder, wat beteken dat baie van die laer dieptes van die meer sogenaamde "fossielwater" is en anoksies (gebrekkig aan suurstof) voorkom. Die opvanggebied van die meer beslaan 231 000 km². Twee hoofriviere vloei in die meer in, asook talle kleiner riviere en strome (wat se lengtes beperk word deur die steil berge rondom die meer). Daar is een groot uitvloei, die Lukugarivier, wat in die Kongorivier dreineer. Die grootse rivier wat in die meer invloei is die Ruzizirivier, ongeveer 10 000 jaar gelede gevorm, wat die noorde van die meer vanaf die Kivumeer binnevloei. Die Malagarasirivier, wat die tweede grootste rivier in Tanzanië is, vloei uit die oostekant die Tanganjikameer binne. Die Malagarasi is ouer as Tanganjika, en voor die meer gevorm is, het dit waarskynlik direk in die Kongorivier gedreineer.
Die meer het 'n komplekse geskiedenis van veranderende vloeipatrone, as gevolg van sy hoë hoogte bo seespieël, diep diepte, stadige tempo van hervul en bergagtige ligging in 'n turbulente vulkaniese gebied wat klimaatsveranderinge ondergaan het. Blykbaar het dit selde in die verlede uitgevloei na die see. Dit is al beskryf as 'prakties endorgeïes' vir hierdie rede. Die meer se konneksie met die oseaan is afhanklik van 'n hoë watervlak sodat water uit die meer kan oorloop deur die Lukunga- na die Kongorivier.
As gevolg van die meer se tropiese ligging het dit 'n hoë verdampingstempo. Dit hang dus af van 'n hoë invloei uit die Ruzizi en die Kivu-meer vir die Tanganjikameer om vol genoeg te word om oor te loop. Dit uitvloei is blykbaar nie meer as 12 000 jaar oud nie, as gevolg van lawa wat die uitvloei blokkeer het en die Kivu-kom se vorige uitvloei verplaas het na die Edwardmeer en dan die Nylstelsel, en dus water herlei het na die Tanganjikameer.
Die meer het blykbaar al verskillende invloei- en uitvloeiplekke in die verlede gehad. Die invloei uit die hoërliggende Rukwameer, toegang tot die Malawimeer en 'n uitlaat na die Nylrivier het vermoedens versterk dat dit op 'n sekere tydstip in die meer se geskiedenis bestaan het.
Biologie van die meer
wysigVissoorte
wysig
Die meer bevat minstens 250 cichlidspesies en 75 nie-cichlidspesies,[1] waarvan die meeste langs die kuslyn voorkom en tot op 'n diepte van 180 meter (590 voet). Die grootste biomassa van vis is egter in die pelagiese sone (oop waters), en word oorheers deur ses spesies: twee spesies van die "Tanganjikasardien" en vier spesies van predatore (verwant aan, maar nie dieselfde as die Nylbaars wat die Victoriameer se Cichlids uitgeroei het). Byna die hele cichlidbevolking (98%) in die Tanganjika is endemies aan die meer, en dus 'n belangrike biologiese hulpbron vir die studie van spesialisasie in evolusie.[2] Onder die nie-cichlids, is 60% van die spesies endemies.[1]
Baie spesies van die Cichlids van Tanganjika, soos vissies uit die helderkleurige Tropheus-genus, is gewild onder akwariumeienaars omrede hul helder kleure. Die nabootsing van 'n Tanganjikabiotoop[3] vir hierdie Cichliden bied aan hul 'n habitat soortgelyk aan hul natuurlike omgewing, en is ook gewild as akwariumstokperdjie.
Weekdiere en skaaldiere
wysig
Tanganyika is die tuiste van 'n groot aantal ongewerweldes (invertebrate), insluitende vele inheemse spesies:
'n Totaal van 68 varswaterslakspesies (45 endemies) en 15 tweekleppige spesies (8 endemiese) is bekend in die meer.[4] Baie van die slakke is ongewoon vir spesies wat in varswater voorkom, met merkbaar verdikte skulpdoppe, eienskapppe wat meer algemeen te siene is in mariene slakke.
Bedrywe
wysigDaar word beraam dat 25-40% van die proteïen in die dieet van die ongeveer een miljoen mense wat rondom die meer woon, kom van vis uit die meer.[5] Tans is daar ongeveer 100,000 mense direk betrokke by die visserybedryf op byna 800 persele. Die meer is ook noodsaaklik vir die sowat 10 miljoen mense wat in die groter trog van die meer woon.
Tanganyikameer se vis word uitgevoer na die hele Oos-Afrika. Kommersiële visvang het in die middel-1950's opgelewe en 'n ernstige impak op die pelagiese visspesies gehad; in 1995 was die totale vangs rondom 180,000 ton. Voormalige industriële visserye, wat floreer het in die 1980's, het daarna totaal in duie gestort.
Vervoer
wysig
Twee veerbote vervoer passasiers en vrag aan die oostelike oewer van die meer: MV Liemba tussen Kigoma en Mpulungu; en MV Mwongozo tussen Kigoma en Bujumbura.
- Die hawedorp Kigoma is die eindpunt van die spoorlyn vanaf Dar es Salaam in Tanzanië.
- Die hawedorp Kalemie (voorheen Albertville) is die spooreindpunt van die D.R. van Kongo se spoornetwerk.
- Die hawedorp Mpulungu is 'n beplande spooreindpunt vir Zambië.[6]
Op 12 Desember 2014 het die veerboot MV Mutambala omgeslaan op Tanganjika en meer as 120 mense het omgekom.[7]
Bronne
wysig- Africa's Great Rift Valley Nigel Pavitt. 2001. ISBN 0-8109-0602-3
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 West, K. (2001). Lake Tanganyika: Results and Experiences of the UNDP/GEF Conservation Initiative (RAF/92/G32) in Burundi, D.R. Congo, Tanzania, and Zambia. Lake Tanganyika Biodiversity Project.
- ↑ Kornfield, Ivy & Smith, Peter A. African Cichlid fishes: Model systems for evolutionary biology. Annual review of ecology and systematics, Vol. 31: 163-196, Nov. 2000
- ↑ "tanganyika biotope aquarium" (in Japannees). Aquariums Life. 10 Februarie 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2016. Besoek op 3 Februarie 2014.
- ↑ Segers, H.; and Martens, K; editors (2005). The Diversity of Aquatic Ecosystems. p. 46. Developments in Hydrobiology. Aquatic Biodiversity. ISBN 1-4020-3745-7
- ↑ "Global warming is killing off tropical lake fish - Study of Lake Tanganyika" (in Engels). www.mongabay.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2015. Besoek op 14 Maart 2008.
- ↑ "Railways Africa - Extending beyond Chipata". railwaysafrica.com. Besoek op 14 Maart 2008.
- ↑ "DR Congo: Many dead after ferry sinks on Lake Tanganyika". BBC News. 10 Desember 2014. Besoek op 15 Desember 2014.
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Tanganjikameer.- (en) "Lake Tanganyika". Encyclopædia Britannica. Besoek op 2 November 2023.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal. |
