Termitomyces schimperi

Termitomyces schimperi is 'n swamspesie, wat algemeen onder sy Hereronaam ejova (enkelvoud) bekend staan. Die sampioen word in verband gebring met die termiet-spesie Macrotermes michaelseni van Namibië. Die meervoudsvorm is omajowa (met die alternatiewe spelling van omajova of omayova), so genoem deur beide die Herero en Ovambo-mense van Namibië. Duitse Namibiërs verwys na die sampioen as Termitenpilz. T. schimperi is die grootste lid van die genus, waartoe ook T. umkowaanii of i’kowa behoort wat in Suid-Afrika voorkom.

Termitomyces schimperi
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:	Fungi
Divisie:	Basidiomycota
Klas:	Agaricomycetes
Orde:	Agaricales
Familie:	Lyophyllaceae
Genus:	Termitomyces
Spesie:	T. schimperi
Binomiale naam
Termitomyces schimperi (Heim 1942)

Eienskappe

Die sporokarp (die swam se paddastoele) het die grootte van 'n man se vuis wanneer dit opkom. Hulle brei vinnig uit na 15-28 cm en kan tot 40 cm in deursnee bereik. Die mus en die dik, sagte vratte is wit. Hulle mag deur die grond van die heuwel geel tot rooibruin gekleur wees, maar die vratte is wit onder hul boonste laag. Die pseudorhiza (wortel) vernou afwaarts na sy oorsprong in die nes, en kan 'n lengte van sowat 90 cm bereik. Die laer, nouer deel van die pseudorhiza het 'n digter konsistensie as die bogrondse deel. Die paddastoele verskyn in groepe van 5-10 rondom die onderste dele van die rysmiernes, en groei tot ongeveer 50 cm bo die grondvlak. Tot 50 sporokarpe is waargeneem rondom 'n enkele heuwel. Omajowa verskyn gewoonlik ná deurdringende reën van 12 mm of meer gedurende die lente, maar die meeste gewasse ontwikkel gedurende Januarie tot Maart wat die hoofreënseisoen is. Die sampioen kan op dieselfde rysmiernes vir baie jare groei, indien 'n deel van die wortel in die heuwel agtergelaat word, as die paddastoel geoes word om te eet. Met rypwording van die swam, word die velare (die vel van die wortel) deur termiete verbruik.

Termiet-assosiasie

Omajowa verskyn nie op alle termiethope nie. Die sampioen kom net op die lang termiethope van die sentrale en noordelike dele van Namibië voor, waar die gemiddelde reënval 350 mm of meer is. Hierdie heuwels bereik dikwels 4 tot 5 m in hoogte en hul toppunt is altyd rigting noord geneig. Die termiet wat dit bou is die Termes bellicosus ook bekend as Macrotermes michaelseni. In Zambië groei die Termitomyces schimperi by die termiethope van die Odontotermes patruus-termiet.

Rysmiernes in Namibië wat omajowa groei.

Verspreiding

In Namibië verskyn die Omajowa by Omaruru, Okahandja, Otjiwarongo, Grootfontein, Tsumkwe, oos van Windhoek en in die suid-oostelike deel van die Etosha Nasionale Park.

Handel

Omajowa kan nie kommersieel geboer word nie en kan nie by 'n kruidenierswinkel gekoop word nie. Maar in die seisoen verkoop plaaslike inwoners van die sampioen langs die paaie om bykomende inkomste te genereer. 'n Enkele Ejova verskyn ook op die N $ 5,50 stempel wat uitgereik is deur die NamPost, Namibië se posdiens, in 1999.

Kultuur

Die sampioen word gesien as 'n simbool van groei en welvaart deur Namibiërs en word hoog gewaardeer in die Namibiese kultuur.

Sodra ryp, moet die sampioen vinnig geoes word, want daar is baie klein insekte wat dit vreet. Die Omajowa kan ook goed gevries word en word dikwels op hierdie manier vir toekomstige verbruik bewaar. Daar is verskeie maniere waarop die Omajowa in kos voorberei kan word. Dit kan byvoorbeeld gebraai, in 'n sop, in risotto, souse, toegedraai in pasta of op pizza gebruik word. As gevolg van die aansienlike grootte, word die sampioen soms as 'n steak deur die plaaslike bevolking voorberei. Op die meer eienaardige kant, kan die Omajowa in roomys gebruik word en dit word geglo dat 'n ware lekkerny is.