Theokritos (Oudgrieks: Θεόκριτος, Theokritos; gebore omstreeks 300 v.C., sterf ná 260 v.C.) was 'n Griekse digter uit Sisilië, Magna Graecia en die skrywer van Oudgriekse, landelike poësie.[1]

Theokritos
Geboreomstreeks 300 v.C.
Sterfná 260 v.C.
BeroepDigter

Min is bekend oor Theokritos, en dit wat wel bekend is, kan slegs afgelei word uit sy skrywes. Dit moet egter met omsigtigheid hanteer word, aangesien sommige van die gedigte (Die Idille; Εἰδύλλια. 'n Idille (uit die Griekse εἰδύλλιον (eidullion))[2] is 'n kort gedig wat die landelike bestaan beskryf.), wat algemeen toegeskryf word aan Theocritus nie op sigself beskou kan word as outentiek nie. Dit is voor die hand liggend dat twee bundels op 'n baie vroeë datum gemaak is: een bestaande uit gedigte waarvan die outeurskap twyfelagtig is, maar wat nietemin 'n bundel landelike poësie uitmaak; die ander bundel bestaan uit 'n versameling werke wat Theocritus waarskynlik self geskryf het.[3]

Theokritos was afkomstig van Sisilië aangesien hy na Poluphemos, die Sikloop in die Odusseus, as sy "landgenoot" verwys. Hy het waarskynlik ook 'n rukkie in Alexandrië gewoon, waar hy oor die alledaagse lewe geskryf het, veral in sy Pharmakeutria. Daar word ook bespiegel dat Theocritus in Sirakuse, Sisilië gebore is, op die eiland Kos gewoon het, en in Egipte gewoon het gedurende die tyd van Ptolemeus II.

Die rekord van hierdie gewysigde uitgawes word bewaar in twee epigramme, waarvan een afkomstig is van Artemidorus van Tarsus, 'n grammatikus wat in die tyd van Sulla geleef het en na bewering die eerste redakteur van hierdie gedigte was. Hy sê: "Die Muses van landelike sang was eens verstrooi, maar nou is hulle almal saam in een kraal, in een trop."[4] Die tweede epigram is anoniem, en verloop soos volg: "Die Chian is 'n ander man, maar ek, Theocritus, wat hierdie gedigte geskryf het, is een van die grotes van Sirakuse, die seun van Praxagoras en sy beminde Philinna, en die Muse wat ek aangeneem het, is geen vreemdeling nie.”[5] Die laaste reël wil dit laat voorkom asof hy niks behalwe landelike poësie geskryf het nie, of day hy slegs in Doriese Grieks geskryf het. Dit wil voorkom asof die bewering dat hy afkomstig was van Sirakuse gestaaf word deur toespelings in die Idille (7.7, 28.16–18).[6]

Die inligting aangaande sy ouers kom voor as eg en weerlê 'n mededingende teorie wat gebaseer is op 'n waninterpretasie van Idille 7—waarvolgens hy die seun van ene Simichus is. 'n Groter versameling, moontlik meer uitgebreid as dié van Artemidorus, en wat gedigte van twyfelagtige outentisiteit insluit, was bekend aan die skrywer van die Suda, wat sê: "Theocritus het die sogenaamde landelike gedigte in die Doriese dialek geskryf. Sommige persone skryf ook die volgende aan hom toe: Dogters van Proetus, Hoop, Himne, Heldinne, Klaagliedere, Lirieke, Elegieë, Iambe, Epigramme."[7]

Die eerste hiervan was moontlik bekend aan Vergilius, wat na die Proetides verwys in sy Eclogue 6.48. Die valse gedig 21 was dalk een van die Hoop-gedigte, en gedig 26 was dalk een van die Heldin-gedigte; elegieë word gevind in 8.33—60, en die valse grafskrif oor Bion was moontlik een van die Klaagliedere. Die ander tipes word verteenwoordig in die groter versameling wat na ons oorgelewer is.[7]

Werke

wysig
 
Barent de Bakker: Illustrasie van Theocritus Idille 1 Θύρσις ἢ ᾠδή, reëls 12–14 (1779)

Die landelike gedigte en die dramas

wysig

Die onderskeid tussen bogenoemde is dat die tonele in eersgenoemde afspeel in 'n landelike milieu en dié van laasgenoemde in 'n dorp. Die bekendste landelike gedigte is Idille I, 6, 7 en 11.[7]

In "Idille 1" sing Thursis aan 'n bokwagter oor hoe Daphnis, die mitiese veewagter, wat die krag van Aphrodite trotseer het, eerder sterf as om toe te gee aan 'n passie wat die godin in hom aangewakker het. In die gedig ondervra 'n reeks goddelike figure uit die klassieke mitologie, insluitend Hermes, Priapos, en Aphrodite self, die herder oor sy liefdesverlangens. Terwyl Daphnis sterwend lê, vra Priapos: "Ellendige Daphnis, waarom kwyn jy?"; Hermes vra: "Daphnis, wie pynig jou?" Langs hierdie mitologiese figure verskyn herders en bokwagters, wat eweneens wonder "watter skade Daphnis getref het". Uiteindelik kom dit voor asof Aphrodite, die godin van liefde, Daphnis uittart oor sy hoogmoedigheid: "Jy, Daphnis, het gespog dat jy die liefde sou buig! Is jy nie in jou eie persoon gebuig deur 'n hartstogtelike liefde nie?" Die mislukking van hierdie figure om Daphnis in sy sterwensoomblikke te troos, tematiseer klassieke oortuigings oor die dwaasheid van sterflinge om die gode uit te daag.[8]

In "Idille 11" word Poluphemos uitgebeeld, wat verlief is op die see-nimf Galatea en troos vind in sang. In "Idille 6" word hy van sy passie genees en vertel op naïewe wyse hoe hy Galatea se pogings tot toenadering afgeweer het. Die monster van Homeros se Odusseus is "tot op datum gebring" op die Alexandrynse wyse, en is nou sagsinnige idioot.[7]

"Idille 7," die Oesfees, is die belangrikste van die landelike gedigte. Die toneel speel af op die eiland Kos. Die digter skryf in die eerste persoon en word deur sy vriende Simichidas genoem. Ander digters word onder geveinsde name voorgestel. Antieke kritici het die karakter Sicelidas van Samos geïdentifiseer met Asklepiades van Samos,[9]en die karakter Lycidas, "die bokwagter van Sidonië," met die digter Astacides, wat die letterkundige Callimachus "die bokwagter van Kreta" noem.[10] Theocritus self, meen dat hy reeds bekendheid verwerf het, en sê dat sy liedere selfs bekend is aan die troon van Zeus. Hy prys en bewonder Philitas, die ou digter van Kos, en kritiseer "die jong mense van die Muse, met hul gesnater en opruiende gelag wat gemik is op die ou digter van Chian, maar vind dat hul arbeid vermors is." Ander persone wat genoem word is Nicias, 'n geneesheer van Milete, wie se naam in ander gedigte voorkom, en Aratus, wat die skoliaste identifiseer met die skrywer van die Phenomena.[7]

Verskeie van die ander landelike gedigte bestaan uit sangwedstryde, opgevoer volgens die reëls van amoebiese-poësie, waarin die tweede sanger die onderwerp neem wat deur die eerste gekies is en 'n variasie op dieselfde tema bydra. Daar kan opgemerk word dat Theocritus se landelike karakters baie verskil wat hul verfyning betref. Diegene in "Idille 5" is kras lummels wat hulle aan kruheid en growwe oordaad oorgee. Idille 4 en 5 speel af in die omgewing van Croton, en ons kan aflei dat Theocritus persoonlik met Magna Graecia bekend was.[7]

Idille 8 en 9 is op verskeie gronde onder verdenking geplaas. 'n Ekstreme beskouing is dat daar binne "Idille 9" maar slegs twee egte Theokritiese fragmente bestaan, ll.7-13 en 15-20, wat die vreugdes van onderskeidelik somer en winter beskryf, en van 'n onoortuigende voorwoord voorsien is, ll.1-6 , terwyl 'n vroeëre redakteur van 'n landelike bundel 'n epiloog bygevoeg het waarin hy afskeid neem van die Landelike Muses. Aan die ander kant is dit duidelik dat beide gedigte opgeneem is in Vergilius se Theocritus, en dat dit die goedkeuring gedra het van die redakteur wat die klein bundel Theokritiese gedigte saamgestel het.[7]

Daar is drie dramas: 2, 14 en 15. In 2 vertel Simaetha, wat deur Delphis verlaat is, die verhaal van haar liefde vir die maan; in 14 vertel Aeschines oor sy rusie met sy liefling, en word hy aangeraai om na Egipte te vertrek en in die leër van Ptolemeus Philadelphus aan te sluit; in 15 gaan Gorgo en Praxinoë na die fees van Adonis. Manuskrip 2 kom onmiddellik voor 14, 'n volgorde wat natuurlik reg is, aangesien dit die drie dramas saam plaas. Die tweede plek in die manuskripte word ingeneem deur Idille 7, die "Oesfees." Chisholm prys die dramas en het die volgende daaroor te sê "Hierdie drie dramas is wonderlik natuurlik en lewensgetrou. Daar is niks in antieke literatuur so lewendig en werklik soos die gesprekke tussen Gorgo en Praxinoë nie, en die voces populi in 15". [7]

Bykomend tot die Landelike Gedigte en dramas is daar drie gedigte wat nie in enige ander klas geplaas kan word nie:

  • 12, 'n gedig aan 'n pragtige jeugdige
  • 18, die troulied van Helena;
  • 26, die moord op Pentheus.

Die egtheid van laasgenoemde is bevraagteken deur Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff vanweë die kruheid van die taal, wat soms in beuselagtigheid ontaard. Chisholm het dit egter as eg beskou en geargumenteer dat Theocritus doelbewus realistiese taal gebruik het ter wille van dramatiese effek en dat die manuskripbewyse die egtheid daarvan ondersteun. Eustatius haal daaruit aan as die werk van Theocritus.[7]

 
Theocritus se Idille 13, Hulas en die Nimfe. Oxyrhynchus Papyri 694, 2de eeu n.C.

Drie van die epieke is Himnes: 16, 17 en 22. In 16 prys die digter vir Hiëro II van Sirakuse, en in 17 vir Ptolemaeus Philadelphus en laastens in 22 vir Kastor en Polluks. Die ander gedigte is no. 13, die verhaal van Hulas en die nimfe, en no. 24 is die jeugdige Herakles. In no. 13 maak hy van woordskilder gebruik; in no. 16 is daar 'n delikate fantasie in die beskrywing van sy gedigte as Grasieë, en 'n passasie aan die einde, waar hy die vreugdes van vrede voorspel nadat die vyand uit Sisilië verdryf is, beskik oor ware landelike passie. Die meeste wat van no's 22 en 24 gesê kan word, is dat hulle baie dramaties is. Andersins verskil hulle min van werk wat deur ander digters gedoen is, soos Kallimachos en Apollonios Rhodios.[7]

Uit 'n ander oogpunt is gedigte 16 en 17 egter uiters interessant, aangesien dit die enigste is wat gedateer kan word. In 17 vier Theocritus die bloedskandelike huwelik van Ptolemeus Philadelphus met sy suster Arsinoë. Daar word geglo dat hierdie huwelik in 277 v.C. voltrek is, en 'n onlangs ontdekte inskripsie toon dat Arsinoë in 270 gesterf het, in die vyftiende jaar van haar broer se bewind. Hierdie gedig, saam met xv, wat Theocritus geskryf het om Arsinoë te behaag, moet dus binne hierdie tydperk val. Die "encomium" (lofsang) oor Hiëro II is waarskynlik voor dié oor Ptolemeus geskryf, aangesien Theocritus daarin die toonbeeld is van 'n uitgehongerde digter wat op soek is na 'n beskermheer, terwyl hy in die ander tevrede is met sy omstandighede. Hiëro het aanvanklik in 275 aandag begin trek toe hy as Generaal aangestel is: Theocritus praat van sy prestasies asof dit nog moet plaasvind, en die stilswye van die digter toon aan dat Hiëro se huwelik met Phulistis, sy oorwinning oor die Mamertyne by die Longanus en sy verkiesing as "Koning", gebeure wat in die jaar 270 geplaas word, nog nie plaasgevind het nie. Indien wel, kan no. 17 en no. 15 slegs in die tydperk tussen 275 en 270 geskryf gewees het.[7]

Lirieke

wysig

Dit is seker dat twee van die lirieke deur Theocritus geskryf is naamlik, 28 en 29, wat geskryf is in Aoliese vorm en in die Aoliese dialek. Die eerste is 'n baie grasieuse gedig wat aan Theugenis, vrou van Nicias, 'n dokter uit Milete, aangebied is by geleentheid van 'n reis daarheen. Die tema van 29 is soortgelyk aan dié van 12. 'n Baie vreemde gedig, wat slegs in een veel latere manuskrip gevind is wat in 1864 deur Ziegler ontdek is. Aangesien die onderwerp en styl baie ooreenstem met dié van 29 is dit deur onlangse redakteure aan Theocritus toegeskryf.[7]

Onegte werke

wysig

Die volgende gedigte word vandag as oneg beskou:

19. Die Liefde steel Heuning. Hierdie gedig is as anoniem aangemerk in die manuskripte en die voorstelling van Liefde is nie Theokrities van aard nie.[7]

20. Veewagters, 21. Vissermanne, 23. Passievolle Minnaar. Hierdie drie gedigte is merkwaardig vir die gekorrupteerde en onbetroubare toestand van hul teks, wat dit waarskynlik maak dat dit van dieselfde bron afkomstig is en moontlik deur dieselfde skrywer geskryf is. Daar is al baie bewondering uitgedruk vir die Vissermanne. Dit is gerig aan Diophantus, en dra die morele boodskap oor dat 'n mens moet werk en nie droom nie, aangetoon deur die verhaal van 'n ou visserman wat droom dat hy 'n vis van goud gevang het, en die visioen aan sy maat vertel. Net soos Leonidas van Tarente epigramme oor vissers geskryf het, een waarvan deur Diophantus die visserman opgedra is aan Poseidon, is dit waarskynlik dat die skrywer van hierdie gedig 'n nabootser van Leonidas was. Dit kan beswaarlik deur Leonidas self wees, wat 'n tydgenoot van Theocritus was, aangesien dit waarskynlik later geskryf is.[7]

25. Herakles die Leeujagter, wat anoniem is en waarskynlik deur 'n latere skrywer geskryf is.[11]

24. Verskeie epigramme word ook aan Theocritus toegeskryf, maar baie word beskou as oneg.

Uitgawes

wysig
  • Theocritus, Bion and Moschus: verwerk in Engelse prosa, met 'n inleidende essay deur Andrew Lang, (1880), Londen.
  • Theocritus Bion and Moschus (1913) In Engels vertaal deur Arthur S. Way. Drukpers van die Universiteit van Cambridge.
  • Theocritus, The Idylls of Theocritus, vertaal deur R.C. Trevelyan (1925 Albert & Charles Boni, New York)
  • Theocritus, The Second and Seventh Idylls (1927), vertaal deur Charles Stuart Calverley. Geïllustreer deur Elizabeth Rivers (John Lane, Londen).
  • Theocritus, Theocritus. The Greek text with translation and commentary by A.S.F. Gow (2de uitgawe 1952, Cambridge)
  • Theocritus: Select Poems, (1971) met kommentaar deur K.J. Dover, Londen.
  • Theocritus: Idylls and Epigrams, (1982) vertaal deur Daryl Hine, Atheneum, New York.
  • Theocritus - A Selection, (1999) met kommentaar deur Richard Hunter, Cambridge.
  • Theocritus, The Idylls of Theocritus, vert. Robert Wells (1988)
  • Theocritus: Idylls, (2003) vertaal deur Anthony Verity, met 'n inleiding en aantekeninge deur Richard Hunter, Drukpers van die Universiteit van Oxford.
  • Theocritus, Moschus, Bion, geredigeer en vertaal deur Neil Hopkinson, Cambridge MA - Londen (2015).

Verwysings

wysig
  1. Encyclopædia Britannica, s.v. Theocritus.
  2. εἰδύλλιον, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, oor Perseus
  3. Clark 1911, p. 760.
  4. AP 9.205, vertaal deur N. Hopkinson (2015), p.8 .
  5. AP 9.434, vertaal deur N. Hopkinson (2015), p.7.
  6. Clark 1911, pp. 760–761.
  7. 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 Clark 1911, p. 761.
  8. Theocritus. "Idille I." The Idylls of Theocritus, Bion, and Moschus, and the War-songs of Tyrtæus. Vert. J. Banks. Londen: Bell and Daldy, 1870. 1-9. Druk.
  9. Skolion oor Idille 7.40 - Engelse vertaling.
  10. AP 7.518
  11. Clark 1911, pp. 761–762.

Nog leesstof

wysig
  • Bowie, Ewen L. 1985. "Theocritus' Seventh Idyll, Philetas and Longus." Classical Quarterly 35:67–91.
  • Burton, Joan B. 1995. Theocritus's Urban Mimes: Mobility, Gender, and Patronage. Berkeley: Drukpers van die Universiteit van Kalifornië.
  • Canevaro, Lilah (2023). Theocritus and things: material agency in the Idylls. Edinburgh: Drukpers van die Universiteit van Edinburgh. ISBN 9781399517492.
  • Damon, Cynthia. 1995. "Narrative and Mimesis in the Idylls of Theocritus." Quaderni urbinati di cultura classica 51:101–123.
  • Garson, R. W. 1971. "Theocritean Elements in Virgil's Eclogues." Classical Quarterly 21:188–203.
  • Griffiths, Frederick T. 1979. Theocritus at Court. Leiden, Nederland: Brill.
  • Gutzwiller, Kathryn J. 1996. "The Evidence for Theocritean Poetry Books." In Theocritus. Geredigeer deur Annette Harder, R. F. Regtuit en G. C. Wakker, 119–148. Groningen, Nederland: E. Forsten.
  • Fantuzzi, Marco, and Theodore D. Papanghelis, eds. 2006. Brill's Companion to Greek and Latin Pastoral. Leiden, The Netherlands: Brill.
  • Hubbard, Thomas K. 1998. The Pipes of Pan: Intertextuality and Literary Filiation in the Pastoral Tradition from Theocritus to Milton. Ann Arbor: University of Michigan Press.
  • Hunter, Richard L. 1996. Theocritus and the Archaeology of Greek Poetry. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
  • Köhnken, Adolf. 2001. "Hellenistic Chronology: Theocritus, Callimachus, and Apollonius Rhodes." In Companion to Apollonius Rhodius. Edited by Theodore D. Papanghelis and Antonios Rengakos, 73–92. Leiden, The Netherlands: Brill.
  • Mastronarde, Donald. J. 1968. "Theocritus' Idyll 13: Love and the Hero." Transactions of the American Philological Association 99:273–290.
  • Nelson, Thomas J. 2020. "Penelopean Simaetha: A Flawed Paradigm of Femininity in Theocritus’ Second Idyll", in C. Cusset, P. Belenfant and C.-E. Nardone (eds), Féminités hellénistiques: Voix, genre, représentations (Hellenistica Groningana 25) (Leuven) 387–405
  • Pfeiffer, Rudolf. 1968. History of Classical Scholarship from the Beginnings to the End of the Hellenistic Age. Oxford: Clarendon.
  • Rosenmeyer, Thomas G. 1969. The Green Cabinet: Theocritus and the European Pastoral Lyric. Berkeley: University of California Press.
  • Rossi, Laura. 2001. The Epigrams Ascribed to Theocritus: A Method of Approach. Louvain, Belgium: Peeters.
  • Walsh, George B. 1990. "Surprised by Self: Audible Thought in Hellenistic Poetry." Classical Philology 85:1–21.

Eksterne skakels

wysig
Skolia:
  • Skolia by Theocritus: Theocritus, Bion et Moschus graece et latine. Accedunt virorum doctorum animadversiones scholia, indices, T. Kiessling (ed.), Londini, sumtibus Whittaker, Treacher, et Arnot, 1829, vol. 2 pp. 15-133.
  • Scholia in Theocritum. Scholia et paraphrases in Nicandrum et Oppianum, Fr. Dübner, U. Cats Bussemaker (ed.), Parisiis, editore Ambrosio Firmin Didot, 1849, pp. 1-170.