Thomas Pringle
Thomas Pringle is op 5 Januarie 1789 in Roxburghshire, Skotland, gebore en is Suid-Afrika se eerste Engelstalige digter en een van die baanbrekers vir persvryheid.
Hy het studeer aan die Universiteit van Edinburg, waar hy in aanraking kom met talle bekendes, soos sir Walter Scott en sy toekomstige vennoot, John Fairbairn. Na hy sy hand aan die staatsdiens gewaag het, word hy redakteur van Blackwood's Magazine, maar die vergoeding was so karig dat hy hom by die 1820-Setlaars aansluit en hom op Glen Lynden in die Oostelike Provinsie gaan vestig.
Op 5 Mei 1820 het hy as 'n Britse setlaar in Algoabaai aangekom. Pringle het hom aanvanklik in Glen-Lynden aan die Baviaansrivier (naby die teenswoordige Somerset-Oos) gevestig, maar het in 1822 onderbibliotekaris van die Suid-Afrikaanse Openbare Biblioteek in Kaapstad geword. Vanweë teëspoed moet hy egter sy grond verlaat en word bibliotekaris in Kaapstad.
Daar kry hy saam met Fairbairn in 1822 verlof om 'n koerant te begin wat die eerste keer in 1824 verskyn. Die South African Journal het die goewerneur, lord Charles Somerset, uit die staanspoor dwars in die krop gesteek. Pringle het geweier om hom aan beheer te onderwerp, maar die publikasie verskyn net twee keer. 'n Akademie, wat Pringle saam met Fairbairn begin, was ook van korte duur.
Dit was die eerste Suid-Afrikaanse tydskrif en is maandeliks om die beurt in Engels en Nederlands uitgegee. Die Nederlandse weergawe, Zuid-Afrikaansche Tijdskrift, het onder redaksie van ds. Abraham Faure gestaan. In dieselfde tyd het die drukker George Greig ook die eerste onafhanklike koerant, die South African Commercial Advertiser, gepubliseer (vir die eerste maal op 7 Januarie 1824).
En later die redakteurskap aan Pringle en Fairbairn aangebied. Toe die Kaapse goewerneur lord Charles Somerset sensuur op albei publikasies probeer toepas het, is verdere uitgawes gestaak. Pringle het vervolgens 'n groot kampvegter vir persvryheid in Suid-Afrika geword (persvryheid is in 1828 gewaarborg) en Greig is uit die land verban, maar is in 1825 weer toegelaat, waarna die publikasie van die Commercial Advertiser voortgesit is. In Oktober 1824 het Pringle na Glen-Lynden teruggekeer, waar hy hom tot met sy vertrek na Engeland in 1826 aan sy skryfwerk gewy het.
Sy Some account of the present state of the English settlers in Albany, South Africa is in 1824 in Londen gepubliseer, en het ʼn skenking van ongeveer 10 000 pond aan die Setlaars, wat swaar verliese met hul boerdery gely het, meegebring. In Engeland het Pringle sekretaris van die Anti-Slavery Society geword (die afskaffing van slawerny in die hele Britse ryk is op 1 Augustus 1834 afgekondig).
Pringle was Suid-Afrika se eerste Engelse digter en word soms die vader van die Suid-Afrikaanse poësie genoem. Sy verse toon sy godsdienstigheid en sy betrokkenheid by Suid-Afrika en by sy mense en hul omgewing. Sy eerste digbundel, Ephemerides, het in 1828 verskyn, gevolg deur Poetical works in 1839 en Afar in the dessert and other South African poems in 1881. Hy het hom ook op die gebied van die prosa onderskei en sy publikasies op die gebied weerspieël die lewe aan die Oosgrens in die twintigerjare van die vorige eeu, byvoorbeeld Narrative of a residence in South Africa (1835), African sketches (1834) en Glen-Lynden (1828). ʼn Jaarlikse toekenning ter herdenking aan die letterkundige figuur, die Pringle-toekenning, is deur die English Academy of South Africa ingestel.
Ná sy dood verskyn talle versamelings van sy gedigte, waarvan die eerste in 1837 die lig sien. Hy is op 5 Desember 1834 in Londen oorlede aan tuberkulose op die ouderdom van 45. Sy stoflike oorskot is in 1870 na Suid-Afrika gebring en op die Pringle-familieplaas Eildon by Bedford herbegrawe.
Sy oorskot is in Bunhill Fields, 'n begraafplaas in Londen, begrawe, waar hy herdenk is met 'n gedenksteen met 'n elegante opskrif deur William Kennedy. In 1970 is sy sterflike oorskot in Suid-Afrika in die kerk te Eildon, naby die plaas van sy familie in die Baviaansvallei, herbegrawe.
Die Thomas Pringle-koshuis by Rhodes-universiteit is na hom vernoem asook 'n seminaarkamer by Fairbairn College in Goodwood, Kaapstad.
Bron wysig
- Armstrong, Elizabeth: Thomas Pringle - Brilliant Journalist of the South African Scene, 1820-1826. In: Lantern. Tydskrif vir Kennnis en Kultuur. Jaargang 9, nr. 2, Oktober 1959
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409648, volume 23, bl. 113
- Rosenthal, Eric, Encyclopaedia of Southern Africa, Juta and Company Limited, Kaapstad en Johannesburg, 1978.