Vaaldam

Die Vaaldam is in 1938 voltooi nadat die aanvraag na water in Johannesburg aansienlik gegroei het. Die dam is gebou by die samevloei van die Wilge- en Vaalrivier sowat 70 km suid van Johannesburg en sowat 30 km suidoos van Vereeniging. Dit is die tweede grootste dam in Suid-Afrika in terme van oppervlakarea en het die vierde grootste volume van alle damme in Suid-Afrika. Drie provinsies grens aan die dam, naamlik Gauteng, Vrystaat en Mpumalanga.

Vaaldam
Die Vaaldam
Ligging	Grens aan Gauteng, Vrystaat en Mpumalanga
Provinsie/Land	Suid-Afrika
Koördinate	26°52′56″S 28°06′58″O
Dam in	Vaalrivier
Doel	Nywerheid en huishoudelik
Openingsdatum	1938
Eienaar	Departement Waterwese
Soort dam	Gravitasiedam
Hoogte van wal	54,2 m
Bakmaat	2 609 799 000 m3
Reservoir	Vaaldam
Damoppervlak	320 km2

Vaaldam tydens die vloede van 2010.

Die Vaaldam se opvangsgebied is sowat 38 500 km² groot waarvan die grootste gedeelte in die Vrystaat is. Die gemiddelde jaarlikse neerslag in die opvangsgebied is 700 mm. Die natuurlike invloei van die dam is 1 950 miljoen kubieke meter per jaar, maar die Grootdraai en Sterkfonteindamme stroomop beperk die natuurlike invloei van water tot 1 400 miljoen kubieke meter per jaar. Die Vaaldam se oppervlakarea as dit vol is, is 320 km² en die dam kan 2 609 miljoen kubieke meter water opgaar.

Geskiedenis

Bouwerk aan die Vaaldam het aan die einde van die Groot Depressie in die vroeë 1930's begin en is in 1938 voltooi. Die dam het die eerste keer op 31 Desember 1938 oorgeloop. Die dam is gesamentlik deur Rand Water en die Departement van Besproeiing (nou bekend as die Departement van Waterwese) gebou.

Die dam het aanvanklik as die Vaalbankdam en ook later as Lake Deneys bekend gestaan en is vernoem na die destydse minister van besproeiing Deneys Reitz. Die dorp waarin die sowat 800 kontrakteurs gewoon het is ook na Deneys Reitz vernoem en staan vandag nog bekend as Deneysville.

Konstruksie

Die kapasiteit van die dam na voltooiing in 1938 was 994 miljoen kubieke meter en die damwal was 54,2 meter hoog. Sedertdien is die dam al twee keer vergroot.

Na die Tweede Wêreldoorlog het die ontwikkeling van industrieë in Gauteng en goudmyne in die Vrystaat 'n oplewing gehad en is daar besluit om die dam se kapasiteit te verhoog om aan al hierdie nuwe industrieë se waterbehoeftes te voldoen. In 1956 is die damwal met 6 meter tot 'n hoogte van 60,3 meter verhoog. Hierdie projek het 4 jaar lank geduur vanaf 1952 tot 1956 met 'n koste van R 2,9 miljoen. Dit het die totale opgaar kapasiteit van die dam verhoog tot 2 188 miljoen kubieke meter.

In 1979 het die Departement van Waterwese voorgestel dat die damwal weer verhoog moet word om die kapasiteit van die dam te vergroot. In 1986 is die damwal met nog 3,05 meter tot 'n hoogte van 63,4 meter verhoog. Verskeie verbeteringe is gedurende hierdie projek aan die sluise aangebring.

Bystand reservoirs

As gevolg van die groeiende vraag na water in Gauteng is die Tugela-Vaal-waterprojek van stapel gestuur om water vanaf die Tugelarivier oor die Drakensberg te lig en in die Sterkfonteindam te stoor. Van die Sterkfonteindam kan water via die Wilgerivier losgelaat word om die Vaaldam aan te vul.

'n Tweede projek is die Lesotho-Hoogland-waterprojek. Water word uit die Lesotho hooglande via 'n reeks damme en tonnels na die Vaaldam herlei via die Asrivier, Liebenbergvlei en Wilgerivier.

Sien ook

• Lys van grootste damme in Suid-Afrika
• Wedvaart om die Eiland

Bronnelys

• Vaaldam
• Deneysville Geargiveer 2 April 2009 op Wayback Machine
• SANCOLD Geargiveer 4 Julie 2009 op Wayback Machine