Vlagterminologie

In die ontwerp en beskrywing van vlae word dikwels gespesialiseerde vlagterminologie gebruik, bestaande uit presiese en tegniese betekenisse. Dit word beskou as ’n tipe kliektaal (jargon).

Beskrywing van standaard vlagdele en -terme

Dele van ’n vlag

Wapen

’n wapenskild of ander eenvoudige heraldiese simbool

Skildhoek

enige kwart van ’n vlag, maar gewoonlik verwysend na die linker boonste helfte aan die vlagpaalkant, soos o.a. die sterrehoek in die vlag van die Verenigde State of die Unievlae in die vlae van Australië en Nieu-Seeland

Wapenfiguur

’n beeld of simbool in die veld van die vlag vertoon

Embleem

’n toestel wat dikwels as ’n wapenfiguur op ’n vlag gebruik word. Dit kan heraldies in oorsprong of modern wees, soos die moepelblaar op die vlag van Kanada

Veld

die agtergrond van ’n vlag; die kleur agter die wapenfigure

Fraiing

’n dun strook of grens op ’n vlag, dikwels in wit of goud, om twee kleure van mekaar te skei. Die wit lyne op die vlag van Suid-Afrika dien as voorbeeld

Wapperkant

die helfte of deel van die vlag verste van die vlagpaal

Vlagpaalkant

die helfte of deel van die vlag naaste aan die vlagpaal

Breedte

die vlag se spanwydte reghoekig tot die vlagpaal

Hoogte

die vlag se spanwydte ewewydig aan die vlagpaal

Basiese vlagpatrone

Vlae beskik dikwels oor kenmerke wat in tradisioneel Europese heraldiese ontwerpe voorkom en gevolglik deel vlagpatrone dieselfde name.

Naam	Illustrasie	Voorbeeld
Grens		Vlag van Maledive
Skildhoek		Vlag van die V.S.A.
Kwarte		Vlag van Panama
Griekse kruis (couped cross)		Vlag van Switserland
Sint Joriskruis		Vlag van Georgië
Skandinawiese kruis		Vlag van Ysland
Pale		Vlag van Kanada
Dwarsbalke		Vlag van Oostenryk
Skuisbalke		Vlag van Tanzanië
Keper		Vlag van Palestina
Gaffel		Vlag van Suid-Afrika
Sint Andrieskruis		Vlag van Skotland

Tegnieke in vlagvertoning

• Hys – die handeling of funksie wat uitgevoer word om ’n vlag in die lug te kry
• Stryk – die handeling of aksie wat uitgevoer word om ’n vlag weer neer te laat
• Halfmas of halfstok – ’n soort vertoning van ’n vlag waar dit wel normaal gehang word, d.i. met die skildhoek links bo en die wydte van die vlag teen die vlagpaal, maar wel nié bo-aan die vlagpaal of mas nie. Die vlag word dan, anders gestel, ongeveer in die helfte van die vlagpaal gehang. Dit kan aandui dat daar ’n noodtoestand heers, of kan só gehys word as aanduiding van leed (bv. wanneer ’n hooggeplaaste persoon oorlede is).
• Nood – deur ’n vlag onderstebo te hang, of dit in ’n swaaivorm te knoop word ’n noodtoestand aangekondig. [1] (en)

Illustrasies

Uitbeelding van vlagillustrasies geskied na gelang van die hangposisie, oftewel met die veronderstelling dat die vlagpaal aan die linkerkant van die vlag sal wees. Die sigbare kant staan dan bekend as die voorkant van die vlag; die ander kant is uiteraard die agterkant. Daar is sommige uitsonderings; by heelparty Islamitiese vlae met Arabiese skrif, is die voorkant van die vlag só gekies dat die vlagpaal aan die regterkant van die vlag is.

Vlagterminologiese simbole

’n Vlagterminologiese simbool word deur vlagterminoloë gebruik om sekere fasette van nasionale vlae aan te dui, soos bv. waar dit gebruik word, wie dit gebruik en hoe die vlag lyk. Die stel simbole wat in hierdie artikel gebruik word staan bekend as internasionale vlagidentifikasiesimbole, en is naamlik deur Whitney Smith opgestel.

Nasionale vlagvariante in gebruik

Sommige lande gebruik ’n enkele ontwerp wat dien as nasionale vlag in alle gebruikskontekste; ander lande gebruik veelvuldige vlae wat dien as die nasionale vlag, afhangende van die konteks, bv. deur wie, en waar die nasionale vlag vertoon word. Die ses basiese gebruikskontekste (en moontlike variante van ’n nasionale vlag) is:

• burgerlike vlag – Gebruik deur landsburgers op land
• staatsvlag – Gebruik op openbare geboue
• oorlogsvlag – Gebruik op militêre geboue
• burgerlike vaandel – Gebruik op privaatvaartuie (visserskepe, seiljagte, ens.).
• staatsvaandel – Gebruik op onbewapende staatsvaartuie
• oorlogsvaandel – Gebruik op oorlogskepe

In praktyk kan ’n enkele ontwerp geassosieer word met vele gebruike; byvoorbeeld, ’n enkele ontwerp kan ’n dubbele rol dien as oorlogsvlag en -vaandel. Selfs met sulke kombinasies is hierdie raamwerk onvolledig: sommige lande definieer ontwerpe vir gebruikskontekste wat nié in hierdie skema uitgedruk kan word nie, soos lugmagvaandels (apart van oorlogsvlae en -vaandels wat as die nasionale vlag by lugmagbasisse gebruik word; sien Koninklike Lugmagvaandel as voorbeeld) en burgerlike lugvaartvaandels.

Ander simbole

Verdere simbole word gebruik om te beskryf hoe ’n vlag lyk, byvoorbeeld of dit verskillende ontwerpe aan weerskante van die vlag het, of om aan te dui dat die vlag vertikaal in plaas van horisontaal gehys moet word, e.s.m. Die volgende simbole is in algemene gebruik:

• Die normale of de jure weergawe van vlag, of die voorkant daarvan
• ’n Voormalige ontwerpvoorstel wat nooit amptelik aanvaar is nie
• ’n Gerekonstrueerde ontwerp, gebaseer op waarnemings uit die verlede
• Agterkant van die vlag
• Aanvaarbare variant van die vlagontwerp
• Alternatiewe weergawe van die vlag
• De facto weergawe van die vlag
• Vlag toon verskillende ontwerpe op die voor- en agterkant
• Voorkant van die vlag moet só gehys word dat die vlagpaal aan die toeskouer se regterkant is
• Ontwerp is amptelik gemagtig deur die regering van ’n nasie om daardie nasie te verteenwoordig
• Ontwerp is in die verlede gebruik, maar is nou laat vaar (hierdie simbool is nie deel van Smith se oorspronklike stel nie)
• Agterkant is ’n spieëlbeeld van die voorkant
• Agterkant is ooreenkomstig met die voorkant
• Inligting op die agterkant is nie beskikbaar nie
• Vlag kan vertikaal gehang word deur dit op ’n gewone paal te hys en die paal dan negentig grade te draai
• Vlag kan vertikaal gehang word indien die ontwerp eers gedraai word
• Vertikale hysmetode van die vlag is onbekend
• Ontwerp het geen element wat geroteer kan word nie
• Vlag kan slegs vertikaal gehys word

Eksterne skakels

• (en) Vlagterminologiese woordeboek by Flags of the World

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.