Wikipedia:Boekartikels

Veelgestelde vrae

Watter boeke mag op die Afrikaanse Wikipedia oor geskryf word?

Wat die Afrikaanse boeke betref: Aangesien die Afrikaanse Wikipedia geen literêre establishment is nie (en die hoeveelheid Afrikaanse letterkunde vergeleke met die Engels, Duits en Nederlands redelik karig is), aanvaar ons boeke met of sonder ISBN-nommers. Dit sluit in boeke wat selfgepubliseerd is, boeke voor 1960 wat nog geen ISBN-nommers gehad het nie, asook akademiese tekste, waarvan 'n kort omskrywing gegee word. Die ideaal sou natuurlik wees om 'n boek te hê waaroor 'n resensie reeds geskryf is, met 'n bietjie polemiek, of waaroor enige sekondêre teks bestaan. In die werklikheid word veel boeke wat meriete het dikwels oor die hoof gesien; veral daardie boeke wat selfgepubliseerd is.

Uit die aard van die saak bestaan daar reeds 'n boekelys soos Lys van Afrikaanse wetenskapsfiksie. Dikwels word hierdie boeke slegs een keer gedruk en is moeilik te kry; die inhoud, ongeag die kwaliteit, gaan vir die gewone mens verlore. Die Afrikaanse Wikipedia kan egter 'n stokkie hiervoor steek.

Ook nie-Afrikaanse boeke is ewe welkom.

Wat van vertalings?

Boeke soos die Institusie van die Christelike godsdiens bestaan reeds. Moenie 'n boek 'n Afrikaanse titel gee as daar nog geen vertaling is nie. Gee dan liefs die oorspronklike titel se naam, bv. by 'n teks in Latyn uit die jaar 1663 soos Antidotarium gandavense word die naam net so behou. Ook Mein Kampf (want daar is nog geen Afrikaanse vertaling beskikbaar nie). Indien 'n vertaling soos Die alchemis nie bestaan het nie, sou die oorspronklike Portugese naam O Alquimista (Paul Coelho) gebruik moes word.

Hoe gemaak met die titels?

Alle Afrikaanse en Nederlandse boeke word met kleinlettertjies geskryf, met die uitsondering van eiename en die begin van 'n sin. Indien die lidwoord 'n aan die begin van 'n Afrikaanse titel geskrywe staan, volg 'n onmiddellike hoofletter. Die titelnaam word ook kursief geskryf.

Wikipedia kan probleme gee met die skryf van kleinlettertjies in die begin, bv. iPhone vir slimkoppies sal IPhone vir slimkoppies vertoon.

Skryf dan net in die artikel self, bo-aan: {{TITELAANSIG|''iPhone vir slimkoppies''}}

Nie alleen vertoon iPhone korrek nie, dit is ook in kursief geskryf.

Afrikaanse en Nederlandse hoofletters:

• 'n Storie van ver
• Die pluimsaad waai ver
• Die digkuns van De Lange (maar wel Johann de Lange)
• Het structuralistische denken van de Saussure (let op: in Belgiese Nederlands word "De" en "Van" altyd met 'n hoofletter geskryf)

In Frans word 'n lidwoord aan die begin van 'n titel met 'n hoofletter geskryf, maar die eerste naamwoord word dan ook met 'n hoofletter geskryf.

• Le Chancellor Martin Paz
• Vingt mille lieues sous les mers
• Rapport du vérificateur général du Canada

Indien die titel twee woorde het wat van gelyke waarde is, en soos 'n paartjie optree, dan word albei met hoofletters geskryf:

• Guerre et Paix (Oorlog en vrede)

Duitse boeke kry die nodige hoofletters by eiename en selfstandige naamwoorde:

• Die Stunde des Schakals
• Ein fast perfekter Plan
• Ins dunkle Herz Afrikas

By boeke wat in Maleisies of enige ander taal geskryf is, wat dus van die Latynse alfabet gebruik maak, word daardie betrokke taal se spelreëls eerbiedig.

Hebreeuse en Russiese boeke wat nog nie vertaal is nie kan getranslitereer word en volgens die Afrikaanse spelreëls geskryf word. Die Hebreeuse alfabet beskik byvoorbeeld oor geen hoofletters nie.

Mag ek my vakkundige idees van 'n boek neerskryf?

Die doel van enige Wikipedia-artikel is net om in te lig. 'n Wetenskaplike artikel, veral wat die kunste betref, is daar om 'n mening te gee of te oortuig. 'n Ensiklopedie, soos Wikipedia, maak 'n opsomming van daardie verskeie menings wat reeds geplaas of gepubliseer is. Daar moet ruimte gelaat word vir teenstrydige argumente, sodat 'n boek geensins verheerlik of sleggemaak word nie. Die leser moet self die afleiding maak omtrent die boek. Die Wikipediaan moenie 'n teks so skryf dat geen verdere kommentaar meer toegevoeg kan word nie.

Hoe moet die uitleg lyk?

Beskou die Wikipedia-artikel as 'n kronologie van menings of gebeurtenisse omtrent 'n boek. Skryf die gebeurtenisse dus in 'n kronologiese volgorde (soos nuwe resensies of repliek verskyn) of volgens tema (resensies wat 'n boek prys teenoor resensies wat die boek geringskat). Die leser alleen moet besluit wat hy of sy daarmee wil maak. As model kan 'n artikel soos Droomwa gebruik word:

• Skryf 'n inleiding. Waaroor handel die boek? Het die boek enige pryse gewen? Indien ja, voeg by.
• Lys en som die karakters op. Dit werk net logies om eers die karakters te leer ken voordat die intrige van die boek deurgelees word.
• Skryf 'n kort samevatting van die reeks of boek se intrige. 'n Boek wat baie skaars is kan veel meer detail oor uitgelap word as 'n boek wat maklik bekombaar is. Die boeke kan per hoofstuk of in die geheel beskryf word.
• Vir niefiksie kan die belangrikste punte uitgelig word. Dikwels fokus essays, soos Raiders of the Lost Empire, rondom kernpunte wat uitkristalliseer.

Opsioneel

• In die volgende afdeling kan gekyk word oor enige (outo)biografiese agtergrond van die teks. Hoe is die boek geskryf, wanneer is dit geskryf, waarom is dit geskryf? Wanneer is die boek bekend gestel? Wat sê die outeur self oor sy eie boek? Gaan soek onderhoude wat met die outeur gevoer is: letterkundetydskrifte, radiopraatjies, koerantberigte ens. As daar niks te vinde is nie, laat hierdie afdeling uit.
• Skryf oor die ontvangs. Dit sluit in gesaghebbende resensies, kritiek en repliek, hoeveel boeke verkoop is in x-aantal jare, die toekennings wat die boek ontvang het, die toespraak van bv. die Hertzogpryswenner oor sy werk, ens.
• Laastens volg die akademiese aspek. Hier kan die Wikipediaan self besluit hoe hy/sy die afdeling gaan aanpak: elke wetenskaplike artikel of gedrukte akademiese boek kan volgens jaartal sorteer word, of volgens tema. Belangrik wel: beskou die Afrikaanse Wikipedia-artikel as slegs 'n opsomming van verskeie menings onder mekaar. Fokus slegs op die punte van die wetenskaplike werke wat betrekking het op die inhoud van die boek (die een waaroor jou artikel handel) wat bespreek word. Kyk byvoorbeeld na Afrikaans hoort by Nederlands: die hoofdoel is om soveel uiteenlopende perspektiewe te lys. Nie om tot 'n slotsom/gevolgtrekking te kom nie.

• As jy studente in die toekoms wil help, mag jy 'n lys van verhandelings en proefskrifte onderaan plaas.

Watter wetenswaardighede (trivia) is belangrik?

Die Wikipediaan moet hier sy eie oordeel gebruik. Om 'n vertaling van 'n Heilige Skrif se vertaalfoute uit te wys is veel belangriker as by 'n Hollandse vertaling van 'n Afrikaanse fiksieboek. In die Luthervertaling en Statevertaling word onder meer verwys na die twee "moordenaars" wat weerskante van Jesus gehang het. Mattheus 27:38, 27:44 en Markus 15:27 gee "Mörder" en "moordenaars", terwyl in die oorspronklike Grieks λησται (nominatief meervoud manlik: rowers, diewe) gebruik word.

Belangrik: hierdie afdeling is geensins gebou op oorspronklike navorsing nie - die leek kan self die oorspronklike teks met 'n Luther- en Statevertaling vergelyk.

Wanneer moet liefs 'n afsonderlike artikel begin word?

Indien 'n afdeling binne 'n artikel "buitensporig" baie aandag aan 'n saak begin gee (met maklik oor die 50 verwysings), wat alles na die boek verwys, moet liefs 'n nuwe artikel begin word. 'n Voorbeeld sou wees die eksistensialistiese interpretasie van Søren Kierkegaard se Enten – Eller(1843).

Wanneer kan ons 'n artikel oor 'n fiktiewe karakter begin?

Daar bestaan reeds 'n artikel oor Bilbo Baggins. Hierdie karakter kom in verskeie rolprente en boeke voor. Hoe meer werke oor hierdie karakter geskryf of verfilm is, hoe meer waarde kry hy.

In Nederlands kry ons byvoorbeeld die Vlaamse Pieter Aspe se spilkarakter nl:Pieter Van In wat in 'n hele reeks speurverhaalboeke voorkom en in 'n televisiereeks verskyn. Weliswaar is daar ook plek vir die ander mindere karakters wat hom vergesel. Dieselfde geld vir Henning Mankell se sv:Kurt Wallander en die Afrikaanse Bennie Griesel deur Deon Meyer.

Belangrik wel: Wikipedia is nie Wikia.com nie. Wikipedia is geen bewonderaarswerf nie. Karaktereienskappe moet vergesel word met aanhalings of bladsynommers uit die oorspronklike teks. Asook die gepubliseerde parodieë.

Nou wat as die skrywer besluit om 'n roman te herskryf?

Hier dink mens aan 'n skrywer soos Leon van Nierop wat reeds die romans Wolwedans in die skemer (1982, 2013) en Adrenalien (1995, 2015) herskryf het. Dit sou wenslik wees om die twee romans saam te smelt, afhangend natuurlik hoe wesenlik die romans se intriges verskil. Dan kan eenvoudig onder dieselfde hofie gestel word: "Die roman van 2013 toon die volgende vernuwings:"

Indien die intriges van die twee romans radikaal verskillend is (byvoorbeeld met ander karaktertipes), word die artikel "in twee geskeur": een afdeling handel oor alles wat met die roman uit 1982 te make het (ook die wetenskaplike waardering, ens.), terwyl die ander slegs konsentreer op 2013 en daardie jaarproduk se resensies.