Z.K. Matthews
Zachariah Keodirelang Matthews OLG (20 Oktober 1901 – 11 Mei 1968[1]) was 'n prominente swart akademikus in Suid-Afrika, wat doseer aan die South African Native College (herdoop na die Universiteit van Fort Hare in 1955), waar baie toekomstige leiers van die Afrika-kontinent was onder sy studente.
Z. K. Matthews | |
|---|---|
 | |
| Gebore | Zachariah Keodirelang Matthews 20 Oktober 1901 Winter's Rush, Kimberley |
| Sterf | 11 Mei 1968 |
| Nasionaliteit | Suid-Afrika |
| Beroep | Akademikus, politikus en diplomaat |
| Bekend vir | Prominente akademikus |
| Politieke party | African National Congress |
Lewe
wysigVroeë jare
wysigZ.K. Matthews is in 1901 in Winter's Rush naby Kimberley gebore, die seun van 'n Bamangwato-mynwerker. Z.K. het in die stedelike Kimberley grootgeword, maar het noue bande met sy ma se landelike Barolong-familie behou. Hy is na die Hoërskool Mission in die Oos-Kaap wat hy in Lovedale bygewoon het. Ná Lovedale studeer hy aan die South African Native College in Fort Hare, en in 1923 skryf hy die eksterne eksamen van die Universiteit van Suid-Afrika.
In 1924 word hy aangestel as hoof van die hoërskool by Adams College in Natal,[2] waar Albert Luthuli ook 'n onderwyser was. Saam met Luthuli het hy vergaderings van die Durbanse Gesamentlike Raad bygewoon en sy amp beklee in die Natalse Onderwysersvereniging, waarvan hy uiteindelik president geword het. Dit was terwyl hy in Natal was, in 1928, dat hy met Frieda Bokwe getrou het, dogter van John Knox Bokwe, wat hy as student by Fort Hare ontmoet het. Hulle seun, Joe, is in 1929 in Durban gebore.[3]
Matthews het in 1930, ná private studie, 'n LLB-graad in Suid-Afrika verwerf, 'n graad wat hy weer deur die Universiteit van Suid-Afrika toegeken is. Hy is as prokureur toegelaat en het vir 'n kort tydjie in Alice gepraktiseer. In 1933 is hy genooi om aan die Yale-universiteit in die Verenigde State te studeer, en daar het hy die volgende jaar 'n MA voltooi. Daarna het hy 'n jaar aan die London School of Economics deurgebring waar hy antropologie onder Bronisław Malinowski studeer het.
Hy het in 1935 na Suid-Afrika teruggekeer en is in 1936 as lektor in Sosiale Antropologie en Naturellereg en Administrasie aan die Universiteit van Fort Hare aangestel. Na Davidson Don Tengo Jabavu se aftrede in 1944, is Matthews bevorder tot professor en het hy hoof van Fort Hare se Departement Afrikastudies geword.
Politieke aktivisme
wysigMatthews het hom nie tot akademiese studies beperk nie; hy het sy studie van antropologie en die reg gekombineer met 'n aktiewe politieke betrokkenheid. Hy het sy ware politieke tuiste in die ANC gevind. Hy het vergaderings as seun bygewoon in die geselskap van Sol Plaatje, 'n senior familielid, maar dit was eers in 1940 dat hy lid van die organisasie geword het. In 1943 word hy tot die Nasionale Uitvoerende Komitee verkies en terselfdertyd word hy lid van die Naturelle Verteenwoordigende Raad, 'n suiwer adviserende liggaam wat as 'n "speelgoedtelefoon" veroordeel is en wat Z.K. oor die algemeen frustrerend gevind, hoewel hy die hantering van die Naturelle-onderwyswet van 1945 'n "waardevolle ervaring" gevind het, nie vir die proses nie, maar vir die mense wat hy ontmoet het. In Junie 1949 het Matthews James Calata as ANC provinsiale president in die Kaap opgevolg.
In Junie 1952, op die vooraand van die Defiance Campaign, het hy Suid-Afrika verlaat en 'n pos as besoekende professor by New York se Union Theological Seminary aanvaar.
Hy het in Mei 1953 teruggekeer huis toe, en hoewel hy nie by die Kongres van die Mense (Congress of the People) in 1955 teenwoordig was nie, het hy Lionel "Rusty" Bernstein bygestaan met die opstel van die Vryheidsmanifes wat daar aangeneem is. Denis Goldberg erken hom dat hy een van die dryfkragte agter die voorstel is om die wense van die mense vir die Handves te versamel en te dokumenteer.[4]
Matthews is in Desember 1956 gearresteer en was een van die beskuldigdes in die Hoogverraadverhoor. Met sy vrylating van die verhoor aan die einde van 1958, het hy na Fort Hare teruggekeer, maar sy pos bedank in protes teen die aanneming van wetgewing wat die universiteit tot 'n etniese kollege vir slegs die Xhosa-gemeenskap verminder het.
In 1961 het hy na Genève verhuis om sekretaris van die Afrika-afdeling van die Wêreldraad van Kerke te word.
In 1966 het hy die pos van nuutgestigte Botswana-ambassadeur in die Verenigde State aanvaar en hy sterf daar in Washington DC op 11 Mei 1968.
Geselekteerde publikasies
wysig- A New Native Teachers' Course, Ilanga lase Natal, 4 November 1927
- Bantu Law and Western Civilisation in South Africa: A Study in the Clash of Cultures Yale University, 1934. Master of Arts thesis.
- A Short History of the Tshidi Barolong, Fort Hare Papers, vol. 1 no. 1, June 1945
- Foreword, in Responsible Government in a Revolutionary Age, [ed.] Z. K. Matthews, Association Press, New York, 1966.
- Freedom For My People, Cape Town: Collings, 1981. (Gepubliseer na sy afsterwe in 1981)
- Africa holds her own. An appreciation of Bantu tribal and national culture in the Imperial Protectorates and in the Union of South Africa. By W. Bryant Mumford. in co-operation with Hugh Ashton . [and] Z.K. Matthews.
- African awakening and the universities, Kaapstad Universiteit van Kaapstad, 1961.
Verwysings
wysig- ↑ Program vir die Gedenkdiens by Kerksentrum vir die Verenigde Nasies, 20 Mei 1968; ook op Matthews se graf in Gaborone. Baie sekondêre bronne gee die datum as 12 Mei, maar sy dood het Saterdag 11 Mei in Washington, VSA plaasgevind.
- ↑ Rich, Paul B. (1993). Hope and despair : English-speaking intellectuals and South African politics : 1896-1976. London u.a.: British Acad. Press. p. 78. ISBN 1850434891.
- ↑ Former deputy minister Joe Matthews dies Mail & Guardian, 19 Augustus 2010
- ↑ Goldberg, Denis (2016). A Life for Freedom. University Press of Kentucky. pp. 43–44.