Aardwolf
Die aardwolf of maanhaarjakkals (Proteles cristatus) is 'n vleiseter wat tans as 'n hiëna geklassifiseer word. Vroeër was dit as die enigste lid van die Protelidae-familie gegroepeer, en ander kere as 'n hondagtige, in die familie Canidae. Ander meer gewestelike name vir hierdie spesie sluit in: erdwolf, weerwolf, nadroe, naderoe, ghaip, gheip, gheipjakkals, neipjakkals, ghei, ghiep, ghie, ghob en neip. Die laasgenoemdes is 'n verafrikaansing van Khoi /geib en /gib.
| Aardwolf | |
|---|---|
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Subfamilie: | Protelinae Flower, 1869
|
| Genus: | Proteles
|
| Spesie: | P. cristatus
|
| Binomiale naam | |
| Proteles cristatus Sparrman, 1783
| |
| |
| Verspreiding van die aardwolf | |
Identifikasie
wysigMannetjies en wyfies is dieselfde grootte en het 'n gemiddelde lengte van 91 cm, met 'n gemiddelde stertlengte van 23 cm. Die gemiddelde aardwolf het 'n skouerhoogte van 50 cm en kan tussen 7.5 en 10 kg weeg.
Die aardwolf lyk soos 'n jakkalsgrootte, kleinergeboude hiëna. Die kop is hondagtig, met 'n breë, pelslose snoet. Die ore staan orent en is swartkleurig aan die agterkant. Die aardwolf se pels het 'n liggeel agtergrond, met vier tot vyf vertikale swart strepe op die lyf en onreëlmatige strepe op die pote. Die pelshare is lank en vorm 'n maanhaar op die nek en die rug. Die stert is geborsel (die Latynse naam vir die spesie beteken inderdaad 'veerbos'), met 'n swart punt. Die voorpoot het vyf en die agterpoot vier tone. Behalwe vir die slagtande, is die res van die aardwolf se gebit onderontwikkel.
Verspreiding
wysig
Hulle kom oral in Suider-Afrika voor, behalwe in die ware woestyn en woude. In die res van Afrika word hul aangetref in 'n klein sentrale gebied en ook die oostelike horing van Afrika (noordoostelike Soedan tot by die suide van Tanzanië).
Habitat
wysigHulle teer op termiete, en verkies grasland of bossieveld, waar miershope voorkom, met 'n jaarlikse reënval tussen 100 en 600 mm.
Gedrag
wysigIn die somer is hulle naglewend, aangesien die Trinervitermes-termiete ook veral snags bedrywig is, maar in die winter raak hulle besig van laatmiddag af, aangesien die Hodotermes-termietgroep dan aktief raak. Hulle spoor termiete op met behulp van reuk en klank, en termiete word van die gebreekte miershoop of grondoppervlakte af opgelek met 'n klewerige tong.
Hulle skuil in gate wat oorspronklik deur springhase of erdvarke gemaak is. Alhoewel 'n aardwolfpaartjie dieselfde gebied (van tussen een en vier vierkante kilometer) bewoon, slaap en eet hulle apart. Betreders van hulle gebied word aangeval en weggejaag. Hulle merk hul gebied deur die afskeiding van talg vanuit anuskliere, wat 10 – 20 keer per kilometer geskied. Die dag se aktiwiteite begin deurdat die aardwolf mis en urineer op 'n mishoop wat spesifiek vir daardie doel opgebou word. Tot 10% van die dier se liggaamsmassa kan op 'n slag so uitgeskei word.
Om hulself te beskerm, maak hulle daarop staat dat hulle baie soos hiënas lyk, en hulle kan deur hulle hare op te pof, tot twee keer groter as hulle normale grootte voorkom. Aardwolwe is lomp en stadig, dus word hulle dikwels deur roofdiere gevang. Hulle kleintjies word veral deur rooijakkalse gevang.
Geluide
wysigKommunikasie vind veral deur hulle merke plaas. As hulle naby aan mekaar is, of onder stres verkeer, kan hulle 'n diep brul, 'n harde blafgeluid, of 'n kloekgeluid uiter.
Kos
wysigHulle eet hoofsaaklik termiete en miere, asook ander insekte, voëleiers en grondvoëltjies.
Veral die Trinervitermes-genus is 'n gunstelingtermiet. Hulle kan tot 300,000 termiete in 'n nag verorber, maar laat skynbaar altyd 'n gedeelte van die termietkolonie oor, sodat hulle later weer van daardie miershoop gebruik kan maak. Ander klein insekte word ook soms geëet. In die winter, wanneer termiete minder geredelik beskikbaar is, kan die aardwolf tot 25% van sy liggaammassa verloor. Weens hulle swak gebit, is hulle nie 'n bedreiging vir ander soogdiere nie.
Voortplanting
wysigAardwolfpare bly gewoonlik lewenslank bymekaar, maar hulle sal met ander diere paar as die geleentheid hom voordoen. Mannetjies help om die welpies groot te maak deurdat hulle die kleingoed oppas wanneer die wyfie besig is om te vreet. Hulle paar in die winter, in Julie in die Noord-Kaap. Die wyfie is vir 90 dae dragtig. Tussen twee tot vyf welpies per werpsel word gebore, en hulle bly verskuil in hul gate tot hul drie weke oud is. Hulle bly naby die gate tot op ouderdom drie maande. Dan leer hulle vreet saam met hulle ouers vir nog 'n maand, waarna hulle onafhanklik begin vreet. Hulle deel hulle gebied met hulle ouers tot op eenjarige ouderdom.
Spoor en veldtekens
wysig
Aardwolfmishope is kaal kolle veld, twee tot drie meter in deursnee, met die fekale reste begrawe in die grond. Elke aparte stuk mis is baie groot (meer as 5 cm in deursnee) en bestaan hoofsaaklik uit termietkoppe en grond. Die mishoop het 'n reuk wat herinner aan denneboomnaald- of bloekomboomgeur, weens die chemikalieë wat deur die termiete uitgeskei word as 'n verdedigingsmeganisme.
Sien ook
wysigBronne
wysig- Soogdiere van die Krugerwildtuin en ander Nasionale Parke (1979). Saamgestel deur Die Nasionale Parkeraad. 'n Publikasie van die Raad van Kuratore vir Nasionale Parke van die Republiek van Suid-Afrika. ISBN 0-86953-027-5.
- 'Smither's Mammals of Southern Africa. A field guide'. Redakteur Peter Apps. Derde uitgawe, 2000.
- 'Veldgids tot die soogdiere van Suider-Afrika'. Chris en Tilde Stuart. Eerste uitgawe, 1988.
Verwysings
wysig- ↑ Anderson, M. & Mills, G. (2008). Proteles cristatus. 2008 IUBN Rooi Lys van bedreigde spesies. Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur 2008. Verkry op 22 Maart 2009. Die databasisinskrywing gee 'n kort rede hoekom hierdie spesie nie bedreigd is nie.
Eksterne skakels
wysig
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir aardwolf.
