Arno (rivier)
Die Arno is 'n rivier in die Toskaanse streek van Italië. Naas die Tiber is dit die belangrikste river in sentraal-Italië.
 | |
.png) | |
| Lengte | 241 km (150 mi) |
Bron en roete wysig
Die rivier ontspring by Monte Falterona in die Casentino-area van die Apennyne en neem aanvanklik 'n suidwaartse weg. Hierna draai die rivier weswaarts naby Arezzo en vloei deur Florence, Empoli en Pisa, waar dit uitmond in die Tirreense See by Marina di Pisa.
Met 'n lengte van 241 km is dit die langste rivier in die streek. Dit beskik oor verskeie sytakke: die Sieve-rivier, met 'n lengte van 60 km; die Bisenzio-rivier, met 'n lengte van 49 km; die Ombrone Pistoiese, met 'n lengte van 47 km; en die Era-rivier, Elsa-rivier, Pesa-rivier, en Pescia-rivier. Die dreineringsbekken beloop meer as 8200 vierkante kilometer en dreineer die waters van die volgende onderbekkens:
- Die Casentino in die provinsie van Arezzo, wat gevorm word deur die boonste loop van die rivier tot sy samevloeiing met die Maestro della Chiana-kanaal.
- Die Val di Chiana, 'n vlakte wat in die 18de eeu gedreineer is en wat voor die dreinering 'n moerasagtige sytak van die Tiber was.
- Die bo-Valdarno, 'n lang vallei wat in die ooste begrens word deur die Pratomagno-berggroep en in die weste deur die heuwels rondom Siena.
- Die Sieve-kom, wat onmiddellik voor Florence in die Arno vloei.
- Die middel-Valdarno, met die vlakte wat Florence, Sesto Fiorentino, Prato en Pistoia insluit.
- Die benede-Valdarno, met die vallei van belangrike sytakke soos die Pesa, Elsa en Era, en waarin die Arno na Pontedera in die Liguriese See vloei. Die rivier het 'n baie wisselvallige afvoer wat wissel van ongeveer 6 kubieke meter per sekonde tot meer as 2000 kubieke meter per sekonde. Die monding van die rivier was eens naby Pisa, maar is nou etlike kilometers weswaarts.
Dit kruis Florence, waar dit onder die Ponte Vecchio en die Santa Trinita-brug deurloop (gebou deur Bartolomeo Ammannati, maar geïnspireer deur Michelangelo) . Die rivier het die stad gereeld in historiese tye gevloed, mees onlangs in 1966, met 4500 kubieke meter per sekonde na reënval van 437,2 mm in Badia Agnano en 190 mm in Florence binne slegs 24 uur.
Voor Pisa word die Arno deur die Rykskanaal by La Botte gekruis. Hierdie waterkanaal loop onderdeur die Arno by wyse van 'n tonnel, en dreineer die voormalige gebied van Lago di Bientina, wat voorheen die grootste meer in Toskane was, voor herwinning daarvan.
Die vloeitempo van die Arno is onreëlmatig. Dit word soms beskryf as heftig, omrede dit binne 'n paar dae maklik van 'n straaltjie tot 'n vloed kan verander. Op die punt waar die Arno die Apennyne verlaat, wissel vloeimetings tussen 0.56 en 3540 kubieke meter per sekonde. Nuwe damme wat stroomop van Florence gebou is, het die probleem die afgelope jare grootliks verlig.
Die vloed op 4 November 1966 het die rivierwal in Florence in duie laat stort en ten minste 40 mense se dood veroorsaak. Dit het ook miljoene kunswerke en seldsame boeke beskadig of vernietig. As gevolg van die ramp is nuwe bewaringstegnieke in werking gestel, maar dekades later wag honderde werke egter nog op restourasie. [1]
Ekologie wysig
Die Arno-rivier is in 'n groot mate ingeneem deur nie-inheemse spesies: meer as 90% van visspesies en 70% van makro-ongewerwelde spesies in die area romdom Florence is indringerspesies.[2] Dit sluit die Europese-baber,[3] Kanaal-baber,[3] Kruiskarp, [2] Alver (Alburnus alburnus),[4] Pseudorasbora parva,[4] Nieu-Seelandse modderslak (Potamopyrgus antipodarum)[2] en Dikerogammarus villosus, in.[2] Die Suidersee-krap of dwergkrap is al naby Pisa in die rivier gevind.[5]
Gebruik en menslike impak wysig
Die water uit die Arno-dreineringsbekken word gebruik as drinkwater en vir besproeiings- en brandbestrydingsdoeleindes.[6] Inwoners in die sentrale deel van die dreineerbekken het ook vloedbeheer, ondersteuning vir biodiversiteit, visserye en kulturele waarde geïdentifiseer as ander dienste wat die rivier lewer. [6] Die risiko bestaan dat oorstromings hierdie ekosisteemdienste in gevaar sal stel aangesien 9% van die afvalwaterbehandelingsaanlegte, 10% van die stortingsterreine en ander afvalterreine, en 4,5% van die besmette terreine die risiko van oorstromings loop, wat brandpunte vir besoedeling kan veroorsaak[7]
Galery wysig
-
Die Arno in Florence -
Die Arno in Pisa, naby die Ponte della Fortezza (Vestingbrug) -
Oewers van die Arno, gesien vanaf die Ponte Vecchio (Ou Brug), Florence -
Monding van die Arno in Marina di Pisa -
Die Ponte Amerigo Vespucci (Amerigo Vespucci Brug)
Verwysings wysig
- ↑ Alison McLean (November 2006). "This Month in History". Smithsonian. 37 (8): 34.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Haubrock, Phillip J.; Pilotto, Francesca; Innocenti, Gianna; Cianfanelli, Simone; Haase, Peter (2021). "Two centuries for an almost complete community turnover from native to non-native species in a riverine ecosystem". Global Change Biology (in Engels). 27 (3): 606–623. doi:10.1111/gcb.15442. ISSN 1365-2486.
- ↑ 3,0 3,1 Haubrock, Phillip Joschka; Azzini, Martina; Balzani, Paride; Inghilesi, Alberto Francesco; Tricarico, Elena (2020). "When alien catfish meet—Resource overlap between the North American Ictalurus punctatus and immature European Silurus glanis in the Arno River (Italy)". Ecology of Freshwater Fish (in Engels). 29 (1): 4–17. doi:10.1111/eff.12481. ISSN 1600-0633.
- ↑ 4,0 4,1 Balzani, Paride; Gozlan, Rodolphe E.; Haubrock, Phillip J. (2020). "Overlapping niches between two co-occurring invasive fish: the topmouth gudgeon Pseudorasbora parva and the common bleak Alburnus alburnus". Journal of Fish Biology (in Engels). 97 (5): 1385–1392. doi:10.1111/jfb.14499. ISSN 1095-8649.
- ↑ Langeneck, J.; Barbieri, M.; Maltagliati, F.; Castelli, A. (18 November 2015). "The low basin of the Arno River (Tuscany, Italy) as alien species hotspot: first data about Rhithropanopeus harrisii (Crustacea, Panopeidae)". Transitional Waters Bulletin. 9 (1): 1–10. doi:10.1285/i1825229Xv9n1p1. ISSN 1825-229X.
- ↑ 6,0 6,1 Pacetti, T.; Castelli, G.; Bresci, E.; Caporali, E. (1 November 2020). "Water Values: Participatory Water Ecosystem Services Assessment in the Arno River Basin, Italy". Water Resources Management (in Engels). 34 (14): 4527–4544. doi:10.1007/s11269-020-02684-4. ISSN 1573-1650.
- ↑ Arrighi, Chiara; Masi, Matteo; Iannelli, Renato (1 Februarie 2018). "Flood risk assessment of environmental pollution hotspots". Environmental Modelling & Software (in Engels). 100: 1–10. doi:10.1016/j.envsoft.2017.11.014. ISSN 1364-8152.
Eksterne skakels wysig
| Wikimedia Commons bevat media in verband met Arno (rivier). |
- Bekken-owerheid van die Arno (in Italiaans)