Baden-Baden

Baden-Baden is 'n stad in die weste van die Duitse deelstaat Baden-Württemberg. Die stad het veral danksy sy mineraalbaddens internasionale bekendheid verwerf en is vandag 'n gesogte toeristebestemming met 'n internasionale kulturele lewe asook die setel van 'n kasino, kunsgalerye en mediamaatskappye. Naas die Duitse afdeling van die Duits-Franse kulturele televisiekanaal ARTE het ook die Suidwes-Duitse Uitsaaikorporasie SWR een van sy hoofkwartiere in Baden-Baden.

Baden-Baden
Kaart	Wapen



	Vlag


Land	Duitsland
Deelstaat	Baden-Württemberg
Koördinate	48°46′N 8°14′O / 48.767°N 8.233°O / 48.767; 8.233
Stigting	80 n.C.
Stadstatus	Omstreeks 1250
Oppervlak:
- Totaal	140,21 vk km
Hoogte bo seevlak	161 m
Bevolking:
- Totaal (31 Desember 2009)	54 494^[1]
- Bevolkingsdigtheid	388,7/vk km
Tydsone	UTC +1 (MET)
- Somertyd	UTC +2 (MEST)
Klimaat
- Tipe	Gematigde klimaat^[2]
- Gemiddelde jaarlikse temperatuur	9,5 °C
- Gem. temp. Januarie/Julie	0,9 / 18,1 °C
- Gemiddelde jaarlikse neerslag	1 166 mm
Burgemeester	Margret Mergen (CDU)
Amptelike Webwerf	www.baden-baden.de

Tot in 1931 is die stad net Baden genoem. Ter onderskeiding van ander gelyknamige stede soos Baden naby Wene in Oostenryk en Baden in Switserland is Baden amptelik hernoem tot Baden in Baden, 'n verwysing na sy ligging in die voormalige groothertogdom en landsdeel Baden. Nogtans is uiteindelik die oorspronklike naam met die toevoegsel -Baden as amptelike benaming gekies nadat dit al in die 19de eeuse omgangstaal van sy bewoners gebruiklik was.

Geografie wysig

Baden-Baden is aan die westelike kant van die noordelike Swartwoud in die vallei van die Oos geleë – 'n klein rivier wat sowat dertien kilometer verder noordwaarts naby Rastatt in die Murgrivier uitmond. Die oostelike stadsbuurte is gedeeltelik teen die hellings van die Swartwoud geleë; die bergspits Badener Höhe is met 1 003 meter die hoogste punt in die stadsgebied. Die westelike stadsbuurte is in die Boryn se riviervlakte geleë, met die natuurbewaringsgebied Geggenau as die laagste punt (112 meter). Baden-Baden beskik oor die grootste stedelike bosgebied in Duitsland met 'n totale oppervlakte van 85,8 vierkante kilometer.

Met sowat 54 500 inwoners is Baden-Baden die kleinste van altesaam nege selfregerende stede in die deelstaat Baden-Württemberg.

Geskiedenis wysig

Vroeë geskiedenis wysig

Die rotse van die bergspits Battert

Die eerste menslike nedersettings in die Oosvallei dateer uit die Middel-Steentydperk omstreeks 8 000 tot 4 000 v.C., terwyl in die Rynvlakte en in die oorgangsgebied tot die Swartwoud tydens argeologiese opgrawings ook grafte uit latere periodes van die Steen- en Bronstydperk ontdek is. Oorblyfsels van 'n Keltiese ringmuur het op die heuwel Battert bewaar gebly.

Dit was egter die Romeine wat in die gebied van die huidige Baden-Baden vanweë sy warmbaddens met temperature van tot by 68 °C 'n beduidende nedersetting gestig het. Net soos Badenweiler aan die suid-westelike kant van die Swartwoud en Wiesbaden (Aquae Mattiacorum) in die huidige Hesse het ook Baden-Baden die belangstelling van Romeinse setlaars gewek: Danksy die warmbaddens op hierdie plekke kon hulle tenminste in die somer die verwarmingskoste bespaar, terwyl geneeskundiges die terapeutiese waarde van die warm mineraalbaddens aangeprys het. Vanaf die sewentigerjare van die 1ste eeu n.C. het hierdie nedersettings in Germanië gewild geraak.^[3]

Onder die heerskappy van keiser Vespasianus het die VIIIste Legioen tussen 69 en 79 n.C. dele van die Noord-Swartwoud beset.^[4] Die Romeinse voorloper van Baden-Baden, wat as 'n suiwer spa en nie as 'n militêre basis aangelê is nie, het omstreeks die jaar 80 in die gebied van die historiese stadskern ontstaan wat net soos baie ander plekke met warmbaddens die Latynse naam Aquae gedra het. Die eerste Romeinse badhuise het talle besoekers, waaronder 'n groot aantal soldate, uit die nabygeleë Argentoratum (tans Straatsburg) gelok. Tog het die nedersetting eers onder keiser Marcus Aurelius Antoninus (211-217), wat vanweë sy Galliese mantel die bynaam Caracalla gedra het, bekendheid in ander dele van die Romeinse Ryk verwerf nadat Caracalla hier in 213 sy artritis genees het. Met 'n inskrif, wat op 'n Romeinse gebou aangebring is, het die keiser sy dankbetuiging bekend gemaak. Die edelmoedige heerser het vervolgens 'n groot rots laat verwyder, 'n nuwe badhuis laat oprig en die ou badhuise met wit marmer en groen graniet verfraai. Die nedersetting het ook die vergunning gekry om sy naam te dra – Civitas Aurelia Aquersis (Caracalla se gesin, die Severers, was oorspronklik nie van edele afkoms nie en het derhalwe die naam van Marcus Aurelius aangeneem).^[5]

Die gebied van Baden-Baden is omstreeks 260 deur Alemanne verower, wat die Romeinse baddens verniel het, en het in die 8ste eeu onder Frankiese heerskappy gekom.

Die Middeleeue en vroeë moderne tydperk wysig

Die Nuwe Slot

Graaf Hermann II uit die dinastie Zähringen het die gebied rondom Baden-Baden teen die begin van die 12de eeu gekoop en homself markgraaf van Baden genoem. Omstreeks 1250 het Baden-Baden stadstatus gekry.

Danksy die kruisvaarders, wat in die Midde-Ooste met die Oosterse badkultuur in aanraking gekom het, het warmbaddens ook in Duitsland weer belangstelling gewek. Met die toestemming van Markgraaf Friedrich II is die warmbaddens vanaf die jaar 1306 weer vir geneeskundige en ontspanningsdoeleindes gebruik. Die oudste Middeleeuse badhuis, wat bewaar gebly het, is die Bad- und Gasthaus zum Baldreit. 'n Historiese dokument uit die jaar 1460 verwys na hierdie instelling. Die eerste losiesbelasting (Duits: Kurtaxe) is in 1507 gehef, en die groeiende gesondheids- en spabedryf is deur 'n spadirekteur bestuur. Omstreeks 1500 was daar twaalf badhuise met altesaam 389 badkiste wat jaarliks sowat 3 000 badgaste gelok het.

Naas openbare badhuise het in hierdie periode ook adellike privaatbaddens ontstaan. Markgraaf Philipp van Baden (1575–1588) het vir homself 'n luukse bad in die Nuwe Slot laat bou. In die loop van die geskiedenis het Baden-Baden ná die verdeling van die markgraafskap Baden die setel van die Rooms-Katolieke Bernhardynse lyn Baden-Baden van die dinastie en hoofstad van die markgraafskap Baden-Baden geword. Toe die Bernhardynse lyn in 1771 uitgesterf het, is die markgraafskap Baden herstel en met die besittings van die Protestantse Ernestynse lyn Baden-Durlach, die markgraafskap Baden-Durlach, verenig. Die stad het nogtans die administratiewe sentrum van sy omgewing gebly.

Tydens die Negejarige Oorlog (of Paltiese Suksessieoorlog) is Baden-Baden op 24 Augustus 1689 deur Franse troepe aan die brand gesteek. Die spabedryf is vervolgens gestaak.

Die moderne tydperk wysig

Die Kurhaus van Baden-Baden

Eers met die Kongres van Rastatt aan die einde van die 18ste eeu het Baden-Baden sy rol as spa-oord hervat. 'n Groot aantal adellike besoekers het van Baden-Baden die somerhoofstad van Europa gemaak, terwyl Parys as die winterhoofstad gefungeer het. Naas luukse hotelle het ook die Kurhaus (of badhotel, 1821–1824) en die kasino (1810–1811) ontstaan. Die laasgenoemde is egter in 1872 weer gesluit en eers in die periode tussen 1933 en 1943 heropen. Internasionale perdewedrenne is sedert 1858 in Iffezheim gehou. Hulle word tans deur die Internasionale Klub van Baden-Baden georganiseer wat in 1872 gestig is.

In 1863 is die administratiewe distrik Baden gevorm wat Achern, Baden-Baden, Bühl, Rastatt en Gernsbach ingesluit het. Die distrik is in 1924 weer ontbind, tog het Baden-Baden in 1939 'n selfregerende stadsdistrik geword.

NAVO-spitsberaad in April 2009: Die Amerikaanse president Barack Obama en sy vrou Michelle word op die markplein van Baden-Baden deur bondskanselier Angela Merkel en haar eggenoot prof. Joachim Sauer verwelkom

Ná die Tweede Wêreldoorlog het Baden-Baden as die setel van die regering in die Franse besettingsone en as die hoofkwartier van die Franse troepe in Duitsland gedien, terwyl die kasino in 1950 heropen is. In hierdie periode is ook die uitsaaikorporasie Südwestfunk gestig. Sy opvolger Südwestrundfunk produseer tans nog steeds sy programme grotendeels in Baden-Baden.

In 1981 het Baden-Baden as die gasheerstad van die tweede tuinskou van die deelstaat Baden-Baden opgetree. Die Duitse Mediaprys word sedert 1992 in die stad toegeken. Met die onttrekking van die Franse troepe, wat in 1999 voltooi was, was talle erwe en geboue in die westelike stadsdele weer vir siviele gebruik beskikbaar.

Sedert 1997 dra Baden-Baden die titel "Olimpiese Stad". Die Internasionale Olimpiese Komitee (IOK) het hierdie titel onder meer vir die Olimpiese nominasiekongres, wat in 1981 hier gehou is en waartydens Calgary in Kanada en Seoul in Suid-Korea as gasheerstede van die Olimpiese Spele in 1988 verkies is, aan die stad toegeken.

Op 3 en 4 April 2009 het Baden-Baden as een van die gasheerstede tydens die spitsberaad opgetree wat ter geleentheid van die Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie (NAVO) se 60-jarige jubileum gehou is. In die Kurhaus het 'n werkete van die lidstate se staatshoofde en regeringsleiers plaasgevind.

In 2021 is Baden-Baden deur Unesco as wêrelderfenisgebied onder die sambreelterm "Historiese spa's van Europa" gelys, saam met Bad Ems en Bad Kissingen (albei Duitsland); Františkovy Lázně, Karlovy Vary en Mariënbad (Tsjeggië); Spa (België); Baden bei Wien (Oostenryk); Vichy (Frankryk); Montecatini Terme (Italië); en Bath (Verenigde Koninkryk).^[6]