Barend Wessels

Ds. Barend Johannes Wessels (Kroonstad, Oranje-Vrystaat, 28 Mei 1872 – Kroonstad, Suid-Afrika, 26 September 1929) was voltyds predikant in twee gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, maar hulpprediker op Caledon en vir die Boerekrygsgevangenes op die eiland Sint Helena.

Ds. B.J. Wessels, omstreeks 1917.

Herkoms en opleiding

Wessels was ’n seun van die NG gemeente Kroonstad, waar sy familie ’n belangrike plek in die kerklike en algemene samelewing ingeneem het. Hy het sy voorbereidende studie tot die Kweekskool aan die Paarl en op Stellenbosch ontvang en ná die gewone vierjarige studie is hy einde 1899 as proponent toegelaat.

Caledon en Douglas

Boerekrygsgevangenes op Sint Helena by die onthulling in 1902 deur ds. Wessels van 'n gedenkteken wat hulle self gebou het.

Mev. Wessels (Catharina E. Albertyn), ds. Wessels en mev. Wessels se suster mej. Lizzy Albertyn, wat 'n tyd lank orreliste op Douglas was.

Sy eerste werkkring was die NG gemeente Caledon, waar hy van 1900 tot 1903 as hulpprediker gedien het. In dié tyd (1902) het hy op die eiland Sint Helena ’n gedenkteken vir die Boerekrygsgevangenes onthul wat hulle self opgerig het. Volgens sy grafsteen was ds. Wessels predikant vir die bannelinge, maar die bronne vermeld nie van wanneer tot wanneer en of hy self daarheen verban is nie.

Op 11 Augustus 1903 het die NG gemeente Douglas hom beroep, die sesde wat die kerkraad uitgebring het om sy eerste leraar te kry. Ds. Wessels se traktement sou £345 per jaar plus brandhout wees. (Dié brandhout is blykbaar nie gereeld gelewer nie, want ds. Wessels wou later by die kerkraad weet hoekom nie. Die raad het toe besluit dat hy sy eie brandhout moes koop en dat hy ds. Wessels kwartaalliks sou vergoed daarvoor.) Ds. Wessels en sy vrou moes vireers in ’n huurhuis tuisgaan. Op 2 April 1909 het ds. Wessels verlof vir ses maande gevra om op reis na Europa te gaan. Dis toegestaan en ’n plaasvervanger, eerw. Joubert, in sy plek aangestel. Einde 1910 is hy na die NG gemeente Strydenburg beroep, maar toe hy die beroep bedank, was die kerkraad se vreugde so groot dat ds. Wessels op 9 Januarie 1911 ’n "adres en beurs" aangebied is. Sy tydjie in die gemeente het nietemin begin uitloop, want op Maandag 14 Oktober is demissie aan hom verleen nadat hy ’n beroep na die NG gemeente Oos-Londen aangeneem het. Nadat kerkraadslede roerend vir die vertrekkende leraar gebid het, het hy hulle op sy beurt bedank, hoewel hy "van wege droefheid des harten byna niet spreken (kon) . . ." Hy was so gewild dat sy naam op die dag van sy vertrek op die groslys vir die beroep van ’n plaasvervanger geplaas is.

Oos-Londen

Ds. Wessels, datum onbekend.

In sy laaste gemeente het ds. Wessels ’n groot werk gedoen, want Oos-Londen was indertyd ’n baie hulpbehoewende gemeente met as lidmate meestal armes. Hulle het net ’n klein kerkgebou van sink gehad met sitplek vir sowat 150 kerkgangers. Dis in die tyd van ds. J.P. Jooste opgerig om te dien as kerkgebou vir die Vrye Nederduitse Gereformeerde Kerk, wat hy gestig het nadat hy hom van die NG Kerk losgemaak het. Tydens ds. A.M. McGregor se dienstyd (1905–'09) is dié gebou aan die NG Kerk oorgemaak. Dit was gans te klein vir die gemeente sodat dit in 1913, enkele maande ná ds. Wessels se bevestiging in November 1912, met ’n vleuel vergroot en toe sowat 230 kerkgangers kon huisves.

Ds. Wessels het hom met groot moed en ywer aan die behartiging van die gemeente se geestelike en geldelike belange gewy, met die gevolg dat hy genoeg geld kon insamel sodat ’n groot en sierlike kerkgebou op ’n aantreklike bouterrein opgerig en op 8 April 1922 ingewy kon word. Dit was nadat ds. Wessels nog omstreeks 1917 in Ons Kerk Album moes skryf: "De gemeente heeft groote behoefte aan een nieuwe kerk, daar leden thans bij de kerkdeur moeten omdraaien; doch de gemeente zelf is te arm om te bouwen." Destyds het die lidmate 563 getel en die siele 1 393, van wie ds. Wessels self geskryf het: "(B)estaande meestal uit de armen onder ons volk." Onder sy bearbeiding het die gemeente groot vordering gemaak sodat dit nie meer onder die swak gemeentes van die Kerk getel kon word nie. In 1930, die jaar ná sy afsterwe, het die lidmate toegeneem tot 1 414 en die siele tot 3 250.

Afsterwe en waardering

Ds. Wessels se grafsteen in die begraafplaas op Kroonstad.

Einde 1929 het ds. Wessels en sy vrou ter wille van hul gesondheid tydelik op Kroonstad tuisgegaan, moontlik by sy ouers. Daar is hy ná "kortstondige ongesteldheid" oorlede op 29 Desember in die ouderdom van 57 jaar. Die bronne maak geen melding van kinders nie.

Eerw. Andries Dreyer skryf in sy sterfberig in die NG Kerk se jaarboek van 1931: "Hy was iemand met ’n waardige voorkome, vriendelik, opreg en tegemoetkomend."

Bronne

• (af) Dreyer, eers. Andries. 1930. Jaarboek van die Nederduits-Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 1931. Kaapstad: Jaarboek-Kommissie van die Raad van die Kerke.
• Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
• Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.

Eksterne skakels

• Foto's van die gedenkteken en ook 'n tweede wat naasaan opgerig is. URL besoek op 31 Oktober 2016.