Ben de Wet

Ben de Wet (*16 Januarie 1893, distrik Carnarvon – †14 April 1954, Windhoek) was ’n rektor van die Bloemfonteinse Normaalkollege en ’n Afrikaanse dramaturg.

Ben de Wet

Lewe en werk

Herkoms en opleiding

Benjamin Albertus de Wet is op 16 Januarie 1893 op die plaas Klipkolk in die distrik Carnarvon gebore. Tydens die Anglo-Boereoorlog pas hy hier skape op omdat sy vier ouer broers as Kaapse rebelle op kommando was en die veewagters as wadrywers by die Engelse magte aangesluit het. Hy gaan dus eers op tienjarige leeftyd vir die eerste keer skool toe en wel na die dorpskool op Carnarvon. In 1911 matrikuleer hy aan die hoërskool op Carnarvon. Hy studeer vir ’n jaar aan Victoria Kollege op Stellenbosch en gee daarna onderwys op Zastron in die Vrystaat. In 1914 gaan hy na die Grey-universiteitskollege op Bloemfontein en vanaf 1916 studeer hy weer verder op Stellenbosch en behaal in 1918 die M.A.-graad. Op universiteit beywer hy hom vir die bevordering van toneelkuns en volksang en neem onder andere aktief deel aan die Anti-kakie-beweging (wat daarin geslaag het om vir die destydse verdedigingsmag ’n ander uniform te verkry).

Loopbaan in die onderwys en verdere studie

Die Bloemfonteinse Normaalkollege, 1907.

Na hy sy graad verwerf is hy vir ’n ruk onderwyser aan Stellenbosch Boys High (later die Paul Roos Gimnasium) waar Paul Roos in daardie jare die hoof was. Hy gaan terug universiteit toe en behaal die Eersteklas Onderwyssertifikaat waarna hy lektor word aan die Universiteit van Stellenbosch en vir professor J.J. Smith behulpsaam is met Huisgenoot. In 1922 gaan hy oorsee en studeer in Duitsland eers in Leipzig en daarna in München, waar hy in 1924 die Ph.D.-graad met lof verwerf met ’n proefskrif oor Die proefnemings in leerplan-vryheid sedert 1900, met besondere inagneming van Duitsland en die Dalton-plan. Hierna onderneem hy ’n studiereis deur Europa en Engeland om die Dalton-skole beter te leer ken en keer dan terug na Stellenbosch, waar hy vir ses maande waarneem as lektor in die plek van professor Gawie Cillié. Hierna word hy hoof van die Tegniese Skool op Heidelberg in Transvaal. Hy ontmoet hier vir Martha Maria (Mattie) Knipe, wat as onderwyseres aan die skool verbonde is en trou later met haar. Die egpaar het vier kinders.

Later is hy agtereenvolgens lid van die personeel van die Pretoria Normaalkollege, dan van die Universiteitskollege van die Oranje-Vrystaat in Bloemfontein en dan die Bloemfonteinse Normaalkollege, waar hy 13 jaar onderhoof en 18 maande rektor is.

Latere jare en sterfte

In 1944 bedank hy as rektor en gaan boer in Suidwes-Afrika met beeste en karakoelskape, terwyl hy ook vir ’n ruk redakteur is van Die Suidwester in Windhoek. Dwarsdeur sy lewe is hy betrokke by kultuur- en volksake en is onder andere sekretaris en later voorsitter van die Afrikaanse Taalbeweging op Stellenbosch. Hy is ook geesdriftige amateurtoneelspeler en as dosent tree hy dikwels op as regisseur van opvoerings, terwyl hy jare lank provinsiale bestuurslid van die Voortrekkers is. Hy is op 14 April 1954 in Windhoek in Suidwes-Afrika oorlede.

Skryfwerk

Hy het die drama Braam en Juliana geskryf. Terwyl hy aan die Universiteit van Stellenbosch verbonde was het hy verskeie sportliedjies, waaronder Ikeys, ons kry julle jammer, Riekatie Samma Kaboe en Drink maar nog ’n sopie, geskryf.

n Aantal van sy volksliedjies word opgeneem in die F.A.K. Sangbundel, terwyl hy aan die bekende Sarie Marais ’n vierde versie byvoeg. Hy het ook liedjies vir die Voortrekkers geskryf.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1932	Braam en Juliana

Bronnelys

Boeke

• Nienaber, P.J.: Hier is ons skrywers! Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Eerste uitgawe. 1949.

Internet

• Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3ADe+Wet%2C+Benjamin+Albertus%2C&qt=hot_author

Ongepubliseerde dokumente

• Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein. Wet, dr. Benjamin  Albertus de – Biografie.