Bespreking:Vertaalkritiek

beskrywende -> deskriptiewe

Hallo EvZ. Ek wou jou gou vra oor die verandering van "beskrywende" na "deskriptiewe". My eerste gedagte was dat dit sinonieme is, met "deskriptiewe" dalk meer van 'n anglisisme in sekere mense se ore. Is daar 'n betekenisverskil, of wat was jou rede? Groete, Alias (kontak) 12:53, 30 Julie 2016 (UTC)

Hallo Alias, toe ek die artikel vertaal het, het ek beskrywende gebruik omdat ek gewoonlik die Dietse vorm verkies. Toe ek later weer ’n artikel in die reeks artikels oor vertaalkunde waarmee ek besig is, vertaal, het ek begin wonder en toe ek die uitdrukking Google, sien ek dat daar baie meer verwysings na deskriptiewe as beskrywende vertaalkunde is, veral in tesisse. Dié dat ek teruggegaan het na die ander artikels wat ek vertaal het, en dit maar gaan verander het. Ek was juis besig met ’n artikel oor Gideon Toury (wat beskou word as die vader van deskriptiewe vertaalstudies), wat ek binnekort sal publiseer, toe ek daaroor begin wonder het. Ek het iewers juis iewers in iets anders wat ek vertaal het, waarmee ek dink ek nog besig is by die 'deskriptiewe / preskriptiewe' terme gehou, maar het op ’n kol ’n kommentaar '... of beskrywende / voorskriftelike ...' bygevoeg. Ek hoop dit werk vir jou. Groete, EvZ (kontak) 11:27, 31 Julie 2016 (UTC)

Hallo EvZ. Ek is bly as jou verandering is weens groter ondersteunende bewyse in gepubliseerde ("goeie") skryfwerk. Ek het jare terug nog heelwat van Google se aantal treffers gebruik gemaak, maar beskou dit deesdae as nutteloos, omdat ek nou baie gereeld webwerwe teëkom wat outomaties (waarskynlik met Google Translate) vertaal is. As jou indrukke wel vanaf handgeskrewe werk is, dan glo ek is dit meer geloofwaardig. Ek kon nie vinnig die selfde resultaat kry nie (het vinnig by dspace.nwu.ac.za gesoek), en as dit sinonieme is, raai ek is "beskrywend" en "voorskriftelik" sekerlik steeds aanvaarbaar. Ek sien ook taalkundiges hou van woorde soos "komposita" (samestellings) en soortgelyke Latynse vorme. Ek verstaan nie werklik hoekom nie, en ek sien nie die nut daarvan in nie. Maar goed, genoeg van my eie opinie. --Alias (kontak) 07:19, 1 Augustus 2016 (UTC)

Ek gaan julle terugneem na die oerjare. Ek het dit nie bygevoeg by Latynonderrig nie, want ek het dit nie nodig geag nie. In die Middeleeue het jy in Latyn jou moedertaal geleer. Dit wil sê, jy gaan Jaar 1 na die Latynse skool. Jou maats is seuns, jou onderwysers praat slegs Latyn. Jy moes deur middel van Latyn jou volkstaal leer. Dit wil sê Meester Gerhardus Antonius Vandervyverus sal Duits of Nederlands of Frans vir jou in Latyn aanbied. Soortgelyk aan baie Engelse skole in die Kaap en elders wat Afrikaans in Engels aanbied. Nou goed, die grammatika was daardie jare in Latyn geskrywe. Die algemene denkfout wat gemaak is (wat ek ook gedoen het sommer baie onlangs) is om bv. Afrikaanse grammatika te probeer gelykstel met Latyn. Want in Frans het jy byvoorbeeld 'n "boeketaal"-verlede vorm (wat niemand ooit gebruik nie), en die werklike "verlede" vorm soos jou tipiese Fransman vandag praat. Onthou: Frans het geweldig vinnig verander, selfs vinniger as Duits: Duits se tydsvorme stem redelik baie ooreen met die indeling in Latyn.

Maar nou kry jy 'n vloekwoord soos die gerundium. Eers baie later sou Benjamin Kennedy (wie se boek ek ook in my boekrak het: Kennedy's Revised Latin Primer) hierdie term gemunt het. Hierdie "dingetjie" is sommer onlangs nog gemunt, minder as 200 jaar terug, dink ek. Die WAT stel hom so:

Vorm van die Latynse werkwoord wat die verboë naamvalle lewer vir die aktiewe infinitief, teenwoordige tyd, enkelvoud, wanneer dit as selfstandige naamwoord gebruik word — bv. "modus operandi", wyse van iets doen — en wat, net soos die infinitief self, as selfstandige naamwoord ontleed kan word, maar terselfdertyd ook 'n werkwoordelike funksie het wat daaruit blyk dat dit ook wel naamvalle kan regeer soos die werkwoord waarvan dit afkomstig is, bv. "occasio legendi epistulam", geleentheid om die brief te lees, of deur 'n bywoord bepaal kan word, bv. "ars bene scribendi", die kuns van goed [te] skryf.

In Afrikaans het ons nog geen volksbegrip vir hom nie.

Baie meer volkse tale soos Nederlands en Deens het die name meer vervolks om dit vir Jan Alleman toeganklik te maak, soos Substantivum word Zelfstandige naamwoord in Nederlands en Navneord in Deens. Duits gebruik egter steeds die Latynse woordeskat soos deur die eeue heen (tradisie?). Dit is trouens ook die enigste Germaanse volksland waar Latyn nog 'n baie hoë aansien het. Maar dan weer, as Duits jou moedertaal is, hoef jy net die grote Engels en miskien ewe grote Frans te leer. Die vertalingsdienste is ook so goed in Duitsland, die gewone sterfling hoef nie eintlik enige taal buitekant sy land te leer nie. So, watter ander taal is daar dan wel in jou land: Latyn - deur jou eie mense geskryf.

In Nederland sal jy Engels, Nederlands, Duits en waarskynlik ook Frans wil leer = al drie is groot tale. In die een kant help hierdie leenwoord (Substantiv) baie as jy weet wat die oorspronklike betekenis werklik is; jy hoef nie meer 'n woordeboek oop te maak nie. Ek weet wat 'n kort begrip soos Lokaladverbien ("bywoorde van plek") in Duits is bloot deur na die naam te kyk.

Die probleem is natuurlik dat nie almal Latyn meer so wonderlik magtig is om die presiese betekenis in Afrikaans te munt nie. Ek kom voorts ook agter dat die akademici nie veel gepla is as jy sommer reguit die Engelse woord invoeg met 'n vertalingspoging langsaan nie. 'n Woord soos "deskriptiewe" is egter lankal nie Latyn nie, dit ruik iets tussen Frans (traduction descriptive) en Engels. Hier is sommer 'n voorbeeld by de:Translatologie:

Äquivalenz in der deskriptiven Translationswissenschaft Im Gegensatz zu den normativ-präskriptiven Ansätzen, die die Herstellung einer (wie auch immer im speziellen Fall definierten) Äquivalenz als Bedingung dafür ansehen, dass es sich bei einem Text um eine Übersetzung handelt, gehen die Descriptive Translation Studies (Toury u. a.) von der Realität der Translation aus. Dementsprechend wird bei der Untersuchung tatsächlich vorhandener Übersetzungen davon ausgegangen, dass zwischen Ausgangs- und Zieltext auf jeden Fall eine Beziehung (Äquivalenz) besteht. Die Art dieser Beziehung ist wesentlich abhängig von den geltenden Normen, die auch die generelle Auffassung von Translation in einer Kultur bestimmen; d. h. was als Übersetzung gilt, ist abhängig von den (Zielkultur-)normen. Dieser Ansatz ist also sehr stark zielkulturorientiert und sieht den Äquivalenzbegriff nicht als Mittel zur Definition, was eine Übersetzung ist und was nicht. - My beklemtoning

Maar, sou ek 'n Duitse werk gebruik, dan sal meer mense daarop aandring dat ek die woord in Afrikaans moet vertaal, want die arme Suid-Afrikaanse leser sal mos nie verstaan nie.

Volgens ons EvZ se omskrywing sou ek dus sê 'doelkultuurgerigte vertaling' sou 'n goeie alternatief kon wees, maar met die sterretjie by: tyd en tydsgees speel 'n belangrike rol. Gestel ek vertaal vir Firefox: my "teikenmark" stel ek so laag soos vir 'n Afrikaanssprekende 12-jarige van die jaar 2016, met eenvoudige woorde en sinne op sy of haar vlak. In Wikipedia is dit eerder 'n geval: ons skryf vir 10-jariges en ouer. Hoe meer gevorderd die werk, hoe meer ingelig moet die leser wees. Waterbesparing is iets wat 'n 10-jarige moet kan begryp. Latyngrammatika is vir hoërskoolleerlinge en baie begaafde laerskoolleerlinge. Die oorspronklike boodskap mag egter nie verlore gaan nie. Toeganklikheid, maar met die oorspronklike idee steeds behoue. En dit is juis hier waar jy die vloek kry soos Hineininterpretierung. Suidpunt (kontak) 10:08, 1 Augustus 2016 (UTC)