Cahora Bassa-dam

Die Cahora Bassa-dam, vroeër ook Cabora Bassa genoem, is 'n mensgemaakte studam en stumeer in die Tete-provinsie van Mosambiek. Die dam is tussen 1969 en 1974 as een van die grootste studamme ter wêreld gebou.

Cahora Bassa-dam
Uitsig oor die Cahora Bassa-dam.
Amptelike naam	Cahora Bassa
Ander naam	Cabora Bassa
Ligging
Provinsie/Land	Mosambiek
Koördinate	15°40′S 31°50′O
Dam in	Zambezirivier
Doel	Opgaardam, hidroëlektrisiteit
Konstruksie begin	1969
Openingsdatum	1974
Soort dam	Dyk
Hoogte van wal	165 meter
Lengte van wal	303 m
Bakmaat	55,8 km³
Reservoir	Cahora Bassa

Cahora Bassa is die vierde grootste dam in Afrika. Slegs die Karibameer, Voltameer in Ghana en die Nassermeer (Aswandam) in Egipte se wateroppervlak is groter as Cahora Bassa s'n.

Damwal

Satellietbeeld van die meer.

Die wal is 'n dubbelgeboë betonontwerp. Die 165 meter hoë (bokant fondasie) studam lê in die Zambezirivier ongeveer 700 km van sy monding in die Indiese Oseaan. Dit is deur Suid-Afrikaanse, Italiaanse, Franse, Portugese en Duitse maatskappye gebou. Die wal se kruin is 331 m bo seevlak en die maksimum wydte van die fondasie is 21.5 m. Die wal is 303 m lank. Daar is 450 000 m³ beton gebruik om die wal te bou en 210 000m³ uitgrawings is gedoen vir die fondasie. Die oorloop se vermoë is 350m³/sekonde. Daar is ook agt sluise in die wal wat elk 1 650 m³/sekonde kan deurlaat.

Daar is ook een kruinsluis aangebring om die bedreiging van die watervaring (Salvinia molesta), wat 'n plaag was in die Karibadam, die hoof te bied.

Tydens die besigste tyd van die projek was daar 7 000 mense werksaam.

Meer

Die meer is ongeveer 250 km lank, 2 800 km² groot en het 'n inhoud van 65 miljard m³. Dit is 30 km wyd op sy breedste punt en 157 m diep op sy maksimum diepte.

Geskiedenis

Die anti-koloniale bevrydingsbeweging, Frelimo, verset hulle teen die bou van die dam en elektrisiteitsproduksie word ook tydens die burgeroorlog vanaf 1981 gesaboteer. Slegs in 1998 kon die opwekking hervat word, opnuut onder Portugese leiding. In November 2005 gee president Armando Guebuza te kenne dat die land die beheer wil oorneem en in Oktober 2006 verhoog Mosambiek sy aandeel in Hidroeléctrica de Cahora Bassa van 18 tot 85 persent; Portugal verminder sy aandeel van 82 tot 15 persent en ontvang 950 miljoen dollar daarvoor.

Hidroëlektrisiteit

Een van die twee kraglyne deur die Krugerwildtuin.

Daar is vyf hidroëlektriese kragopwekkers aan die suidekant van die damwal met 'n vermoë van 480 MVA elk. Hierdie krag word teen 220 kV na die Songo gelykrigterstasie 6 km verder gestuur. Hier word die krag omgeskakel na ±533kV gelykstroom (GS). 'n Groot gedeelte van die krag - 1920 MW - word na Suid-Afrika gestuur via die gelykstroom transmissielyn van 1 414 kilometer. Die gelykstroomlyn sluit by Apollo-distribusiestasie aan waar die gelykstroom omgeskakel word na wisselstroom en gekoppel is aan Eskom se netwerk.

Turbines en generators

Die Francis (vertikale) tipe turbine is geïnstalleer. Hulle handhaaf 107,1 o.p.m. en verbruik dan water teen 452 m³/sek elk. Die turbines se vermoë is 415 MW elk. Elke turbine dryf 'n wisselstroomgenerator, met 'n vermoë van 480 MVA, aan met 'n as. Die generators se rotordeursnee is 13 m en weeg 950 ton. Die generators se uitsette is verbind aan transformators wat 220 kV lewer.

Kraglyn

Die kraglyn bestaan uit ongeveer 7000 torings. Daar is twee roetes, een vir die negatiewe polariteit en een vir die positiewe polariteit. Die twee roetes is tussen 1 tot 2 km uitmekaar. Die gemiddelde spanlengte is 425 m tussen die torings en die torings is 40 m hoog. Daar is vier staalbedekte aluminium geleiers op elke roete van die Zambezi-tipe. Die kraglyn loop diagonaal deur die noorde van die Krugerwildtuin en kruis ook die N4 nasionale pad net oos van Pretoria.

Konsortium

Drie konsortiums het tenders ingedien vir die projek:

• CBB: 4 604 259 624 Escudo
• CBCC: 3 997 385 550 Escudo
• ZAMCO: 3 840 384 2890 Escudo

Op daardie stadium was R1 = 32 Escudo. Die projek is toegeken aan ZAMCO wat bestaan het uit:

• AEG van Wes-Duitsland
• Alsthom van Frankryk
• ASEA van Swede
• Brown Boveri van Wes-Duitsland
• CCI van FRankryk
• CGEE van Frankryk
• LTA van Suid-Afrika
• Siemens van Wes-Duitsland
• Shaft Sinkers van Suid-Afrika
• Vecor van Suid-Afrika
• Voith van Wes-Duitsland

Sien ook

• Kruisings oor die Zambezirivier

Bron

• Apollo - Cahora Bassa. Enigma and Diversions. E.F. Rayham. 2004. ISBN 0-620-32261-6
• Warden, W.: The Cabora Bassa Dam - The world's fifth-biggest hydro-electric project. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 19, nr. 3, Maart 1970

Eksterne skakels

• Hidroeléctrica de Cahora Bassa (HCB) (pt)
• Feite op die Wêrelddatabasis van Damme Geargiveer 21 April 2006 op Wayback Machine