Daniël Francois du Toit

Daniël Francois (Dokter) du Toit (Naauwbepaald, deesdae Valencia, Daljosafat, die Paarl, 21 November 1853 – die Paarl, 2 April 1918) was 'n stigterslid van die Genootskap van Regte Afrikaners, wat die stryd om erkenning van Afrikaans as taal tydens die Eerste Afrikaanse Taalbeweging gelei het. Hy was 'n drukker van beroep.

D.F. du Toit.

Die embleem van die G.R.A.

Hy moet nie verwar word met D.F. du Toit (Oom Lokomotief) nie. Hy is wel familie van die broers S.J. du Toit en D.F. du Toit.

Lewe en werk

Daniël Francois du Toit is op 21 November 1853 op die plaas Naauwbepaald in Daljosafat gebore. Die plaas was 'n gedeelte van die oorspronklike plaas Kleinbosch, wat Simon van der Stel toegeken het aan Du Toit se voorvader en die stamvader van die Du Toits in Suid-Afrika, François du Toit. Sy ouers is Daniël Francois du Toit en Maria Magdalena Malan. In sy jeugjare werk hy op sy vader se wynplaas en die resultaat is dat hy nie veel skoolopleiding ontvang het nie, hoewel hy tog enkele jare die wykskool in Daljosafat bygewoon het. Aangesien hy altyd ’n medisynetassie by hom gedra het, kry hy die bynaam “Dokter”. In 1873 gaan hy saam met ds. Stephanus Jacobus du Toit na die Transvaal wanneer laasgenoemde hier oral die Woord bedien met die oog op ’n beroep. Hy is op 14 Augustus 1875 ’n stigterslid van die Genootskap van Regte Afrikaners en is ’n groot kampvegter vir die nasionale erkenning van Afrikaans.

As bestuurder van die drukpers in die huis van Gideon Malherbe in die Paarl vanaf 1875 is hy verantwoordelik vir die druk van Di Patriot en al die boeke van die G.R.A. is ook deur hom gedruk. Nadat hy drukwerk in die Vrystaat onderneem het, het hy na die Paarl teruggekeer en word hy bestuurder van die drukkery en uitgewersfirma Du Toit & Kie van 1878 tot 1897, toe hy weer op Daljosafat gaan boer. Omstreeks 1905 dien hy saam met persone soos genl. J.B.M. Hertzog en ds. Willem Postma in Bloemfontein op die bestuur van die Afrikaanse Taalgenootskap.

In die Paarl is hy verkies tot lid van die raad van die munisipaliteit en dien hy ook as burgemeester. Hy trou met Margaretha Magdalena van Nierop (gebore 6 Februarie 1860; oorlede 4 November 1916) en hulle het vyf kinders. Die twee seuns is die latere prof. Daniël Francois du Toit en die latere dr. Petrus Johann du Toit. Die drie dogters is Margaretha Magdalena, Maria Catharina en Anna Dorothea.

Dood

Dokter is op 3 April 1918 oorlede en is begrawe in die familiebegraafplaas op die plaas Kleinbosch in Daljosafat, waar S.J. du Toit en P.J. Malherbe ook begrawe is.

Nalatenskap

Hy was die vader van prof. Daniël Francois du Toit van Stellenbosch en die latere dr. Petrus Johann du Toit, opvolger van sir Arnold Theiler op Onderstepoort.

Belang vir Afrikaans

Hoewel hy nie self geskryf en publiseer het nie, is hy van besondere belang vir Afrikaans weens sy lidmaatskap van die G.R.A. en sy betrokkenheid by die publikasie van Di Patriot en vele ander van die vroegste Afrikaanse geskrifte.

Bronne

• Potgieter, D.J. (ed.) 1975. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
• Swart, dr. M.J. (voorsitter redaksiekomitee). 1980. Afrikaanse kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.
• Alba Bouwer. Afrikaans 100. Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 1975
• Gerrit Dekker Afrikaanse Literatuurgeskiedenis. Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970
• A.P. Grové Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans. Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• J.C. Kannemeyer Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
• J.C. Kannemeyer Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Totius. Ds. S.J. du Toit in weg en werk. Versamelde werke 9. Tafelberg-Uitgewers Beperk Eeufees-uitgawe 1977