Edmund Burke

Edmund Burke (Dublin, 12 Januarie 1729 – Beaconsfield, 9 Julie 1797) was 'n Ierse filosoof en politikus. Hy word as die grondlegger van die moderne konserwatisme beskou.

Edmund Burke
Portret van Edmund Burke deur Joshua Reynolds, ca. 1767
Gebore	(1729-01-12)12 Januarie 1729 Dublin, Ierland
Oorlede	9 Julie 1797 (op 68) Beaconsfield, Buckinghamshire, Koninkryk van Groot-Brittanje
Nasionaliteit	Iers-Brits
Vakgebied	Sosiale en politieke filosofie
Alma mater	Trinity College, Dublin
Beïnvloed deur	Plato, Aristoteles, Sokrates, David Hume, Adam Smith, Cicero, John Locke, Augustinus, Thomas van Aquino, Thomas More, Richard Hooker, Edward Coke, Thomas Hobbes, René Descartes, Charles Montesquieu, Joshua Reynolds, William Blackstone, Niccolò Machiavelli, Dante Alighieri, Samuel Johnson, Voltaire, Jean Jacques Rousseau, Jeremy Bentham
Invloed op	Robert Peel, John Stuart Mill, Immanuel Kant, William Godwin, Lord Acton, William Ewart Gladstone, Russell Kirk, Karl Popper, John Henry Newman, John Maynard Keynes, Friedrich Hayek, Roger Scruton, Alexis de Tocqueville, William Wordsworth, Joseph de Maistre, Hannah Arendt, Winston Churchill, Ronald Reagan, William F. Buckley, Matthew Arnold, Margaret Thatcher, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Peter Hitchens, Louis Gabriel Ambroise de Bonald, Søren Kierkegaard, William Butler Yeats

Edmund Burke
Betaalmeester van die leërs
Ampstermyn 1782 – 1782
Voorafgegaan deur	Richard Rigby
Opgevolg deur	Isaac Barré
Ampstermyn 1783 – 1783
Voorafgegaan deur	Isaac Barré
Opgevolg deur	William Grenville
Persoonlike besonderhede
Gebore	(1729-01-12)12 Januarie 1729 Dublin, Ierland
Sterf	9 Julie 1797 (op 68) Beaconsfield, Buckinghamshire, Koninkryk van Groot-Brittanje

Biografie

Die Ierse Burke gaan in 1750 na Londen om 'n juris te word. Maar die regswetenskap bevredig hom nie. Edmund Burke skryf in 1757 'n Filosofiese ondersoek na die oorsprong van ons denkbeelde oor die sublieme en die skone. In die ondersoek stel hy dat skoonheid en oorweldiging skaars teenpole is. Hy voorsien formele kenmerke van wat mense as mooi ervaar (bv. relatief klein, geleidelyke en harmonieuse, nie onmiddelike oorgang, gladde oppervlakte). Die sublieme word gekenmerk deur die vermoeë om sterk emosies op te wek as gevolg van blootstelling aan beelde of idees van pyn, dood, gevaar en verskrikking (byvoorbeeld natuurrampe) wat op 'n vreemde manier ook aangenaam en selfs genotvol kan wees. In sy studie ondersoek Burke, onder andere, hoe so iets moontlik is.

Hy begin politieke artikels te skryf vir die dan net gestigte tydskrif The Annual Register. Burke sou self ook in die politiek deelneem as lid van die Whig-party. In 1765 word hy lid van die Britse Laerhuis. Burke druk sy stempel af op talle van politieke kwesies in sy tyd. Burke bestry heftig die verligting en die Franse Rewolusie wat hy plaas teenoor die Engelse Glorieryke Rewolusie en die Amerikaanse Rewolusie plaas.

Burke sien die rol van die staat ten opsigte van die samenlewing veral as die van 'n tuinman tot sy tuin. Die tuinman se taak is om die tuin te onderhou. Vanuit sy nadruk op die belang van geskiedenis en tradisie, pleit hy vir gematigde en behoedsame hervormings. Progressiewe en rewolusionêre sien Burke as boukundiges wie se doel voortdurend aan die hand van bloudrukke en utopieë verander word. Burke wys die utopiese radikalisme absoluut van die hand. Hy voorspel in sy Reflections on the Revolution in France (1790) dat die Franse Rewolusie op 'n diktatoriale skrikbewind sou uitloop. Onder leiding van Maximilien Robespierre ontwikkel die Franse Rewolusie inderdaad in so 'n rigting. Burke noem dit as voorbeeld van hoe verligtingsdenke kan aanleiding gee tot totalitêre politiek.

Bronne

• Conor Cruise O'Brien, The Great Melody. A Thematic Biography of Edmund Burke, 1992. ISBN 9780749397210
• Andreas Kinneging, Paul De Hert en Maarten Colette (eds.), Burke, 2017. ISBN 9789057186240

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Edmund Burke.