Energiekrisis
'n Energiekrisis is 'n groot tekort (of drastiese prysverhoging) in die verskaffing van energie aan 'n ekonomie. Die term verwys normaalweg na die tekort aan olie, elektrisiteit of ander natuurlike hulpbronne. Die krisis het dikwels 'n impak op ander dele van die ekonomie en baie resessies is al veroorsaak deur 'n energiekrisis van die een of ander aard. Wanneer die produksiekoste van elektrisiteit byvoorbeeld styg, sal vervaardigingskoste daarmee saam styg wat hoë verbruikerskoste in die hand werk en die verbruiker se besteebare inkomste verminder. Die vermindering in besteding het 'n negatiewe impak op ondernemings wat dan kan lei tot skaarser werksgeleenthede en verdere verminderings in sakevertroue.
Ekonomie wysig
Die prys van energie in 'n markgedrewe ekonomie (olie, gas, elektrisiteit) word bepaal deur die fundamentele beginsels van vraag en aanbod. Drastiese prysveranderinge kan teweeggebring word wanneer die vraag of aanbod na energie verander. In sommige gevalle word 'n energiekrisis egter teweeggebring deur die onvermoë van die markprys om te reageer op vraag-en-aanbod-veranderinge. In ander gevalle weer word die krisis veroorsaak deur die gebrek aan 'n vrye mark. Sommige ekonome reken dat die energiekrisis van 1973 vererger is deur prysbeheer.
Olieverskaffing wysig
Die verskaffing van olie word grootliks beheer deur die nasionale oliemaatskappye van nasies met betekenisvolle reserwes goedkoop olie, wat onder andere insluit VAE, Saoedi-Arabië, Venezuela, Noorweë en Koeweit. Baie van die lande het 'n kartel gevorm bekend as OPUL (Organisasie van Petroleumuitvoerlande). OPUL beheer 'n baie groot deel van die wêreld se olieproduksie en kan dus 'n sterk invloed op die prys van olie uitoefen. Wanneer OPUL besluit om produksiekwotas te verlaag sal die prys geneig wees om te styg as gevolg van die verminderde olieverskaffing. Soortgelyk kan 'n opwaartse aanpassing in produksieuitset die prys laat daal. Die politiek rondom die vorming van OPUL maak ook interessante leesstof.
OPEC is egter beperk in die mate waartoe hulle die prys kan beïnvloed. Indien hulle die prys te hoog laat styg word die vraag na olie beïnvloed en kan minder produktiewe olievelde en ander onkonvensionele bronne soos teersand winsgewend ontgin word. Verder is die ekonomieë van olieuitvoerlande afhanklik van olieinkomstes en kan pogings om die verskaffing te veel te sny 'n negatiewe uitwerking op daardie lande se ekonomieë hê.
Die vraag na olie wysig
Die grootste vraag kom vanaf die kommersiële sektor waar petroleumprodukte vir verhitting- en vervoerdoeleindes benut word. Daar is ook 'n seisoenale variasie in die vraag na olie aangesien die lande in die Noordelike halfrond die wêreldwye vraag na olie domineer en hulle meer olie verbruik in die winter vir verhitting. Die V.S.A. alleen is inderwaarheid verantwoordelik vir omtrent 60% van die wêreldwye vraag na olie en 'n buitengewone koue winter kan 'n drastiese impak op wêreldwye oliepryse hê.
Krisisse in die geskiedenis wysig
Toekoms en alternatiewe energiebronne wysig
Baie geleerdes redeneer dat die wêreld afstuur op 'n wêreldwye energiekrisis hoofsaaklik vanweë die uitputting van goedkoop oliebronne en beveel aan dat die afhanklikheid van fossielbrandstowwe verminder moet word. Dit het baie mense aangespoor om te belê in alternatiewe brandstofnavorsing soos brandstofseltegnologie, waterstofbrandstof, metanol, sonenergie, gety-energie en windenergie. Tot dusver is hidroëlektrisiteit en kernkrag die enigste alternatiewe bronne wat op groot skaal benut word.
Baie groepe soos die Klub van Rome het pessimistiese voorspellings gemaak dat die wêreld se oliereserwes uitgeput sou wees teen die einde van die 20ste eeu. Die voorspellings het egter nie gerealiseer nie omdat tegnologie die ontginning van olie soveel meer effektief gemaak het.
Sien ook wysig
- Kragonderbreking
- Hernieubare energie
- OPUL
- Petroleum
- Strategiese oliereserwe
Eksterne skakels en bronne wysig
- www.oilcrisis.com: data en analise oor die komende hoogtepunt in die tempo van olie ontginning in die wêreld Geargiveer 1 Februarie 2021 op Wayback Machine
- Association for the study of peak oil and gas - Die mense beweer dat die wêreldproduksie van olie binnekort gaan afneem.
- OPUL, Organisasie van Petroleumuitvoerlande
- Bekendstelling aan spitsolie
- 'n Kennisgewingsbord met nuus oor kommer rondom spitsolie
- Nog 'n kennisgewingbord rondom die spitsolie kommer