Gousiekte
Gousiekte is die vergiftiging van skape en beeste wat deur die vreet van plante uit die familie Rubiaceae veroorsaak word.[1] Die siekte veroorsaak miokardiale letsels en is die volopste oorsaak van kardiomiopatie in herkouers in die Suider-Afrikaanse veld. Dit is 'n probleem vir boere en hul beeste, maar daar is ook slagoffers onder byvoorbeeld buffels.[2] Die siekte heet gousiekte om 'n goeie rede. Daar is 'n geval bekend waar 18 beeste skielik dood is nadat 'n trein sy fluit geblaas het. Dit was baie droog en tonnabossies was die enigste plante wat nog groen was. Die beeste het dit vir lank gevreet, die gif het hulle harte aangetas en hulle het skielik hartaanvalle gekry.[3]
Giftige spesies
wysig
Die siekte word deur die gif pavettamien veroorsaak.[4] Hierdie gif is 'n poliamien wat in ses plantspesies aangetref word:
- Pavetta sp.
- Pavetta schumanniana – gousiekteboom,[5] gifbruidsbos[6]
- Pavetta harborii – tonnabossie[6]
- Vangueria sp. (syn. Pachystigma sp.)
- Vangueria pygmaea – harige gousiektebossie[6]
- Vangueria thamnus – gladde gousiektebossie[6]
- Vangueria latifolia - breëblaar-gousiektebossie
- Fadogia homblei – bosluisbessie, wildedadel[6]
Behalwe die gousiekteboom is al hierdie spesies ondergrondse bome.[7]
Endofiete
wysigAl hierdie plante het 'n bakterie Burkholderia caledonica wat 'n endosimbiont is en wat in spesiale knobbeltjies in die blare voorkom. Daar bestaan ander plante uit dieselfde genera wat geen endosimbiont het nie, en hul blare is gifvry. Buite die plant bring hierdie bakterie nogtans geen pavettamien voort nie.[8] In van die Vangueria-spesies wat nie gousiekte veroorsaak nie, soos V. madagascariensis, V. infausta en V. macrocalyx, word ook endofitiese bakterieë aangetref, maar dit is dalk nie dieselfde bakterieë nie.[9] Hulle kom ook nie in knobbeltjies voor nie.
Die plante het die Burkholderia-bakterie nodig om gesond te wees. Dit kom ook in die vrugte voor. Dit kan gedood word, maar dit veroorsaak dat saailinge as kreupele plante groei. Dit is moontlik dat die Burkholderia-bakterie glad nie die oorsaak van die plante se giftige eienskappe is nie. 'n Ander bakterie van die genus Bacillus is ook aangetref in hierdie plante.[7]
Verwysings
wysig- ↑ "free dictionary" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Desember 2016.
- ↑ Gousiekte in African buffalo (Syncerus caffer)J A Lawrence, C M Foggin, L. Prozesky Tydskr.S.Afr.vet.Ver. (2010) 81(3): 170–171.
- ↑ Bovine Medicine: Diseases and Husbandry of Cattle Anthony H. Andrews, Roger W. Blowey, Hugh Boyd, Roger G. Eddy, John Wiley & Sons, 2008, ISBN 0-470-75239-4, ISBN 978-0-470-75239-5, bls. 1162
- ↑ Cardiotoxic effects of pavetamine extracted from Pavetta harborii in the rat.Hay L, Schultz RA, Schutte PJ. Onderstepoort J Vet Res. 2008 Sep;75(3):249-53..
- ↑ Saunders Comprehensive Veterinary Dictionary, Virginia P. Studdert, Clive C. Gay, Douglas C. Blood, 2011, ISBN 0-7020-4744-9, ISBN 978-0-7020-4744-2
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Landbou.com Faffa Malan.
- ↑ 7,0 7,1 The polyamines and endophytes of gousiekte-causing and non-pathogenic Vangueria and Pavetta species Sarah Lillian Stanton Proefskif 2014 Universiteit van Pretoria.
- ↑ Production of toxic pavettamine and pavettamine conjugates in the gousiekte-causing Fadogia homblei plant and its relation to the bacterial endosymbiont Daan Van Elst, Braam van Wyk, Anitra Schultz, Els PrinsenPhytochemistry, 85, Januarie 2013, 92–98.
- ↑ An evaluation of the endophytic colonies present in pathogenic and non-pathogenic Vanguerieae using electron microscopy S.L. Stanton, J.J.M. Meyer, C.F. Van der Merwe, South African Journal of Botany, 86, May 2013, Pages 41–45.