Henri Dunant

Jean Henri Dunant (Genève, 8 Mei 1828 – Heiden, 30 Oktober 1910), in sy latere lewe in Engels as Henry Dunant bekend, was 'n Switserse bankier, stigter van die Rooi Kruis, skrywer van die boek A memory of Solferino and mede-outeur van die Young Men's Christian Association. (YMCA)-handves. Hy het die eerste Nobelprys vir Vrede in 1901 ontvang.

Jean Henri Dunant

Biografie

Dunant het sy bynaam van Henri na Henry verander omdat dit makliker was om in Engels uit te spreek. Hy was 'n Switserse sakeman en 'n sosiale Christelike aktivis. In 1855 was hy een van die stigters van die Wêreldvereniging van YMCAs in Parys.

Tydens 'n sakereis in 1859 het hy 'n geveg tussen die Oostenrykers en die Franse, die Slag van Solferino, aanskou. Hy het later daardie stryd beskryf in 'n boek, Un souvenir de Solférino ('n herinnering aan Solferino), waarin hy 'n gesondheidsinstituut wat geen grense ken nie, voorgestaan het, wat hy uiteindelik gestig en die Rooi Kruis genoem het. Hy is later met die Nobelprys vir Vrede bekroon.

Jeug

Dunant was die eerste seun van 'n Geneefse sakeman. Sy hele familie was streng Calvinisties en het 'n sterk invloed in Genève gehad. Sy ouers het baklei om maatskaplike werkers te behou en was sterk gekant toe die munisipaliteit probeer het om hierdie mense minder te betaal. Sy pa het die weeskinders en siekes gehelp terwyl sy ma na die gewondes en armes omgesien het. Dit help verduidelik hoekom Dunant later 'n weldoener geword het.

Dunant het grootgeword in die tydperk waarin geloof 'n al hoe minder belangrike rol gespeel het. Toe hy negentien was, het hy die Donderdagvereniging gestig, 'n vrienddkaplike klub wat baie maatskaplike werk gedoen het en die Bybel bestudeer het. Dunant het baie tyd spandeer saam met mense wat hom nodig gehad het en wat nie so goed af was soos hy nie.

So goed soos die werk wat hy vir die arm mense gedoen het, was die werk wat hy op skool gedoen het net so sleg. Toe hy vier-en-twintig was, moes hy die Collège Calvyn verlaat weens swak punte. Hierna het hy vir die Lullin und Sautter-bank begin werk. Nadat hy 'n paar sake vir die bank gedoen het, is hy aangestel en het voortgegaan om daar te werk.

Algerië

Beeld van Henry Dunant in Den Haag by die hoofkwartier van die Rooi Kruis.

In 1853 het Dunant besluit om Noord-Afrika te besoek om te kyk of hy hier sake kan doen. Ná die reis het hy besluit om sy eerste boek Notice sur la Régence de Tunis te skryf oor sy ervarings as rekenmeester vir die regering van Tunis.

Na hierdie reis stig hy 'n maatskappy wat sake met kolonies gedoen het, en nadat hy 'n stuk grond in Algerië toegeken is, stig hy 'n graanhandelsmaatskappy genaamd Société financière etindustrielle des Moulins des Mons-Djémila wat die beste in Afrikaans vertaal kan word as Finansiële en nywerheidsvereniging van Mons-Djémila meulens. Die grond- en waterregte is nie behoorlik op papier aangeteken nie en die plaaslike owerhede was nie baie behulpsaam nie. Hy het dus Algerië verlaat en besluit om die Franse keiser Napoleon III, wat omtrent daardie tyd saam met sy leër in Lombardye gebly het, te help. Frankryk het saam met die Italianers geveg teen die Oostenrykers, wat destyds 'n groot deel van die hedendaagse Italië beheer het. Napoleon se hoofkwartier was in die Italiaanse dorp Solferino geleë. Dunant het eers 'n lofprysingsboek oor Napoleon III geskryf, met die bedoeling om dit persoonlik aan hom te gee. Nadat hy hierdie boek voltooi het, het hy besluit om self na Solferino te gaan en die keiser persoonlik te ontmoet.

Slag van Solferino

Hy het die aand van 24 Junie 1859 in Solferino aangekom, dieselfde dag waarop die Slag van Solferino plaasgevind het. Die resultaat was verskriklik. Meer as 38 000 mans het gewond, sterwend of dood op die veld gelê, met min mediese sorg beskikbaar. Dunant was so geskok hierdeur dat hy self die inisiatief geneem het en 'n beroep op die bevolking, veral vroue, gedoen het om vinnig hulp aan gewondes en siekes te verleen. Dit het gewerk, maar daar was te min materiaal en Dunant het self al die materiaal gekoop wat nodig was om klein hospitale te vestig. Hy het veral 'n beroep op die bevolking gedoen om beide kante te help, dit wil sê beide die Oostenrykers en die Franse. Hy het dit alles gedoen met die stelling Tutti fratelli of in Afrikaanss “Ons is almal broers”. Die bevolking het na Dunant geluister en die soldate gehelp, sonder om om te gee of hulle vyande of vriende is. Boonop het Dunant daarin geslaag om Oostenrykse dokters te bevry wat deur die Franse gevange geneem is. Hulle kon hom van professionele hulp voorsien.

’n Herinnering aan Solferino

Nadat hy Solferino verlaat het en na Genève teruggekeer het, het hy besluit om 'n boek oor sy ervarings in Solferino te skryf. Hierdie boek, genaamd ’n Herinnering aan Solferino, is in 1862 op Dunant se eie koste gepubliseer. In die boek het hy sy ervarings van die geveg en die omstandighede daarna beskryf. Hy het ook die idee beskryf om in die toekoms 'n neutrale organisasie te skep om die gewondes te versorg wanneer oorlog plaasgevind het. Hy het die boek hoofsaaklik onder vooraanstaande politieke en militêre mense in Europa versprei. Hoop hulle sal met hom saamstem.

Die Rooi Kruis

'n Beeld van die vyf stigters van die Rooi Kruis.

Hierna het hy deur Europa begin reis om sy idees te bevorder. Sy boek is meestal positief ontvang en die president van die Geneva Society for Sociality and Prosperity het die boek die tema gemaak by die organisasie se vergadering in 1863. Na die suksesvolle ontvangs van Dunant se voorstelle het lede 'n komitee van vyf lede gevorm, insluitend Dunant , en hulle verseker dat sy idees geïmplementeer kon word. Die ander op die komitee was Gustave Moynier, Generaal Henri Dufour, Louis Appia en Théodore Maunoir, wat albei dokters was. Die eerste vergadering was op 17 Februarie 1863, wat nou beskou word as die datum waarop die Rooi Kruis gestig is. Die naam en embleem is van die Switserse vlag afgelei. Dunant het hierdie vlag, 'n rooi agtergrond met 'n wit kruis, omgedraai om dit die Rooi Kruis te maak. Dit is omdat Switserland, soos die Rooi Kruis, nog altyd neutraal in internasionale konflikte was.

Moynier en Dunant het van die begin af konflik gehad oor verskeie kwessies. Dunant wou byvoorbeeld hê dat hulpwerkers altyd neutraal moet wees en verkieslik nie van een van die lande wat aan die oorlog deelneem nie. Moynier was daarteen, omdat hy gedink het dat daar andersins nooit genoeg sorgverskaffers beskikbaar sou wees nie. Dunant het egter voortgegaan met sy idees. Moynier het toe 'n direkte aanval op Dunant geloods om die leierskap van die komitee oor te neem. Dunant het toe van sy mag prysgegee en was nou op gelyke voet met die ander lede van die komitee, wat die dispuut opgelos het.

In Oktober 1863 het veertien lande deelgeneem aan 'n vergadering in Genève wat deur die komitee gereël is. Hier het hulle gepraat oor die versorging van gewonde soldate en hoe dit verbeter kan word. ’n Jaar later, by ’n diplomatieke konferensie wat deur die Switserse parlement gereël is, is die eerste sogenaamde Geneefse Konvensie deur twaalf state onderteken.

Vergete periode

Omdat hy soveel aandag aan sy idees gegee het, het Dunant so min aandag aan sy ondernemings gegee dat dit ernstig gely het. In April 1867 het die bankrotskap van die finansiële maatskappy Crédit Genevois gelei tot 'n skandaal wat Dunant geraak het. Hy is gedwing om bankrotskap van sy eie maatskappy te verklaar en is weens sy bankrotskap uit die Geneefse Handelsorganisasie geskors. Weens die baie beleggings wat sy familie in sy maatskappy gemaak het, het hulle ook baie betrokke geraak by die bankrotskap. Omdat hy self so swak gevaar het, het baie mense gedink hy moet uit die komitee van die vyf bedank. Hy het dus uit die komitee bedank en sy pos aan Moynier oorgeplaas.

In Februarie 1868 is Dunant se ma oorlede. Later daardie jaar is hy ook uit die YMCA geskors. Hy het dus besluit om Genève in 1867 te verlaat en sou nie terugkeer nie. Moynier het in die daaropvolgende jare sy bes gedoen om te verseker dat Dunant nie hulp van sy vriende en ander organisasies ontvang nie. Die Sciences Morales-prys het byvoorbeeld nie aan Dunant self gegaan nie, maar aan die komitee, sodat Dunant geen nut vir die geld gehad het nie en niks daarmee kon doen nie. Napoleon III het voorgestel om die helfte van Dunant se skuld oor te neem as sy vriende die ander helfte sou betaal. Dit is ook deur Moynier gekeer.

Dunant het na Parys vertrek, waar hy in swak omstandighede gewoon het. Dit het hom egter nie van sy idees en planne laat prysgee nie. Tydens die Frans-Pruisiese Oorlog stig hy die Allgemeine Fürsorgegesellschaft en kort daarna die Allgemeine Allianz für Ordnung und Zivilisation (AAOZ). Hy wou verseker dat wapens afgeskaf word en het planne gemaak om ’n organisasie te stig wat konflikte tussen lande sou bemiddel. Later het hy gewerk vir die skepping van 'n wêreldbiblioteek, 'n idee wat steeds op die agenda van UNESCO is. Hy het ook Theodor Herzl ondersteun in sy pogings om 'n Joodse staat te skep in die gebied van Palestina, wat toe onder Britse invloed was. Omdat hy so opgeneem was in sy idees, het hy sy persoonlike situasie en inkomste geïgnoreer, wat sy finansiële situasie laat versleg het. Ten spyte daarvan dat hy aangestel is as erelid van die nasionale Rooi Kruis-verenigings van Oostenryk, Nederland, Swede, Pruise en Spanje, was hy amper vergete, selfs al het die Rooi Kruis voortgegaan om na ander lande uit te brei.

Hy het in armoede gebly en tussen 1874 en 1886 na verskeie plekke soos Stuttgart, Rome, Corfu, Basel en Karlsruhe verhuis. In Stuttgart ontmoet hy Rudort Müller met wie hy later 'n goeie vriendskap ontwikkel het. In 1881 is hy saam met 'n paar vriende van Stuttgart vir die eerste keer na die Switserse dorpie Heiden. Dunant het toe verder gereis en in Londen beland. Daar het hy geskenke van sy familie begin ontvang, wat hom gehelp het om finansieel te herstel. Toe hy weer in goeie vorm was, het hy teruggeskuif Heiden toe. Hier sou hy die res van sy lewe in 'n dokter se huis deurbring, gelei deur dr. Hermann Altherr, wat ook een van sy vriende was.

In Heiden ontmoet hy die jong onderwyser Wilhelm Sonderegger en sy vrou Susanna. Hulle het hom aangemoedig om sy lewenservarings neer te skryf. Sonderegger se vrou het 'n tak van die Rooi Kruis in Heiden gestig en in 1890 het Dunant die voorsitter daarvan geword. Saam met Sonderegger het Dunant gehoop om sy idees verder te versprei deur 'n nuwe publikasie van sy boek. Later is hul vriendskap versuur omdat Dunant geglo het Sonderegger is vriende met Moynier; hierdie konflik is deur Sonderegger se vrou opgelos.

Wilhelm Sonderegger is in 1904 op die ouderdom van twee en veertig oorlede. Ten spyte van hul laaste argument, het Dunant diep getreur oor Sonderegger se dood. Wilhelm en Susanna se liefde vir Dunant se werk is aan hul kinders oorgedra. In 1935 publiseer hul seun René 'n samestelling van briewe wat Dunant aan sy pa geskryf het.

Die terugkeer van Dunant

Henri Dunant in sy latere jare.          

In September 1895 skryf Georg Baumberger, die hoofredakteur van die koerant Die Ostschweiz, 'n artikel oor die stigter van die Rooi Kruis. Hy het dit geskryf na aanleiding van 'n vergadering met Dunant vroeër daardie maand. Die artikel, getitel Henri Dunant, die stigter van die Rooi Kruis, het in die Duitse geïllustreerde tydskrif Über Land und Meer verskyn en het gou in ander weekblaaie regoor Europa verskyn. Die artikel het mense weer aan Dunant laat dink en hom die nodige hulp gebied. As gevolg van hierdie artikel het hy die Switserse Binet-Fendt-prys en 'n brief van Pous Leo XIII ontvang. Hy het ook ondersteuning ontvang van die tsaar se Russiese weduwee, Maria Feodorovna, wat hom baie skenkings gestuur het, soos baie ander. Dit het sy situasie aansienlik verbeter.

In 1897 het sy vriend Rudolf Müller, wat nou 'n onderwyser in Stuttgart was, 'n boek geskryf oor die beginsels van die Rooi Kruis, wat Dunant se rol beter beklemtoon en Moynier op die agtergrond geskuif het. Hierdie boek het ook alle tekste uit die boek A memory of Solferino bevat. Dunant het toe 'n korrespondensie met die Duitser Bertha von Suttner begin en baie artikels en briewe aan haar geskryf. Hy het baie oor vroueregte geskryf en daarom is die Groen Kruis in 1897 gestig wat hoofsaaklik op vroue fokus.

Die Nobelprys vir Vrede

In 1901 is Dunant die heel eerste Nobelprys vir Vrede ontvang vir sy rol in die stigting van die Rooi Kruis en die Genève-konferensie. Die Noorse soldaat Hans Daae, wat Rudolf Müller se boek gelees het, het die Nobelkomitee versoek om hierdie prys aan Dunant toe te ken. Die prys is gedeel met die Franse pasifis Frédéric Passy, stigter van die Peace League en aktief in die AAOZ saam met Dunant. Die komitee se amptelike rede waarom Dunant hierdie toekenning gegee het, is beskryf in 'n brief wat hy by die huis ontvang het, wat Dunant se reputasie beskryf:

“Daar is geen mens wat meer eer verdien as jy wat veertig jaar gelede die beginsels geskep het vir 'n internasionale organisasie wat na die gewondes op die slagveld omsien nie. Sonder julle sou die Rooi Kruis, wat die grootste menslike prestasie van die negentiende eeu genoem kan word, beslis nie moontlik gewees het nie.”

Moynier en die Rooi Kruiskomitee as geheel is ook genomineer vir die Nobelprys. Maar al is Dunant vroeg as die wenner gesien, was hy steeds 'n omstrede kandidaat. Rudolf Müller het in 'n brief aan die Nobelkomitee geskryf dat die prys dus tussen hom en Passy verdeel moet word. Dit moes egter vinnig gedoen word, want Dunant het reeds 'n hoë ouderdom bereik en swak gesondheid. Toe die geld aan Dunant gestuur is, 104 000 Switserse frank, het Hans Daae die geld in 'n Noorse bank gesit en ander daarvan weerhou om daarby uit te kom. Dunant het nooit enige van die geld gespandeer nie.

Dood en herinneringe

Die graf van Henri Dunant.

Onder ander eerbewyse daardie jaar is Dunant in 1903 'n eredoktorsgraad van die mediese fakulteit van die Heidelberg Universiteit bekroon. Hy het nog in die dokter se huis in Heiden gewoon. In die laaste jare van sy lewe het hy aan depressie gely en paranoïes geword oor die optrede wat Moynier eens uitgevoer het. Hy het sy geloof ook al hoe minder ernstig begin opneem en in die heel laaste jare het hy selfs openlik teen die Calvinisme gedraai. Volgens sy dokter was sy laaste optrede om 'n uitgawe van Müller se boek aan die koningin van Italië te stuur, met sy persoonlike verduideliking.

Hy is op 30 Oktober 1910 oorlede, presies twee maande na Moynier se dood. Sy testament het verklaar dat hy by die Sihlfeld-begraafplaas in Zürich begrawe wou word. Daar is ook geskryf dat daar altyd 'n gratis bed in die Heiden-hospitaal moes wees, wat gereed was as 'n arm persoon of bedelaar dit nie kon bekostig nie. Hy het ook geld aan organisasies in Noorweë en Switserland gegee en al sy skuld betaal.

Sy verjaardag, 8 Mei, word steeds as Wêreld Rooi Kruis en Rooi Halfmaan Maandag herdenk. Die doktershuis in Heiden dien nou as die Henri Dunant-museum. In Genève en baie ander plekke is daar strate en pleine wat na hom vernoem is. Die Henri Dunant-medalje, wat elke twee jaar deur die Komitee van die Rooi Kruis toegeken word, is die hoogste toekenning wat 'n individu kan ontvang vir diens aan die organisasie.

Vernoeming

In 1952 is die Flandria II as Henry Dunant vir die Internasionale Rooi Kruis ontplooi. 'n Aantal skepe van die Nederlandse Rooi Kruis is J. Henry Dunant genoem. Hulle is spesiaal toegerus as vakansieverblyf vir siekes en gestremdes. ’n Toerboot genaamd Henry-Dunant vaar op die Genevemeer. Die stadion van die Luxemburgse sokkerklub Avenir Beggen dra ook sy naam.

Bronne

• Boissier, Pierre (1985) (in en, fr, es), History of the International Committee of the Red Cross, I: From Solferino to Tsushima (2nd ed.), Geneva: International Committee of the Red Cross, ICRC, ISBN 978-2-88044-012-1, http://www.icrc.org/eng/resources/documents/publication/p2041.htm, besoek op 11 July 2015 
• Boissier, Pierre (1974) (in en, de, fr, es), Henri Dunant, Geneva: International Committee of the Red Cross, ICRC, ISBN 978-2-88044-012-1, https://www.icrc.org/en/doc/resources/documents/publication/p2028.htm, besoek op 21 October 2021 
• Chaponnière, Corinne (2022), Henry Dunant, The Man of the Red Cross (hardcover ed.), London: Bloomsbury Academic, ISBN 978-1-3502-5343-8  online review
• Dunant, Henri (1986) (in en, fr, es, ar, zh), A Memory of Solferino, Geneva, Switzerland: International Committee of the Red Cross, ICRC, ISBN 978-2-88145-006-8  online
• Masters, Peter (2008), "chapter 8 – The Man Behind the Red Cross", Men of Destiny (paperback ed.), London: Wakeman Trust, ISBN 978-1-870855-55-6 
• Moorehead, Caroline (1998), Dunant's dream: War, Switzerland and the history of the Red Cross (hardcover ed.), London: HarperCollins, ISBN 978-0-00-255141-0