Nobelprys vir Vrede

Die Nobelprys vir Vrede (Noors en Sweeds: Nobels fredspris) is een van vyf Nobelpryse wat nagelaat is deur die Sweedse nyweraar en uitvinder Alfred Nobel. Die pryse vir chemie, fisika, geneeskunde en letterkunde word jaarliks in Stockholm, Swede, toegeken, terwyl die Nobelprys vir Vrede in die Noorse hoofstad Oslo oorhandig word. Die Noorse Nobelkomitee word deur die Noorse parlement gekies, wat weer die pryswenner(s) kies.

  Nobelprys vir Vrede 

Die Sweedse chemikus Alfred Nobel, wat in sy testament voorsiening vir die Nobelprys gemaak het.
Die Sweedse chemikus Alfred Nobel, wat in sy testament voorsiening vir die Nobelprys gemaak het.
Toegeken vir Uitstaande bydraes vir die mensdom in vrede
Borg Noorweegse Nobelkomitee namens die boedel van Alfred Nobel
Land Vlag van Noorweë Noorweë
Datum 10 Desember
Eerste toekenning 10 Desember 1901 (1901-12-10) (122 jaar oud)
Webtuiste nobelprize.org
Die Wenners van die Nobelprys vir Vrede in 1994 in Oslo (van links na regs): PLO-voorsitter Jasser Arafat, Israel se minister van buitelandse sake Shimon Peres en Israel se eerste minister Yitzhak Rabin

Ten tye van Nobel se dood was Swede en Noorweë in 'n posisie onderling waar die Sweedse parlement slegs verantwoordelik was vir buitelandse sake en Sweedse binnelandse sake, en die Noorse parlement slegs vir Noorse binnelandse sake. Nobel het dus stipuleer dat die Vredesprys deur Noorweë toegeken moes word, aangesien hy gevrees het dat die verkiesingsproses negatief beïnvloed sou kon word deur 'n buitelandse moondheid. Volgens sy testament behoort die prys toegeken te word aan diegene "wat die beste of die meeste werk gedoen het vir die bevordering van broederskap tussen nasies én vir die totnietmaking of vermindering van weermagte én vir die ophou en bevordering van vredeskongresse".[1]

Anders as met die ander Nobelpryse kan die Vredesprys toegeken word aan 'n persoon of instansie wat te midde van die oplos van 'n konflik is en is dit nie nodig dat die konflik reeds opgelos moet wees nie. As gevolg daarvan lyk sommige van die toekennings vandag ietwat verdag, omdat die pogings nie blywende vrugte afgewerp het nie. Voorbeelde hiervan is die toekennings gegee aan Theodore Roosevelt, Lê Đức Thọ en Henry Kissinger. Voorts word die komitee ook voortdurend deur regse groepe gekritiseer omdat dit skyn dat hulle bevooroordeeld is ten gunste van pro-linkse bewegings. Die prys wat toegeken is aan Jasser Arafat dien as brandstof vir hul argument, aangesien hulle hom beskou het as 'n ondersteuner van terrorisme. Aung San Suu Kyi, wenner van die Nobelprys vir Vrede in 1991, is later vir haar stilte wyd gekritiseer toe honderdduisende inheemse Islamitiese Rohingia in 2017 deur die Mianmarese owerhede en weermag uit hul gebiede verdryf is en na Bangladesj moes vlug.[2] Abiy Ahmed, wat die Nobelprys vir Vrede in 2019 ontvang het, is hewig vir die oorlogvoering in die Noord-Ethiopiese streek Tigray gekritiseer en van etniese suiwering beskuldig.[3]

Die Noorweegse Nobelkomitee namens die boedel van Alfred Nobel kondig die naam van die Nobelpryswenners jaarliks vroeg in Oktober aan,[4] met die Nobelprys vir Vrede tradisioneel vyfde en op 'n Vrydag. Die prys word sedert 1990 jaarliks in Oslo, Noorweë, se stadsaal toegeken op 10 Desember, die herdenking van Nobel se dood. Tot en met 2023 is die prys aan altesaam 111 individue en 30 organisasies toegeken.[5] Nog 18 vroue het dit gekry, meer as enige ander Nobelprys.[6]

Die 2023-Nobelprys vir Vrede is toegeken aan die Irannese menseregteaktivis Narges Mohammadi "vir haar stryd teen die onderdrukking van vroue in Iran en om menseregte en vryheid vir almal te bevorder."[7]

Die pryse, wat 'n bedrag geld (SEK9 miljoen, omtrent VSA$1 miljoen per pryskategorie, wat dan gelykop onder die Bekroondes verdeel word),[8] 'n goue medalje en 'n diploma insluit, word op 10 Desember, die herdenking van Nobel se sterfdag in 1896, tydens 'n seremonie deur die Noorse koning, tans Harald V van Noorweë, in die Oslose stadsaal uitgedeel.

Hieronder volg 'n lys van die ontvangers van die Nobelprys vir Vrede vanaf 1901 tot op hede.


1900's1910's1920's1930's1940's1950's1960's1970's1980's1990's2000's2010's2020's

1900's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1900's
Jaar Naam Land Beweegrede
1901[9]   Henry Dunant   Switserland "vir sy rol in die stigting van die Internasionale Komitee van die Rooi Kruis"[10]
  Frédéric Passy   Frankryk "[vir] een van die hoofstigterslede van die Interparlementêre Unie en ook die hooforganiseerder van die eerste Universele Vredeskongres te wees"[10]
1902[11]   Élie Ducommun   Switserland "[vir sy rol as] die eerste ere-sekretaris van die Internasionale Vredeskantoor"[10]
  Charles Albert Gobat "[vir sy rol as die] eerste sekretaris-generaal van die Interparlementêre Unie"[10]
1903[12]   Randal Cremer   Verenigde Koninkryk "[vir sy rol as] die 'eerste vader' van die Interparlementêre Unie"[10]
1904[13]   Institut de Droit International   België "vir sy pogings as 'n nieamptelike liggaam om die algemene beginsels van die wetenskap van die internasionale reg te formuleer"[10]
1905[14]   Bertha von Suttner   Oostenryk-Hongarye "vir die skryf van Lay Down Your Arms en by te dra tot die skepping van die prys"[10]
1906[15]   Theodore Roosevelt   Verenigde State "[vir] sy suksesvolle bemiddeling om die Russies-Japannese oorlog te beëindig en vir sy belangstelling in arbitrasie, nadat hy die Haagse arbitrasiehof voorsien het met sy heel eerste geval"[10]
1907[16]   Ernesto Teodoro Moneta   Italië "[vir sy werk as 'n] sleutelleier van die Italiaanse vredesbeweging"[10]
  Louis Renault   Frankryk "[vir sy werk as 'n] voorste Franse internasionale juris en 'n lid van die permanente hof van arbitrasie in Den Haag"[10]
1908[17]   Klas Pontus Arnoldson   Swede "[vir sy werk as] stigter van die Sweedse Vredes- en Arbitrasieliga"[10]
  Fredrik Bajer   Denemarke "[vir synde] die voorste vredesvoorsitter in Skandinawië, wat werk in die Interparlementêre Unie kombineer het met die eerste president van die Internasionale Vredeskantoor"[10]
1909[18]   Auguste Beernaert   België "[om 'n] verteenwoordiger te wees vir die twee Haagse konferensies en 'n leidende figuur in die Interparlementêre Unie"[10]
  Paul-Henri-Benjamin d'Estournelles de Constant   Frankryk "[vir] gekombineerde diplomatieke werk ten doeleinde vir 'n Frans-Duitse en 'n Frans-Britse begrip met 'n vooraanstaande loopbaan in internasionale arbitrasie"[10]

1910's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1910's
Jaar Naam Land Beweegrede
1910[19]   International Peace Bureau   Switserland "[om te handel] as 'n skakel tussen die vredesgemeenskappe van die verskillende lande"[10]
1911[20]   Tobias Asser   Nederland "[om 'n lid] te wees van die Hof van Arbitrasie sowel as die inisieerder van die Konferensies oor Internasionale Privaatreg"[10]
  Alfred Hermann Fried   Oostenryk-Hongarye "[vir sy werk as] stigter van die Duitse Vredesvereniging"[10]
1912[21]   Elihu Root   Verenigde State "vir sy sterk belangstelling in internasionale arbitrasie en vir sy plan vir 'n wêreldhof"[10]
1913[22]   Henri La Fontaine   België "[vir sy werk as] hoof van die Internasionale Vredeskantoor"[10]
1917[23]   Internasionale Komitee van die Rooi Kruis   Switserland "vir die uitvoering van die geweldige taak om die regte van die vele krygsgevangenes aan alle kante van die Eerste Wêreldoorlog te beskerm, insluitend hul reg om kontak met hul gesinne te vestig"[10]
1919[24]   Woodrow Wilson   Verenigde State "vir sy belangrike rol in die stigting van die Volkebond"[10]

1920's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1920's
Jaar Naam Land Beweegrede
1920[25]   Léon Bourgeois   Frankryk "[vir sy deelname] aan beide die Haagse konferensies van 1899 en 1907 "en vir sy werk na" wat die bond tot so 'n mate geword het dat hy dikwels sy "geestelike vader" genoem word"[10]
1921[26]   Hjalmar Branting   Swede "vir sy werk in die Volkebond"[10]
  Christian Lange   Noorweë "[vir sy werk as] die eerste sekretaris van die Noorse Nobelkomitee" en "die sekretaris-generaal van die Interparlementêre Unie"[10]
1922[27]   Fridtjof Nansen "[vir] sy werk in die ondersteuning van die miljoene in Rusland wat sukkel teen hongersnood" en "sy werk vir die vlugtelinge van Klein-Asië en Thrakië"[10]
1925[28]   Austen Chamberlain   Verenigde Koninkryk "vir sy werk aan die Locarno-verdrae"[10]
  Charles G. Dawes   Verenigde State "[vir sy werk] aan die Dawes-plan vir Duitse herstelwerk wat gesien is as die ekonomiese grondslag van die Locarno-verdrag van 1925"[10]
1926[29]   Aristide Briand   Frankryk "vir hul werk aan die Locarno-verdrae"[10]
  Gustav Stresemann   Republiek van Weimar
1927[30]   Ferdinand Buisson   Frankryk "[vir] bydraes tot die Frans-Duitse bevolkingsversoening"[10]
  Ludwig Quidde   Republiek van Weimar
1929[31]   Frank B. Kellogg   Verenigde State "vir die Kellogg-Briand-verdrag, wie se ondertekenaars ingestem het om alle konflikte met vreedsame middele te vestig en die oorlog as 'n instrument van nasionale beleid te verwerp"[10]

1930's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1930's
Jaar Naam Land Beweegrede
1930[32]   Nathan Söderblom   Swede "vir sy pogings om die kerke nie net in die werk van ekumeniese eenheid te betrek nie, maar ook vir wêreldvrede"[10]
1931[33]   Jane Addams   Verenigde State "vir haar maatskaplike hervormingswerk" en "leiding van die Vroue se Internasionale Liga vir Vrede en Vryheid"[10]
  Nicholas Murray Butler "vir sy bevordering van die Briand-Kellogg-verdrag" en vir sy werk as die "leier van die meer vestigingsgerigte deel van die Amerikaanse vredesbeweging"[10]
1933[34]   Norman Angell   Verenigde Koninkryk "vir die skryfwerk aan The Great Illusion en vir 'n "ondersteuner van die Volkebond, sowel as 'n invloedryke publisiteit [en] opvoeder vir vrede in die algemeen te wees"[10]
1934[35]   Arthur Henderson "vir sy werk by die bond, veral sy pogings van ontwapening"[10]
1935[36]   Carl von Ossietzky   Nazi-Duitsland "[vir sy] stryd teen Duitsland se herwapening"[10]
1936[37]   Carlos Saavedra Lamas   Argentinië "vir sy bemiddeling van 'n einde aan die Chaco-oorlog tussen Paraguay en Bolivië"[10]
1937[38]   Robert Cecil   Verenigde Koninkryk "vir sy werk by die Volkebond"[10]
1938[39]   Nansen se Internasionale Kantoor vir Vlugtelinge   Volkebond "vir sy werk om vlugtelinge te help"[10]

1940's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1940's
Jaar Naam Land Beweegrede
1944[40]   Internasionale Komitee van die Rooi Kruis   Switserland "vir die groot werk wat dit tydens die Tweede Wêreldoorlog vir die mensdom gedoen het"[10]
1945[41]   Cordell Hull   Verenigde State "vir sy stryd teen isolasie in die huis, sy pogings om 'n vredesblok van state op die Amerikaanse vasteland te skep en sy werk vir die Verenigde Nasies"[10]
1946[42]   Emily Greene Balch "voorheen professor in geskiedenis en sosiologie; internasionale erepresident, Vroue se Internasionale Liga vir Vrede en Vryheid"[10]
  John Mott "voorsitter, Internasionale Sendingraad; president, World Alliance of Young Men's Christian Associations"[10]
1947[43]   Quaker Peace and Social Witness   Verenigde Koninkryk "deernis vir ander en die begeerte om hulle te help"[10]
American Friends Service Committee   Verenigde State
1949[44]   John Boyd Orr   Verenigde Koninkryk "dokter; voedingspolitikus; prominente organiseerder en direkteur, algemene voedsel- en landbou-organisasie; president, Nasionale Vredesraad en Wêreldunie van Vredesorganisasies"[10]

1950's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1950's
Jaar Naam Land Beweegrede
1950[45]   Ralph Bunche   Verenigde State "professor, Harvard-universiteit Cambridge, MA; direkteur, afdeling van voogdyraad, VN; Waarnemende bemiddelaar in Palestina, 1948"[10]
1951[46]   Léon Jouhaux   Frankryk "voorsitter van die Internasionale Komitee van die Europese Raad, adjunkpresident van die Internasionale Konfederasie van Vrye Vakbonde, adjunkpresident van die Wêreldfederasie van Vakbonde, lid van die IAO-raad, afgevaardigde van die Verenigde Nasies"[10]
1952[47]   Albert Schweitzer "sending chirurg; stigter van Lambarene (Republiek Gaboen)"[10]
1953[48]   George Marshall   Verenigde State "algemene president van die Amerikaanse Rooi Kruis; voormalige staatsekretaris vir verdediging; afgevaardigde van die Verenigde Nasies; skepper van die Marshall-plan"[10]
1954[49]   Office of the United Nations High Commissioner for Refugees   Verenigde Nasies "'n Internasionale hulporganisasie gestig deur die Verenigde Nasies in 1951"[10]
1957[50]   Lester B. Pearson   Kanada "voormalige minister van buitelandse sake van Kanada; voormalige president van die sewende sitting van die Algemene Vergadering van die Verenigde Nasies"; "vir sy rol om die Suez-konflik te beëindig en die Midde-Oosterse vraag deur die Verenigde Nasies te probeer oplos"[10]
1958[51]   Dominique Pire   België "vader in die Dominikaanse Orde; leier van die verligtingsorganisasie vir vlugtelinge L'Europe du Coeur au Service du Monde"[10]
1959[52]   Philip Noel-Baker   Verenigde Koninkryk "lid van die parlement; lewenslange vurige werker vir internasionale vrede en samewerking"[10]

1960's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1960's
Jaar Naam Land Beweegrede
1960[53]   Albert Luthuli   Suid-Afrika "President van die African National Congress"; "was in die baie voorpunt van die stryd teen apartheid in Suid-Afrika"[10]
1961[54]   Dag Hammarskjöld   Swede "sekretaris-generaal van die Verenigde Nasies"; toegeken "vir die bevordering van die organisasie"[10]
1962[55]   Linus Pauling   Verenigde State "vir sy veldtog teen die toetsing van kernwapens"[10]
1963[56]   Internasionale Komitee van die Rooi Kruis   Switserland "vir hul werk in die beskerming van menseregte in die 100 jaar se bestaan van die Internasionale Komitee van die Rooi Kruis"[10]
  Internasionale Federasie van Rooi Kruis en Rooi Halfmaan-genootskappe
1964[57]   Martin Luther King jr.   Verenigde State Kampvegter vir burgerregte; eerste persoon in die Westerse wêreld wat ons gewys het dat 'n stryd sonder geweld gevoer kan word"; King het sy tyd spandeer in verskeie gebiede van die burgerregtebeweging; van gelyke opvoeding tot ekonomiese ontkenning van minderhede. King het ook die Mars op Washington georganiseer, waar hy sy beroemde I Have a Dream-toespraak gelewer het.[10]
1965[58]   UNICEF   Verenigde Nasies "'n Internasionale hulporganisasie"[10]
1968[59]   René Cassin   Frankryk "Voorsitter van die Europese Hof vir Menseregte"[10]
1969[60]   Internasionale Arbeidsorganisasie   Verenigde Nasies [10]

1970's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1970's
Jaar Naam Land Beweegrede
1970[61]   Norman Borlaug   Verenigde State "Internasionale Mielie- en Koringverbeteringsentrum"; "vir sy bydraes tot die 'groen rewolusie' wat so 'n impak gehad het op voedselproduksie veral in Asië en Latyns-Amerika"[10]
1971[62]   Willy Brandt   Wes-Duitsland "Kanselier van die Bondsrepubliek Duitsland"; "vir Wes-Duitsland se Ostpolitik"[10]
1973[63]   Henry Kissinger   Verenigde State "vir die Parys-ooreenkoms van 1973 ten doeleinde van 'n wapenstilstand in die Viëtnamoorlog en 'n onttrekking van die Amerikaanse Gewapende Magte"[10]
  Lê Đức Thọ   Noord-Viëtnam
1974[64]   Seán MacBride   Ierland "President van die Internasionale Vredeskantoor; President van die Kommissie van Namibië; vir sy sterk belangstelling in menseregte: Die Europese Konvensie vir Menseregte deur die Raad van Europa, die bevordering van bevindings en die leiding van Amnestie Internasionaal en as sekretaris-generaal van die Internasionale Kommissie van Juriste"[10]
  Eisaku Satō   Japan "Erste minister van Japan"; "vir sy afstanddoening van die kernopsie vir Japan en sy pogings om streeksversoening te bevorder"[10]
1975[65]   Andrei Sakharov   Sowjetunie "[vir sy] stryd vir menseregte, ontwapening en samewerking tussen alle nasies"[10]
1976[66]   Betty Williams   Verenigde Koninkryk "stigters van die Vredesbeweging in Noord-Ierland (later hernoem tot die Vredesgemeenskap)"[10]
  Mairead Corrigan
1977[67]   Amnestie Internasionaal "[vir] die beskerming van die menseregte van gewete gevangenes"[10]
1978[68]   Anwar Sadat   Egipte "vir die Camp David-ooreenkoms, wat 'n onderhandelde vrede tussen Egipte en Israel tot stand gebring het"[10]
  Menachem Begin   Israel
1979[69]   Moeder Teresa   Indië "stigter van Sendelinge van Liefdadigheid"[10]

1980's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1980's
Jaar Naam Land Beweegrede
1980[70]   Adolfo Pérez Esquivel   Argentinië "Menseregteleier"; "het niegewelddadige menseregte-organisasies gestig om die militêre junta te beveg wat sy land (Argentinië) regeer het."[10]
1981[71]   Office of the United Nations High Commissioner for Refugees   Verenigde Nasies "'n Internasionale hulporganisasie gestig deur die Verenigde Nasies in 1951"[10]
1982[72]   Alva Myrdal   Swede "[vir] hul pragtige werk in die ontwapeningsonderhandelinge van die Verenigde Nasies, waar hulle albei 'n belangrike rol gespeel en internasionale erkenning gewen het"[10]
  Alfonso García Robles   Meksiko
1983[73]   Lech Wałęsa   Pole "stigter van Solidarność; kampvegter vir menseregte"[10]
1984[74]   Desmond Tutu   Suid-Afrika "... as 'n verenigende leiersfiguur in die veldtog om die probleem van apartheid in Suid-Afrika op te los. … Deur die toekenning van vanjaar se Vredesprys wil die Komitee aandag gee aan die niegewelddadige bevrydingstryd waartoe Desmond Tutu behoort, 'n stryd waarin swart en wit Suid-Afrikaners verenig is om hul land uit konflik en krisis te bring"[10]
1985[75]   International Physicians for the Prevention of Nuclear War   Verenigde State "vir gesaghebbende inligting en deur bewustheid te skep van die katastrofiese gevolge van Kernoorlog. Die komitee glo dat dit op sy beurt bydra tot 'n toename in die druk van openbare opposisie teen die verspreiding van kernwapens en die herdefiniëring van prioriteite, met meer aandag wat betaal word aan gesondheid en ander humanitêre sake"[10]
1986[76]   Elie Wiesel "Voorsitter van die President se Kommissie oor die Holocaust"[10]
1987[77]   Óscar Arias   Costa Rica "vir sy werk vir vrede in Sentraal-Amerika, pogings wat gelei het tot die ooreenkoms wat op 7 Augustus vanjaar in Guatemala onderteken is"[10]
1988[78]   VN-vredesmag   Verenigde Nasies "[vir] hul pogings [wat] belangrike bydraes gelewer het tot die verwesenliking van een van die fundamentele beginsels van die Verenigde Nasies"[10]
1989[79]   Tenzin Gyatso, 14de Dalai Lama   Indië "In sy stryd vir die bevryding van Tibet het hy konsekwent die gebruik van geweld verwerp. Hy het eerder vreedsame oplossings voorgestel wat gebaseer is op verdraagsaamheid en wedersydse respek ten doeleinde om die historiese en kulturele erfenis van sy mense te bewaar"[10]

1990's wysig

Nobelprys vir Vrede, 1990's
Jaar Naam Land Beweegrede
1990[80]   Michail Gorbatsjof   Sowjetunie "Algemene Sekretaris van die Kommunistiese Party van die Sowjetunie en president van die Sowjetunie"; "vir sy hoofrol in die vredesproses wat vandag belangrike dele van die internasionale gemeenskap kenmerk"[10]
1991[81]   Aung San Suu Kyi   Mianmar "vir haar niegewelddadige stryd vir demokrasie en menseregte"[10]
1992[82]   Rigoberta Menchú   Guatemala "vir haar werk vir sosiale geregtigheid en etno-kulturele versoening gebaseer op respek vir die regte van inheemse volke"[10]
1993[83]   Nelson Mandela   Suid-Afrika "vir hul werk vir die vreedsame beëindiging van die apartheidsregering en vir die grondslag van 'n nuwe demokratiese Suid-Afrika"[10]
  Frederik Willem de Klerk
1994[84]   Jasser Arafat   Palestynse Owerheid "om 'n politieke daad te eerbiedig wat aan beide kante groot moed aanroep en wat geleenthede vir 'n nuwe ontwikkeling vir broederskap in die Midde-Ooste oopgemaak het"[10]
  Yitzhak Rabin   Israel
  Shimon Peres
1995[85]   Joseph Rotblat   Verenigde Koninkryk "vir hul pogings om die deel wat kernwapens in die internasionale politiek speel te verminder en om in die langer termyn sulke wapens uit te skakel"[10]
  Pugwash Conferences on Science and World Affairs   Kanada
1996[86]   Carlos Filipe Ximenes Belo   Oos-Timor "vir hul werk na 'n regverdige en vreedsame oplossing vir die konflik in Oos-Timor"[10]
  José Ramos-Horta
1997[87]   International Campaign to Ban Landmines   Switserland "vir hul werk vir die verbod en skoonmaak van anti-personeelmyne"[10]
  Jody Williams   Verenigde State
1998[88]   John Hume   Ierland "vir hul pogings om 'n vreedsame oplossing vir die konflik in Noord-Ierland te vind"[10]
  David Trimble   Verenigde Koninkryk
1999[89]   Médecins Sans Frontières   Switserland "ter erkenning van die organisasie se baanbrekende humanitêre werk op verskeie vastelande"[10]

2000's wysig

Nobelprys vir Vrede, 2000's
Jaar Naam Land Beweegrede
2000[90]   Kim Dae-jung   Suid-Korea "vir sy werk vir demokrasie en menseregte in Suid-Korea en in Oos-Asië in die algemeen en vir vrede en versoening met Noord-Korea in die besonder"
2001[91]   Verenigde Nasies   Verenigde Nasies "vir hul werk vir 'n beter georganiseerde en meer vreedsame wêreld"
  Kofi Annan   Ghana
2002[92]   Jimmy Carter   Verenigde State "vir sy dekades van onvermoeide poging om vreedsame oplossings vir internasionale konflikte te vind, om demokrasie en menseregte asook ekonomiese en sosiale ontwikkeling te bevorder"
2003[93]   Shirin Ebadi   Iran "vir haar pogings vir demokrasie en menseregte. Sy het veral gefokus op die stryd vir vroue- en kinderregte"
2004[94]   Wangari Maathai   Kenia "vir haar bydrae tot volhoubare ontwikkeling, demokrasie en vrede"
2005[95]   Internasionale Atoomenergie-Agentskap   Verenigde Nasies "vir hul pogings om te voorkom dat kernenergie vir militêre doeleindes gebruik word en om te verseker dat kernenergie vir vreedsame doeleindes op die veiligste moontlike manier gebruik word"
  Mohammed el-Baradei   Egipte
2006[96]   Muhammad Yunus   Bangladesj "vir die bevordering van ekonomiese en sosiale geleenthede vir armes, veral vroue, deur hul baanbrekende kredietwerk"
  Grameen Bank
2007[97]   Interregeringspaneel oor klimaatverandering   Verenigde Nasies "vir hul pogings om meer kennis oor mensgemaakte klimaatverandering op te bou en te versprei en om die grondslag te lê vir die maatreëls wat nodig is om sulke veranderinge teen te werk"
  Al Gore   Verenigde State
2008[98]   Martti Ahtisaari   Finland "vir sy pogings op verskeie vastelande en meer as drie dekades om internasionale konflikte op te los"
2009[99]   Barack Obama   Verenigde State "vir sy buitengewone pogings om internasionale diplomasie en samewerking tussen mense te bevorder"

2010's wysig

Nobelprys vir Vrede, 2010's
Jaar Naam Land Beweegrede
2010[100]   Liu Xiaobo   Volksrepubliek China "vir sy lang en niegewelddadige stryd vir fundamentele menseregte in China"
2011[101]   Ellen Johnson Sirleaf   Liberië "vir hul niegewelddadige stryd vir die veiligheid van vroue en vir vroueregte tot volle deelname in vrede-bouwerk"
  Leymah Gbowee
  Tawakkol Karman   Jemen
2012[102]   Europese Unie   Europese Unie "vir meer as ses dekades se bydrae tot die bevordering van vrede en versoening, demokrasie en menseregte in Europa"
2013[103]   Organisasie vir die Verbod op Chemiese Wapens Internasionaal "vir sy uitgebreide pogings om chemiese wapens uit te skakel"
2014[104]   Kailash Satyarthi   Indië "vir hul stryd teen die onderdrukking van kinders en jongmense en vir die reg van alle kinders tot onderwys"
  Malala Yousafzai   Pakistan
2015[105]   Tunisiese Nasionale Dialoogkwartet   Tunisië "vir sy beslissende bydrae tot die bou van 'n pluralistiese demokrasie in Tunisië in die nasleep van die Jasmine-rewolusie van 2011"
2016[106]   Juan Manuel Santos   Colombia "vir sy vasberade pogings om die land se meer as 50 jaar lange burgeroorlog tot 'n einde te bring, 'n oorlog wat die lewens van minstens 220 000 Colombiane geëis en nagenoeg ses miljoen mense verplaas het."
2017[107]   Internasionale veldtog vir die afskaffing van kernwapens   Switserland "vir sy werk om die aandag te vestig op die katastrofale humanitêre gevolge van enige gebruik van kernwapens en vir sy baanbrekende pogings om 'n verbod op sodanige wapens op grond van verdrae te bereik"
2018[108]   Denis Mukwege   Demokratiese Republiek die Kongo "vir hul pogings om die gebruik van seksuele geweld as 'n wapen van oorlog en gewapende konflik te beëindig"
  Nadia Murad   Irak
2019[109]   Abiy Ahmed   Ethiopië "vir sy pogings om vrede en internasionale samewerking te bewerkstellig, en veral vir sy beslissende inisiatief om die grenskonflik met die buurland Eritrea op te los."

2020's wysig

Nobelprys vir Vrede, 2020's
Jaar Naam Land Beweegrede
2020[110]   Wêreldvoedselprogram   Verenigde Nasies "vir sy pogings om honger te bekamp, vir sy bydrae tot die verbetering van toestande vir vrede in konflikgeteisterde gebiede en sy optrede as 'n dryfveer in pogings om die gebruik van honger as 'n wapen van oorlog en konflik te voorkom."
2021[111]   Maria Ressa   Filippyne "vir hul pogings om vryheid van uitdrukking te beskerm, wat 'n voorwaarde is vir demokrasie en blywende vrede."
  Dmitri Moeratof   Rusland
2022[112]   Ales Bialiatski   Belarus "vir die bevordering van die reg om mag te kritiseer en die fundamentele regte van burgers te beskerm en 'n uitstaande poging aan te wend om oorlogsmisdade, menseregtevergrype en die misbruik van mag te dokumenteer"
Memorial   Rusland
  Sentrum vir Burgerlike Vryhede   Oekraïne
2023[7]   Narges Mohammadi   Iran "vir haar stryd teen die onderdrukking van vroue in Iran en om menseregte en vryheid vir almal te bevorder"

Sien ook wysig

Verwysings wysig

  1. (en) "Nobel Peace Prize", The Oxford Dictionary of Twentieth Century World History
  2. (en) Taub, Amanda; Fisher, Max (31 Oktober 2017). "Did the World Get Aung San Suu Kyi Wrong?". The New York Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Maart 2020. Besoek op 6 Oktober 2023 – via NYTimes.com.
  3. (en) Kjetil Tronvoll (7 Junie 2021). "The Nobel committee should resign over the atrocities in Tigray". The Guardian. Besoek op 6 Oktober 2023.
  4. (en) "Nomination and selection of Peace Prize Laureates". Nobelprize.org. Nobel Media 2023. 6 Oktober 2023. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  5. (en) "All Nobel Peace Prizes". Nobelprize.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  6. (en) "Nobel Prize Awarded Women". Nobelprize.org. Nobel Media 2023. 6 Oktober 2023. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 November 2018. Besoek op 6 Oktober 2023.
  7. 7,0 7,1 (en) "The Nobel Peace Prize 2023". Besoek op 6 Oktober 2023.
  8. (en) "The Nobel Prize Amounts" (PDF). Nobelprize.org. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2018. Besoek op 6 Oktober 2023.
  9. (en) "The Nobel Peace Prize 1901". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  10. 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 10,15 10,16 10,17 10,18 10,19 10,20 10,21 10,22 10,23 10,24 10,25 10,26 10,27 10,28 10,29 10,30 10,31 10,32 10,33 10,34 10,35 10,36 10,37 10,38 10,39 10,40 10,41 10,42 10,43 10,44 10,45 10,46 10,47 10,48 10,49 10,50 10,51 10,52 10,53 10,54 10,55 10,56 10,57 10,58 10,59 10,60 10,61 10,62 10,63 10,64 10,65 10,66 10,67 10,68 10,69 10,70 10,71 10,72 10,73 10,74 10,75 10,76 10,77 10,78 10,79 10,80 10,81 10,82 10,83 10,84 10,85 10,86 10,87 10,88 10,89 10,90 (en) Lundestad, Geir (15 Maart 2001). "The Nobel Peace Prize, 1901–2000". Nobel Foundation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  11. (en) "The Nobel Peace Prize 1902". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  12. (en) "The Nobel Peace Prize 1903". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  13. (en) "The Nobel Peace Prize 1904". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  14. (en) "The Nobel Peace Prize 1905". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  15. (en) "The Nobel Peace Prize 1906". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  16. (en) "The Nobel Peace Prize 1907". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  17. (en) "The Nobel Peace Prize 1908". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  18. (en) "The Nobel Peace Prize 1909". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  19. (en) "The Nobel Peace Prize 1910". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  20. (en) "The Nobel Peace Prize 1911". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  21. (en) "The Nobel Peace Prize 1912". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  22. (en) "The Nobel Peace Prize 1913". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  23. (en) "The Nobel Peace Prize 1917". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  24. (en) "The Nobel Peace Prize 1919". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  25. (en) "The Nobel Peace Prize 1920". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  26. (en) "The Nobel Peace Prize 1921". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  27. (en) "The Nobel Peace Prize 1922". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  28. (en) "The Nobel Peace Prize 1925". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  29. (en) "The Nobel Peace Prize 1926". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  30. (en) "The Nobel Peace Prize 1927". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  31. (en) "The Nobel Peace Prize 1929". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  32. (en) "The Nobel Peace Prize 1930". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  33. (en) "The Nobel Peace Prize 1931". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  34. (en) "The Nobel Peace Prize 1933". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  35. (en) "The Nobel Peace Prize 1934". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  36. (en) "The Nobel Peace Prize 1935". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  37. (en) "The Nobel Peace Prize 1936". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  38. (en) "The Nobel Peace Prize 1937". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  39. (en) "The Nobel Peace Prize 1938". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Oktober 2019. Besoek op 6 Oktober 2023.
  40. (en) "The Nobel Peace Prize 1944". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  41. (en) "The Nobel Peace Prize 1945". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 April 2019. Besoek op 6 Oktober 2023.
  42. (en) "The Nobel Peace Prize 1946". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  43. (en) "The Nobel Peace Prize 1947". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  44. (en) "The Nobel Peace Prize 1949". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  45. (en) "The Nobel Peace Prize 1950". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  46. (en) "The Nobel Peace Prize 1951". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  47. (en) "The Nobel Peace Prize 1952". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  48. (en) "The Nobel Peace Prize 1953". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  49. (en) "The Nobel Peace Prize 1954". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  50. (en) "The Nobel Peace Prize 1957". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  51. (en) "The Nobel Peace Prize 1958". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  52. (en) "The Nobel Peace Prize 1959". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  53. (en) "The Nobel Peace Prize 1960". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  54. (en) "The Nobel Peace Prize 1961". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  55. (en) "The Nobel Peace Prize 1962". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  56. (en) "The Nobel Peace Prize 1963". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  57. (en) "The Nobel Peace Prize 1964". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  58. (en) "The Nobel Peace Prize 1965". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  59. (en) "The Nobel Peace Prize 1968". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  60. (en) "The Nobel Peace Prize 1969". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  61. (en) "The Nobel Peace Prize 1970". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  62. (en) "The Nobel Peace Prize 1971". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  63. (en) "The Nobel Peace Prize 1973". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  64. (en) "The Nobel Peace Prize 1974". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  65. (en) "The Nobel Peace Prize 1975". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  66. (en) "The Nobel Peace Prize 1976". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  67. (en) "The Nobel Peace Prize 1977". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  68. (en) "The Nobel Peace Prize 1978". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  69. (en) "The Nobel Peace Prize 1979". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  70. (en) "The Nobel Peace Prize 1980". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  71. (en) "The Nobel Peace Prize 1981". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  72. (en) "The Nobel Peace Prize 1982". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  73. (en) "The Nobel Peace Prize 1983". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  74. (en) "The Nobel Peace Prize 1984". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  75. (en) "The Nobel Peace Prize 1985". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  76. (en) "The Nobel Peace Prize 1986". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  77. (en) "The Nobel Peace Prize 1987". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  78. (en) "The Nobel Peace Prize 1988". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  79. (en) "The Nobel Peace Prize 1989". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  80. (en) "The Nobel Peace Prize 1990". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  81. (en) "The Nobel Peace Prize 1991". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Julie 2019. Besoek op 6 Oktober 2023.
  82. (en) "The Nobel Peace Prize 1992". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 April 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  83. (en) "The Nobel Peace Prize 1993". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Januarie 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  84. (en) "The Nobel Peace Prize 1994". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  85. (en) "The Nobel Peace Prize 1995". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  86. (en) "The Nobel Peace Prize 1996". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Mei 2019. Besoek op 6 Oktober 2023.
  87. (en) "The Nobel Peace Prize 1997". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  88. (en) "The Nobel Peace Prize 1998". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  89. (en) "The Nobel Peace Prize 1999". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  90. (en) "The Nobel Peace Prize 2000". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  91. (en) "The Nobel Peace Prize 2001". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  92. (en) "The Nobel Peace Prize 2002". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  93. (en) "The Nobel Peace Prize 2003". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  94. (en) "The Nobel Peace Prize 2004". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  95. (en) "The Nobel Peace Prize 2005". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  96. (en) "The Nobel Peace Prize 2006". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  97. (en) "The Nobel Peace Prize 2007". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  98. (en) "The Nobel Peace Prize 2008". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  99. (en) "The Nobel Peace Prize 2009". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  100. (en) "The Nobel Peace Prize 2010". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  101. (en) "The Nobel Peace Prize 2011". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  102. (en) "The Nobel Peace Prize 2012". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  103. (en) "The Nobel Peace Prize 2013". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Oktober 2019. Besoek op 6 Oktober 2023.
  104. (en) "The Nobel Peace Prize 2014". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  105. (en) "The Nobel Peace Prize 2015". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 April 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  106. (en) "The Nobel Peace Prize 2016". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  107. (en) "The Nobel Peace Prize 2017". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 April 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  108. (en) "The Nobel Peace Prize 2018". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  109. (en) "The Nobel Peace Prize 2019". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2020. Besoek op 6 Oktober 2023.
  110. (en) "The Nobel Peace Prize 2020". Besoek op 6 Oktober 2023.
  111. (en) "The Nobel Peace Prize 2021". Besoek op 6 Oktober 2023.
  112. (en) "The Nobel Peace Prize 2022". Besoek op 6 Oktober 2023.

Eksterne skakels wysig