Henry Kissinger

Henry Alfred Kissinger (Fürth, Duitsland, 27 Mei 1923 - 29 November 2023) was 'n Amerikaanse politieke wetenskaplike, diplomaat en oud-politikus van die Republikeinse Party. Hy dien as nasionale veiligheidsadviseur van 1969 tot 1975 en vanaf 1973 in 'n dubbele funksie as Minister van Buitelandse Sake tot 1977 onder presidente Richard Nixon en Gerald Ford. In 1973 word die Nobelprys vir Vrede aan hom toegeken.

Henry Kissinger
Henry Kissinger in 2009
56ste Amerikaanse Minister van Buitelandse Sake
Ampstermyn 22 September 1973 – 20 Januarie 1977
Vise	Kenneth Rush Robert Ingersoll Charles Robinson
President	Richard Nixon Gerald Ford
Voorafgegaan deur	William P. Rogers
Opgevolg deur	Cyrus Vance
8ste Nasionale Veiligheidsadviseur
Ampstermyn 20 Januarie 1969 – 3 November 1975
Vise	Richard Allen Alexander Haig Brent Scowcroft
President	Richard Nixon Gerald Ford
Voorafgegaan deur	Walt Whitman Rostow
Opgevolg deur	Brent Scowcroft
Persoonlike besonderhede
Gebore	(1923-05-27)27 Mei 1923 Fürth, Beiere, Republiek van Weimar
Sterf	29 November 2023 (op 100) Kent, Connecticut, Verenigde State
Politieke party	Republikeinse Party
Eggenoot/-note	Ann Fleischer (1949–1964; geskei) Nancy Maginnes (1974–2023)
Kind(ers)	2
Alma mater	City College of New York Harvard-universiteit
Handtekening
Militêre Diens
Lojaliteit	Verenigde State
Diens/Tak	Amerikaanse Leër
Jare in diens	1943–1946
Rang	Sersant
Eenheid	970th Counter Intelligence Corps
Oorloë/Veldslae	Tweede Wêreldoorlog
Toekennings	Nobelprys vir Vrede (1973)

Vroeë beroep

Hy is as Heinz Alfred Kissinger gebore. In 1938, op die vlug vanweë Adolf Hitler se vervolging van die Jode, verhuis sy familie van Duitsland na New York. Op 19 Junie 1943 word Kissinger 'n Amerikaanse burger. As soldaat in die Amerikaanse weermag het Kissinger aan die einde van die oorlog in Duitsland ontplooi. Hy word 'n militêre bestuurder, eers in Krefeld en daarna in die omgewing van Heidelberg en bied daar lesings aan oor die struktuur van Nazi-Duitsland aan lede van die Amerikaanse besettingsmag.

Later was hy werksaam as hoogleraar van internasionale betrekkinge aan die universiteit van Harvard, waar hy ook enkele boeke gepubliseer het oor kernwapen afskrikking en daarop gewys dat die Verenigde State tussen kleinskaal geweld en die insette van kernwapens nie geloofwaardig militêr kon optree nie. Dit het hom na die politiek, aanvanklik as Demokraat en later as Republikein, gelei. Hy kan tot die linkervleuel van die Republikeinse party gereken word. Sy strewe daarna om die Koue Oorlog van 'n ideologiese tweestryd na 'n multipolêre magsewewig om te sit, waarmee hy nie kieskeurig met bondgenote omgegaan het om sy doelwitte te bereik nie, het hom in konflik met beide linkse vredesakiviste as regs-ideologiese-antikommuniste gebring.

Hy het in die presidentskap belangestel, maar omdat hy nie 'n gebore Amerikaner was nie, kon hy nie vir president staan nie.

Diplomatieke loopbaan

Hy speel 'n belangrike rol in buitelandse sake deur sy deelname in 'n aantal Republikeinse regerings tussen 1969 en 1977. Kissinger dien eers as nasionale veiligheidsadviseur en daarna, vanaf 1973, as Minister van Buitelandse Sake onder Richard Nixon en – toe hy moes bedank weens Watergate – onder sy opvolger Gerald Ford.

Aanvanklik was Kissinger in die skaduwee van die president, aan wie die sogenaamde Nixon-leerstelling toegeskryf is, hoewel dit 'n idee van Kissinger self was. Dit behels dat die Amerikaners steun verleen aan enkele plaaslike magte, wat namens die Verenigde State invloed sou uitoefen. 'n Voorbeeld is Iran, waar die Westerse georienteerde sjah Mohammad Reza Pahlavi enorme wapenlewerings van die Verenigde State ontvang.

Viëtnamoorlog

In 1969 beloof president Richard Nixon om 'n eervolle einde te maak aan die Amerikaanse inmenging in die Viëtnamoorlog, waarin sy voorganger Lyndon B. Johnson verstrik geraak het, en wat daartoe lei dat hy afsien van 'n tweede ampstermyn. Die Amerikaanse militêre ingryping in Viëtnam was op 'n hoogtepunt, met ongeveer 400 000 man. Kissinger het 'n groot rol gespeel in die onderhandeling met Noord-Viëtnam, wat gepaard gegaan het met intensiewe bombardemente op Noord-Vietnam en 'n eskalasie van die oorlog deur Amerikaanse aanvalle op die bevoorradingslyne van die Vietcong in grensgebiede van Laos en Kambodja. In Januarie 1973 is die Paryse ooreenkomste bereik tussen Noord-Viëtnam en Amerika oor terugtrekking van Amerikaanse troepe uit Viëtnam, waarmee die oorlog volledig 'geviëtnamiseerd' word, maar ook met Amerikaanse materiële steun vir Suid-Viëtnam. Kissinger en die Noord-Viëtnamese onderhandelaar Le Duc Tho het hiervoor die Nobelprys vir Vrede in 1973 gekry. Laasgenoemde het die prys geweier omdat daar nog nie vrede in Viëtnam was nie.

Hierdie intensiewe bombardemente (in die tydperk 1969 – Augustus 1973) waarvoor Kissinger en president Nixon verantwoordelik was (onder andere in Kambodja) het tot baie duisende slagoffers gelei en tot enorme skade op die grond. Een maand na die vredesverdrag van Parys is 'n slotoffensief aangewend deur Kissinger/Nixon met die hewigste bombardemente van die hele tydperk (Daar word in 1972 53 000 ton bomme afgegooi en van Februarie 1973 tot Augustus was dit 250 000 ton). Hierdie aggressiewe aktiwiteit sou o.a. daartoe lei dat die Khmer Rouge in Kambodja aan die bewind kom (wat miljoene slagoffers sou eis).

Die viëtnamisering van die oorlog sou nie die gewenste resultate vir Amerika hê nie; In April 1975 is die anti-kommunistiese republiek Suid-Viëtnam verower deur en herenig met Noord-Viëtnam. In Desember van daardie jaar het 'n kommunistiese regime in Laos ook oorgeneem.

Koue Oorlog

Henry Kissinger, Mao Zedong en Gerald Ford in 1975.

Kissinger se grootste sukses was die Chinese-Amerikaanse toenadering, met as hoogtepunt die besoek van Richard Nixon aan China in 1972. Die toenadering het later in die jare sewentig gelei tot die aanknoop van diplomatieke betrekkinge met die Volksrepubliek China, ten koste van die nasionalistiese regime op Taiwan en in die geheim word ook die wapenembargo van die Westerse kernmoonthede teen China gedeeltelik opgef. Tewens het Kissinger voorgestel dat die VSA hom uit Viëtnam sou terug trek, dit alles sonder om op Chinese teen prestasies aan te dring. Die gevolg was dat die bipolêre stelsel van die Koue Oorlog (Amerika teenoor die Sowjetunie) vervang is deur 'n multipolêre magsewewig, wat Kissinger al sedert die jare vyftig voor oë gehad het toe hy die rol van die negentiende-eeuse Oostenrykse staatsman Klemens von Metternich by die Kongres van Wene geleer het. Die Sowjetunie moes ook aan die spel deelneem en Nixon het kort na sy onderhandelings met Mao Zedong in Beijing ook 'n besoek aan Leonid Brezjnef in Moskou gedoen het. Daar het in 1972 eindelik die SALT I-ooreenkoms getekend ter beperking van die strategiese kernwapens, wat as 'n hoogtepunt van die ontspanningspolitiek of detente beskou kan word.

Midde-Ooste

Kissinger het ook 'n belangrike rol gespeel tydens die Jom Kippoeroorlog in Oktober 1973, waarin hy die Egiptenare hom versoek het om Israel daarvan te weerhou om die aanval te begin op die Egiptiese Derde Leër in die Sinaïwoestyn. Toe die Sowjetunie wat al lankal Egipte en Sirië beide diplomatiek as materieel ondersteun, gedreig het om deur middel van luglandings in die Midde-Ooste in te meng, het hy 'n wêreldwye verhoogde toestand van kernwapen bystand vir alle Amerikaanse strydkragte aangekondig. Hy het dit gedoen in oorleg met Alexander Haig, hoof van staf van die Withuis, maar sonder om met president Nixon te konsulteer, omdat dié toe te erg verstrik was in die Watergate-skandaal. Die Sowjetunie was verbaas dat die Amerikaners so 'n hoë spel gespeel het ten behoewe van Israel, maar wou die spanning nie verder laat styg nie en het teruggetree.

Egipte beskou die Sowjetunie van toe af as 'n verraaier van die Arabiese saak, stuur na die oorlog alle Sowjet-adviseurs terug en word Amerika se belangrikste bondgenoot in die Midde-Ooste. Dit was nie uit simpatie nie, maar omdat Amerika nou eenmaal die meeste te bied het, beide materieel sowel as in invloed op Israel. Die Sowjetunie was haar belangrikste bondgenoot in die Nabye Ooste en haar invloed in die streek was – en is – sedertdien gering. Egipte het tydens hierdie oorlog, wat bedoel was om die skande van die Sesdaagse Oorlog uit te wis, net genoeg prestige behou om aan vredesonderhandelinge met Israel te kan begin.

In 1977 het dit uitgeloop tydens die regering van die Demokratiese president Jimmy Carter op die Camp David ooreenkoms, die teruggawe van die deur Israel verowerde gebiede, 'n vredesverdrag en diplomatieke erkenning van Israel deur Egipte. Dit het oor die algemeen gelei tot 'n langdurige diplomatieke isolasie van Egipte in die Arabiese wêreld en felle weersin in Egipte self. Dit was 'n bydraende faktor waarom in 1981 die Egiptiese president Anwar Sadat vermoor is.

Persoonlikheid

Die mees opmerklike aspek van Kissinger se werksaamhede as Minister van Buitelandse Sake was sy selfbevordering en sy pogings om hom as "groter as die lewe" voor te hou. Sy liefdeslewe ("power is the ultimate aphrodisiac") het hy laat uitlek, om sodoende as glanspersoon (celebrity) ekstra diplomatieke invloed te hê. Hy hou daardeur ook baie noue bande met die pers en staan joernaliste toe hom as "'n senior Withuis amptenaar" aan te haal.

"Ouer staatsman"

Henry Kissinger op 26 April 2016.

Na sy vertrek as minister van buitelandse sake skryf hy 'n groot aantal boeke oor internasionale betrekkinge en diplomasie en beskryf sy eie ervarings met buitelandse politiek in sy memoires: The White House Years, Years of Upheaval en Years of Renewal. In 1994 publiseer hy die boek Diplomacy, 'n oorsig van die diplomatieke geskiedenis sedert die 17de eeu, met baie aandag aan die beleid van magsewewig van Willem III van Engeland.

Hy rig ook 'n eie advieskantoor op wat groot maatskappye inligting bied oor die buiteland en die internasionale politieke situasie.

Bronnelys

• Christopher Hitchens, The Trial of Henry Kissinger, 2002, ISBN 978-1859843987.
• William P. Bundy, A Tangled Web: The Making of Foreign Policy in the Nixon Presidency, 1999.
• Holger Klitzing, The Nemesis of Stability. Henry A. Kissinger's Ambivalent Relationship with Germany, Trier, 2007, ISBN 978-3-88476-942-3.
• Robert D. Schulzinger, Henry Kissinger. Doctor of diplomacy, New York: Columbia University. Press, 1989, ISBN 0-231-06952-9.
• Jussi M. Hanhimaki, The Flawed Architect: Henry Kissinger and American Foreign Policy, Oxford University Press, 2004, ISBN 978-0-19-517221-8.
• Jan Pluvier, Zuidoost Azië, Een eeuw van onvervulde verwachtingen, Soest 1999. Uitgeverij De Geus. ISBN 90-5226-732-4.
• Jan Pluvier, Vietnam, Laos, Cambodja, Uitgeverij SUN Nijmegen, 1975. ISBN 90-6168-091-3.
• G.McT.Kahin Kahin, Intervention: How America Became Involved in Vietnam, 1968.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Henry Kissinger.