Napoleon III van Frankryk
Napoleon III van Frankryk, gebore as Charles Louis-Napoleon Bonaparte (20 April 1808 – 9 Januarie 1873) was die eerste president van die Tweede Franse Republiek van 1848 tot 1851. Van 2 Desember 1851 tot 2 Desember 1852 was hy die leier van 'n diktatorskap en daarna die Franse keiser tot 1870. Napoleon III was die laaste monarg wat oor Frankryk geheers het.
| Napoleon III | |
|---|---|
| President van die Eerste Franse Republiek, Keiser van die Franse | |
 Napoleon III deur Franz Xaver Winterhalter
| |
| Vorstehuis | Bonaparte |
| Titels | President van die Eerste Franse Republiek, Keiser van die Franse |
| President van die Tweede Franse Republiek | 20 Desember 1848 – 2 Desember 1852 |
| Keiser van die Franse | 2 Desember 1852 – 4 September 1870 |
| Voorganger as President van Frankryk | Louis-Eugène Cavaignac |
| Opvolger as President van Frankryk | Napoleon III |
| Voorganger as Keiser van die Franse | Napoleon III |
| Opvolger as Keiser van die Franse | Monargie afgeskaf |
| Volle naam | Charles Louis Napoléon Bonaparte |
| Gebore | 20 April 1808; Paris, Frankryk |
| Oorlede | 9 Januarie 1873; Chislehurst, Kent, Verenigde Koninkryk[Nota 1] |
| Begrawe | 15 Januarie 1873; Chislehurst, Kent, Verenigde Koninkryk[Nota 1] |
| Herbegrawe | 1881; St Michael's Abbey, Farnborough, Hampshire, Verenigde Koninkryk |
| Vader | Louis Bonaparte |
| Moeder | Hortense de Beauharnais |
| Kind | Napoléon Eugène Louis Bonaparte |
Vroeër lewe
wysigPrins Louis-Napoleon Bonaparte (soos hy bekend was voordat hy keiser geword het), is gebore in Parys as die derde seun van Louis Bonaparte (die jonger broer van Napoleon Bonaparte). Gedurende Napoleon Bonaparte se heerskappy het Louis-Napoleon se ouers die koning en koningin van Holland geword. Na Napoleon Bonaparte se nederlaag by Waterloo in 1815 en met die restourasie van die Bourbon-monargie in Frankryk word Louis-Napoleon se ouers onttroon en vlug hulle na Switserland. As jong man het Louis-Napoleon hom gevestig in Italië en betrokke geraak by die Carbonari, 'n versetbeweging teen die Oostenrykse besetting van Noord-Italië. In die tyd was Frankryk onder regering van die Huis van Bourbon en die Huis van Orléans, maar daar was Bonapartistiese beweging wat steeds 'n Bonaparte op die troon van Frankryk wou hê. Volgens die wetgewing wat Napoleon Bonaparte geproklameer het, in verband met keiserlike opvolgings, het die titel van keiser na sy seun, die Hertog van Reichstadt, (ook bekend as Napoleon II) gegaan. Met die dood van Napoleon II in 1832, het Louis-Napoleon dus dié nie-amptelike titel verkry. In 1836 reis Louis-Napoleon terug na Frankryk en probeer om die regering in Strasbourg omver te werp: dié coup de tait was 'n mislukking en Louis-Napoleon word verban na die VSA waar hy vir 4 jaar in New York gebly het. In 1840 keer hy terug na Frankryk waar hy tot lewenslange tronkstraf gevonnis word. In 1846 vlug hy na die Verenigde Koninkryk.
President van die Franse Republiek
wysigLouis-Napoleon het in die Verenigde Koninkryk gebly tot die revolusie van 1848 Louis-Philippe onttroon het en die Franse volk 'n republiek gevorm het. Hy was nou vry om terug te keer na Frankryk en het 'n setel in die Assemblée Nationale, die Franse parlement, gewen. Op 10 Desember wen Louis-Napoleon die Franse presidentsverkiesing met 5 454 000 stemme teenoor sy teenstander, Louis Eugene Cavaignac, wat slegs 1 448 000 stemme verower het. Alhoewel Louis-Napoleon met 'n 75% meerderheid stemme gewen het, het sy parlement hom beskou as slegs 'n tydelike president en het geglo dat die Bourbon- of die Orléan-monargie hom sou vervang.
Keiserskap
wysigOp 2 Desember 1852 was Tweede Franse Republiek tot niet verklaar en word die Tweede Franse Keiserryk gevorm. President Louis-Napoleon word nou Napoleon III. Die keiser was ongetroud en het in allerhaas begin soek na 'n huweliksmaat, sodat 'n regmatige erfgenaam gebore kan word. Hy trou met Eugenie de Montijo, die Gravin van Teba, 'n Spaanse vrou van adel wat in Parys grootgeword het. In 1856 gee sy geboorte aan Napoleon III se seun, Napoléon Eugène Louis Bonaparte, die keiserlike prins.
Tweede Franse Keiserryk
wysigAan die einde van 1852 het Napoleon ʼn tweede verkiesing uitgeskryf en die herstel van 'n erflike vorstehuis voorgestel. 'n Groot meerderheid van die bevolking was ten gunste daarvan, en in dieselfde jaar het Napoleon homself as keiser Napoleon III laat kroon.
Die titel Napoleon II is in 1815 toegeken aan die seun van die eerste Napoleon, maar hy is in 1832 oorlede. Napoleon III se vyande (veral intellektuele soos die skrywer Victor Hugo) het hom Napoleon le Petit ("Napoleon die Kleine") genoem. In 1853 is Napoleon getroud met die beeldskone Spaanse gravin Eugenie de Montijo (1826- 1920), en in 1856 is 'n seun uit die huwelik gebore en dit het gelyk of die toekoms van die dinastie verseker was.
Napoleon III se regime was ʼn "volksoutokrasie", 'n alleenheerskappy wat op die steun van ʼn groot deer van die bevolking (veral die boere) berus het. Sy regeringstelsel is "bonapartisme" genoem, maar van 'n duidelike bonapartistiese ideologie was daar geen sprake nie. Die teoretiese grondslag van die bewind is veral gevorm deur die oordrewe Napoleon-mite, wat hoofsaaklik in die leër en op die platteland aanhang geniet het.
Die keiser was nooit 'n egte diktator nie, want hy het nie oor die nodige mag beskik om die kragtige openbare mening te ignoreer nie. Die mag van die parlement was baie ingekort, maar kon ook nie geïgnoreer word nie. Napoleon het reeds in 1850 die Kerk se guns gewen deur die pous in die Italiaanse kris is te hulp te snel, en nadat hy keiser geword het, het hy 'n groot Katolieke invloed in die onderwys toegelaat.
Die Kerk was dus een van sy bewind se sterkste steunpilare. Napoleon self was nie bale gelowig nie en het, net soos die vrydenkende liberale burgery, die geestelikes beskou as "geregsdienaars in priestersgewaad" (gendarmes en soutane) wat die proletariaat se revolusionêre neigings in toom sou hou. Napoleon III het die guns van sakeondernemers en die arbeiders probeer wen deur 'n aktiewe welvaartsbeleid te voer.
Die gevolg was 'n groot ekonomiese groei, waarvan die nadelige sosiale gevolge gedeeltelik versag is deur sosiale wetgewing. Die ekonomiese ontwikkeling het enorme hoeveelhede kapitaal vereis, wat voorsien is deur nuut gestigte finansiële instellings van ongekende grootte. Die Crédit mobilier van die broers Jacob Emile Péreire (1800- 1875) en Isaac Péreire (1806-1880) het die handel en nywerheid gestimuleer, terwyl die Crédit foncier kapitaal verskaf het vir stadsontwikkeling en die verbetering van die landbou.
Die spoornet is ook uitgebrei en het in omvang toegeneem van 4 800km in 1847 tot 17 600 km in 1870, en die handelsvloot het gegroei vanweë die oprigting van nuwe maatskappye soos die Messageries maritimes (1851). Die Franse nywerhede, hoewel nog ver agter die van Engeland, het vinnig ontwikkel, maar was in 'n beperkte aantal gebiede gekonsentreer.
Die stadsvernuwing van Parys onder leiding van baron Georges Eugene Haussmann (1809-1891) het aan 'n groot aantal arbeiders werk verskaf. Groot pleine en breë boulevards het Parys een van die mooiste stede in Europa gemaak. In die nuut aangelegde stadsentrum sou dit ook makliker wees om straatopstande te onderdruk omdat die kronkelende nou straatjies waarin die revolusionêre in die verlede versperrings opgerig het, verdwyn het.
Keerpunt
wysigTeen 1860 het Napoleon III se gewildheid begin afneem. Hy het die steun van die Kerk verloor omdat hy hulp verleen het aan die Italiaanse nasionaliste wat onder meer 'n vryheidstryd teen die wêreldlike gesag van die pous gevoer het. Die Rooms-Katolieke skole het ook in konflik geraak met die staatsonderwysstelsel. Hy het hom die woede van 'n groot deel van die liberale burgerstand op die hals gehaal vanweë die sogenaamde Cobden-verdrag wat hy in 1860 met Brittanje gesluit het.
Die verdrag het handelsvryheid gewaarborg en is in die loop van die volgende dekade gevolg deur soortgelyke verdrae met ander Europese moondhede. Hierdie afskaffing van proteksionisme het veral die klein Franse ondernemers nadelig getref en ontevredenheid het ook onder die arbeiders begin posvat. Napoleon hel op hierdie bedreigings gereageer deur 'n meer linkse koers in te slaan, en in die loop van die volgende paar jaar is allerlei liberale grondwetwysigings deurgevoer.
Hierdie veranderings, gekombineer met die afskaffing van sensuur, het nuwe lewe in die opposisie geblaas. In die verkiesings van 1863 en 1869 he1 die Republikeine onder leiding van Léon Gambetta (1838-1893) en Jules F.E. Ferry (1832-1893) groot winste by die stem bus behaal. Die keiser se swak gesondheid en die fiasko's van sy buitelandse beleid het hom daartoe gedwing om in 1869 te begin met die oorskakeling van 'n "outokratiese keiserryk" na 'n "liberale keiserryk".
ʼn Vooraanstaande Republikein, Emile Ollivier (1825-1913), het opdrag ontvang om 'n nuwe kabinet saam te stel en in 'n algemene verkiesing in 1870 is die grondwetwysigings van 1860 al goedgekeur. Die buigsaamheid van Napoleon III se bewind sou hom moontlik in staat gestel het om verdere binnelandse probleme op te los, maar die oorlog teen Pruise wat in 1870 uitgebreek het, het die einde van die Tweede Franse Keiserryk beteken.
Buitelandse beleid
wysigNapoleon 111 het 'n waaghalsiger buitelandse beleid as sy voorgangers gevoer. Hy wou Frankryk weer, net soos in die dae van die eerste Napoleon, die toonaangewende staat in Europa maak. In 1853 het Rusland die Ottomaanse Ryk binnegeval met die doel om die strategiese Donaudelta en die Bosporus te beset, en dit was die begin van die Krimoorlog. Napoleon III het die oorlog as ʼn geleentheid beskou om sy prestige in Europa te verhoog en hy het saam met Brittanje kant gekies teen die Russe en troepe na die Krim gestuur.
Die oorlog het voorkom dat Rusland beheer oor die strategiese seestrate verkry en het aan Napoleon die goedgesindheid van Brittanje besorg. Dit was vir hom ʼn persoonlike triomf toe die vredesverdrag wat die oorlog beëindig het, in Parys onderteken is (1856). Napoleon III het ook suksesvol as Piëmont-Sardinië se bondgenoot aan die Italiaanse vryheidstryd teen Oostenryk deelgeneem. Daardeur het hy Nice en Savoje ontvang, maar hy moes weer vinnig vrede sluit, deels vanweë die ontevredenheid onder geestelikes in sy eie land.
Die "Mexikaanse avontuur" het egter op 'n fiasko uitgeloop. Napoleon het in 1863 'n keiserryk op die grondgebied van die Mexikaanse republiek gestig. Maximiliaan van Habsburg, ʼn familielid van die Oostenrykse keiser, is as keiser van Mexiko aangestel en het met die hulp van Franse troepe aan die bewind gebly totdat die VSA die afgesette Mexikaanse president, B. Juarez (1806- 1872), in 1865 te hulp gesnel het. Die Amerikaanse inmenging was gegrond op die Monroeleer (1823). waarvolgens albei die Amerikaanse vastelande 'n invloedsfeer van die VSA sou wees.
In 1867 is Maximiliaan gefusilleer (doodgeskiet as militêre straf) en die Mexikaanse republiek herstel. Dit was 'n groot terugslag vir Napoleon se prestige en het sy militêre mag verswak. In sy koloniale ryk het Napoleon meer welslae behaal. Die verowering van Algerië is voltooi en die kolonisasie van die gebied voortgesit. In Asië is Indo-China onder Franse soewereiniteit geplaas.
Einde
wysigNadat Oostenryk in 1866 ʼn militêre nederlaag teen Pruise gely en die Duitse leierskap verloor het, het die spanning tussen Pruise en Frankryk begin toeneem. Die spanning is vererger deur Napoleon se pogings om Luxemburg ʼn Franse invloedsfeer te maak en deur sy onbeholpe diplomatieke maneuvers waardeur hy wou voorkom dat 'n Pruisiese prins die vakante Spaanse troon bestyg. In 1870 het Napoleon III oorlog teen Pruise verklaar; die Frans-Duitse Oorlog.
Die Franse leërs onder leiding van Achille Bazain (1811-1888) en E.P.M. MacMahon (1808- 1893) was swak opgelei en met verouderde wapens toegerus. Die Pruise het groot oorwinnings by Metz en Sedan behaal, en die oorgawe by Sedan het tot die val van die keiserryk en die stigting van 'n republiek onder leiding van Gambetta gelei. Parys het weerstand teen die Pruisiese leër gebied, maar is ingeneem en beset. Napoleon III het saam met sy vrou en seun 'n heenkome in Brittanje gevind, waar hy in 1873 oorlede is. Sy seun, die Prins Imperiale het in 1879 tydens die Britse stryd teen die Zoeloes in Suid-Afrika gesneuwel. Albei hy, sy seun en sy vrou is in Farnborough begrawe.[1]
Bronne
wysig- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409613, volume 20, bl. 98
Notas
wysigVerwysings
wysig- ↑ Mansel, Philip (2013). Kelly, Debra; Cornick, Martyn (reds.). "A history of the French in London - liberty, equality, opportunity" (PDF) (in Engels). University of London, School of Advanced Study, Institute of Historical Research. p. 118. ISBN 978 1 909646 48 3. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 21 Julie 2018.