John Thomas Baines

(John) Thomas Baines (27 November 1820 – 8 Mei 1875) was 'n Engelse kunstenaar en ontdekkingsreisiger van die Britse kolonies van Suider-Afrika en Australië. Baines is van jongs af as koetsskilder opgelei en het as jong man na Suid-Afrika gevaar, waar hy as 'n landskaps- en portretkunstenaar gewerk het, en later ook as amptelike oorlogkunstenaar vir die Britte tydens hul oorlog teen die Xhosas opgetree het. Hy lewer ’n belangrike bydrae met die wetenskaplike tekeninge wat hy van die plaaslike fauna en flora gemaak het. Sy skilderwerk, waarin hy landskappe en skeepstonele dokumenteer, word deur die dramatiese gebruik van helder kleure gekenmerk.

John Thomas Baines
Gebore	(1820-11-27)27 November 1820 King's Lynn, Norfolk
Sterf	8 Mei 1875 (op 54) Durban, Suid-Afrika
Nasionaliteit	Verenigde Koninkryk
Veld	Ekspedisie, koloniale en natuurlewe skildery

Lewensloop

Selfportret toe hy 38 was.

John Thomas Baines is op 27 November 1820 in King's Lynn, Norfolk, Engeland gebore aan 'n skeepskaptein en dié se vrou. Baines is by die Horatio Nelson's Classical and Commercial Academy geskool en het daarna 'n vakleerlingskap as koetsbouer en -verwer aanvaar. Hierdie vakleerlingskap was egter van korte duur, aangesien Baines besluit het om voltyds te skilder, ná hy onderrig daarin ontvang het van die skilder William Carr.

In 1842 het Baines besluit om na Suid-Afrika te emigreer, waar die brandarme kunstenaar in Kaapstad uiteindelik werk gekry het as onder ander 'n koetsskilder en kabinetmaker. In sy vrye tyd het hy sy skilderkuns beoefen en in die loop van drie jaar so bedrewe geword dat hy voltyds kon skilder, hoofsaaklik seetonele en portrette.

Baines was tussen 1848 en 1853 in die Oos-Kaap gevestig en het uit hierdie basis drie ontdekkingstogte onderneem: die eerste verby die Oranjerivier (1848), die tweede tussen die Groot-Keirivier en oor die Winterberg (1849) en die derde in 'n poging om die Okavangomoerasse te bereik (1850). Tydens sy reise het hy talle sketse en skilderye van die Suider-Afrikaanse landskap en volke gemaak. Tydens die agtste Xhosa-oorlog (1850–1853) is Baines aangestel as die Britse amptelike oorlogskunstenaar.

In 1852 het Baines vir 'n kort wyle na Engeland getrek, waar hy Scenery and Events in South Africa gepubliseer het. Drie jaar later het hy egter weer vertrek, die keer na Australië, as die amptelike kunstenaar van A.C. Gregory se ekspedisie na Noord-Australië. Sy werke in Suider-Afrika en Australië het aan hom lidmaatskap van die Royal Geographical Society en die instelling se goue medalje in 1858 besorg. Ook is hy geëer deurdat 'n kewer (Bolbotritus baines), 'n rivier (Baines-rivier in Noord-Australië) en 'n berg (Mount Baines, in Noord-Australië) na hom vernoem is.

Baines het twee jaar in Australië gebly, waarna hy na terug na Engeland verhuis het. Dit was egter nie lank nie, of hy is in 1858 weer terug na Afrika, die keer saam met dr. Livingstone na die Zambezirivier. Baines het vir die res van sy lewe in Suider-Afrika vertoef en is op 8 Mei 1875 in Durban oorlede.

Nalatenskap

Die duisende aantekeninge, sketse en skilderye wat Baines tydens sy baie reistogte gemaak het, is vandag van groot geskiedkundige en wetenskaplike waarde, deels danksy die noukeurigheid waarmee hy sy dagboeke instandgehou en opgedateer het en die realisme wat in sy kunswerke gesien kan word. Op elke reis waaraan hy deelgeneem het, het hy die plaaslike mense en landskappe geskilder of geskets. Sy vrugbaarste tyd was tussen Maart 1852 en Februarie 1853 in Grahamstad en die omliggende omgewing: 95 van sy 130 olieverfskildery wat tans in die Africana Museum besigtig kan word, dateer uit hierdie tydperk.

Vir baie van sy werke is daar ook meer as een weergawe beskikbaar: sommige van sy werke, soos sy skildery van die wrak Francis Spaight, was só gewild, dat hy opdrag vir meerdere weergawes gekry het; sommige kopieë, sommige vanuit 'n ander oogpunt. Vir hierdie onderwerpe bestaan daar dus 'n realistiese tweedimensionele weergawe van verskeie oogpunt, 'n waardevolle vonds uit 'n geskiedkundige oogpunt.

'n Beraamde 500 olieverfskilderye en duisende sketse en waterverfskilderye kan in o.a. die Africana Museum, die Argiewe van Midde-Afrika, die Suid-Afrikaanse Biblioteek en die Suid-Afrikaanse Kunsgalery besigtig word.

Galery

Enkele van sy werke:

• 
  Koedoes, Luisi-rivier, Zambesivallei (1874)
• 
  Inboorlinge met kano's kommunikeer met die 'Monarch' en die 'Tom Tough' op 28 Augustus 1855 (c. 1855)
• 
  Die Britse setlaars van 1820 land in Algoabaai (1853)
• 
  Die watervalle van die oos-einde van die kloof na Tuineiland (1865)
• 
  'n Kremetart in Suid-Afrika (1861)
• 
  High Street, Grahamstown (c. 1849)

Bronnelys

• Baines, John Thomas (1820–1875) in Wêreldspektrum, volume 2. 1983 Ensiklopedie Afrikana: (EDMS) BPK.
• Maritime Art Greenwich: Biography of John Thomas Baines (1820–75) Geargiveer 12 Mei 2006 op Wayback Machine
• SA History.org: John Thomas Baines Geargiveer 12 April 2008 op Wayback Machine
• de Kock, W.J.: Thomas Baines - veelsydige kunstenaar en swerwer. In: Lantern. Tydskrif vir Volksopvoeding. Jaargang 7, nr. 2, Desember 1957
• Thomas Baines (1820-1875). In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 26, nr. 3, Maart 1975