Joodse kalender

maansonkalender wat gebruik word vir Joodse godsdienstige vieringe

Die Joodse kalender (Hebreeus: הלוח העברי, ha-loeag ha-iwri), ook Joodse jaartelling of Hebreeuse kalender genoem, is 'n maansonkalender, oftewel lunisolêre kalender, wat deur Jode gebruik word en begin met die jaar waarin glo – volgens die Bybelse berekening – die skepping van die wêreld (of die Anno Mundi) plaasgevind het. Volgens die Tanag het die skepping van die wêreld deur God in die jaar 3761 v.C. (Gregoriaanse kalender) in die maand Tisjrie (herfs) plaasgevind.[1][2] Gevolglik begin die nuwe jaar op Roosj Hasjana (hoof van die jaar), 'n belangrike tweedaagse periode van gebed en inkeer, wat in September of Oktober volgens die Gregoriaanse kalender plaasvind. Die Joodse jaar begin egter in die maand Nisan (lente), dié maand van verlossing, toe die Volk van Israel uit Egipte vertrek het. Tot vandag toe word die verlossing hoër geag as die skepping, dus word vir godsdienstige gebruik Nisan as die eerste maand in die Joodse kalender beskou, terwyl Tisjrie as sewende maand beskou word.

'n Figuur wat op 'n Middeleeuse Hebreeuse kalender verskyn en die Jode herinner om die "vier soorte", d.w.s. etrogh (אֶתְרוֹג; 'n soort sitrusvrug), loelaw (לולב; 'n palmtak), hadasim (הדסים; drie mirttakke) en arawot (ערבות; twee wilgertakke), gedurende die maand Tisjrie te koop en tydens Soekkot na die sinagoge saam te neem
'n Mosaïek van die diereriem in die 6de eeuse sinagoge by Beit Alpha, Israel
'n Joodse kalender vir die jaar 5591 (1831)
'n Joodse kalender wat Adar II tussen 1927 en 1948 toon

Die Joodse kalender beskik altesaam oor vier nuwejaarfeeste, waarvan Roosj Hasjana die vernaamste is. Die drie ander nuwejaarfeeste is Toe Bisjwat ("nuwejaar van bome"), Roosj Hasjana Labehemá ("nuwejaar van plaasdiere") en 1 Nisan vir die telling van die maande en bepaling van die groot feeste asook vir die berekening van die jare van 'n Joodse koning se regering. Die einde van die jaarlikse leessiklus van die Tora en die begin van 'n nuwe leessiklus in die sinagoge word op Simgat Tora gevier.

Die begin van maande in die Joodse kalender word altyd na die maan bereken. 'n Maanmaand duur 29,5 dae, 12 ure, 44 minute, en ongeveer 3 sekondes (29,5305941 dae) – dus het die Joodse maande afwisselend 29 of 30 dae. Aangesien daar 12 Joodse maande is, het 'n gewone Joodse jaar 354 dae, sowat 11 dae minder as die sonjaar. Hierdie probleem word opgelos deur – binne 'n wederkerende periode van 19 jaar – sewe keer 'n skrikkelmaand by te voeg, in die 3de, 6de, 8ste, 11de, 14de, 17de en 19de jaar. Hierdie skrikkelmaande het as 'n reël 30 dae waardeur die kalender na 19 jaar weer in pas met die sonkalender sal wees. Die naam van die skrikkelmaand is Adar alef (Adar 1), oftewel eerste Adar, en dit gaan die gewone maand Adar vooraf. Dié word in 'n skrikkeljaar Adar bet (Adar 2), oftewel tweede Adar, genoem. As gevolg van dié aanpassing is die Joodse kalender 'n maan- en sonkalender, terwyl die Christelike kalender 'n suiwer sonkalender en die Islamitiese kalender 'n suiwer maankalender is. Die maandname is van Galdeeuse oorsprong en dateer uit die tydperk van die Babiloniese ballingskap.

Maandname wysig

Nr. in die … Joodse kalender Maand Lengte in dae Begin in die Gregoriaanse kalender Astrologiese sterreteken
burgerlike godsdienstige tussen en
01 07 Tisjrie, Tisjrei 30 eerste derde van September begin van Oktober Weegskaal
02 08 Chesjwan, Mar-chesjwan 29 (30 in lang jare) begin van Oktober begin van November Skerpioen
03 09 Kislew 30 (29 in kort jare) begin van November begin van Desember Boogskutter
04 10 Tewet 29 einde van November middel van Desember Steenbok
05 11 Sjewat (of Sjwat) 30 laaste derde van Desember middel van Januarie Waterdraer
06 12 Adar 29 begin van Februarie Maart Visse
07 01 Nisan 30 middel van Maart middel van April Ram
08 02 Ijjar 29 middel van April middel van Mei Bul
09 03 Siwan 30 middel Mei eerste derde van Junie Tweeling
10 04 Tamoez 29 eerste derde van Junie begin van Julie Kreef
11 05 Aw 30 middel van Julie middel van Augustus Leeu
12 06 Eloel 29 middel van Augustus middel van September Maagd

Name van die weeksdae wysig

  • Jom Risjon (יום ראשון, letterlik: "eerste dag", Sondag)
  • Jom Sjeni (יום שני, letterlik: "tweede dag", Maandag)
  • Jom Sjlisji (יום שלישי, letterlik "derde dag", Dinsdag)
  • Jom Rewi'i (יום רביעי, letterlik: "vierde dag", Woensdag)
  • Jom Chamisji (יום חמישי, letterlik: "vyfde dag", Donderdag)
  • Jom Sjisji (יום שישי, letterlik: "sesde dag", Vrydag)
  • Sjabbat (שבת, letterlik: "rus" of "verposing", Saterdag)

Sien ook wysig

Verwysings wysig

  1. (en) Shneer, James (2013). The Jewish Calendar and the Torah – 2nd Edition. Lulu Com. p. 6. ISBN 1-304-68165-3. Besoek op 13 Desember 2022.
  2. (en) Kahn, Charles (2005). World History: Societies of the Past (2nd edition). Winnipeg: Portage & Main Press. p. 5. ISBN 1-55379-045-6. Besoek op 13 Desember 2022.

Bronnelys wysig

  • (en) Nathan Bushwick (1989). Understanding the Jewish Calendar. New York/Jerusalem: Moznaim. ISBN 0-940118-17-3.
  • (en) Francis Henry Woods (1910). Calendar (Hebrew). pp. 108–109. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)
  • (en) Samuel Poznanski (1910). Calendar (Jewish). pp. 117–124. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)

Eksterne skakels wysig