Kougadam
Die Kougadam (voorheen bekend as die Paul Sauer-dam) is in die Kougarivier geleë net voor die saamvloeiing met die Grootrivier (om die Gamtoosrivier te vorm) waar die Gamtoosvallei begin in die Oos-Kaap, Suid-Afrika. Die dam is in 1967 voltooi en het 'n bakmaat van 128.49 miljoen m3 agter 'n wal wat 365 m lank en 94 m hoog is. Die dam is ongeveer 25 km wes van Patensie.
| Kougadam | |
|---|---|
 Kougadam se wal
| |
| Amptelike naam | Kougadam |
| Ligging | Oos-Kaap |
| Provinsie/Land | Suid-Afrika |
| Koördinate | 33°44′26″S 24°35′16″O / 33.7406°S 24.5877°O |
| Dam in | Kougarivier |
| Openingsdatum | 1969 |
| Soort dam | betonboog |
| Hoogte van wal | 94 m |
| Lengte van wal | 365 m |
| Bakmaat | 128 490 000 m3 |
| Reservoir | Kougadam Reservoir |
| Opvanggebied | 388700 ha |
| Damoppervlak | 554.5 ha |
Die dam is oorspronklik na Paul Sauer, 'n Suid-Afrikaanse kabinetsminister, vernoem.
Dit is die vernaamste onderdeel van die Gamtoosrivier-staatswaterskema, wat die Gamtooskanale en die Loeriedam insluit.
Voordat die dam gebou is, het die watervloed van die Gamtoos, soos die rivier na die sameloop van die Kouga en die Groot genoem word, talle groot oorstromings tot gevolg gehad. Ernstige skade is deur die vloedwaters aangerig en talle menselewens is geëis.
Aanvanklike pogings om die rivier op te dam, het misluk, maar drie uitkeerwalle is uiteindelik opgerig en in 1946 is die verbrakkingsprobleem (brakwater van die Grootrivier wat in die Gamtoos ingevloei het) ook oorkom toe die Grootrivier by Beervlei opgedam is.
Die Gamtoosrivier-staatswaterskema is in 1957 deur die parlement goedgekeur en in 1967 is die Paul Sauerdamwal in die smal Kougaspoort voltooi. Die dam is na oud-Minister Paul Sauer vernoem en is teen 'n koste van R8,3 miljoen gebou. Die dam en sy kanaal- en pypnetwerk is in 1970 (Waterjaar) in gebruik geneem. Dit was die eerste dubbelboogwal wat in die Republiek gebou is en het 'n kruinlengte van 317 m en 'n hoogte van 82 m.
Die dam se inhoudsvermoë is 132 miljoen m3 en die opvanggebied beslaan 3887 km2. Via die kanaalstelsel verskaf dit water vir die besproeiing van ongeveer 7 000 ha grond, waarop landbouprodukte soos veral tabak, lusern, groente en sitrusvrugte (die vallei produseer ongeveer 22 000 metrieke ton sitrus per jaar) gekweek word.
Water word ook deur die kanaalstelsel na die Loeriedam aan die eindpunt van die stelsel gelei en van daar vir stedelike gebruik aan Gqeberha gelewer. Vanweë die uiters skuins terrein van die Gamtoosvallei was die besproeiingsnetwerk een van die moeilikstes wat nog in Suid-Afrika aangelê is. Dit bestaan uit 'n hoofkanaal van 69 km en pypaftakkings van ongeveer 91,4 km, terwyl ongeveer 'n derde (sowat 24 km) van die skema uit tonnels of duikpype bestaan.
Laasgenoemde wissel in dikte tussen 1,5 en 2,4 m en die dikte van die pypaftakkings wissel tussen 1,2 en 1,5 m. Die langste duikpyp (ongeveer 11 km) is naby Hankey aangebring en die langste tonnel (ongeveer 5,6 km; 3 m in deursnee) is by Arieskraal uitgegrawe. Dit is die eerste besproeiingskema in die land waar pypafleidings, en nie gewone sykanale of vore nie, aangelê is.
Sien ook
wysigBronne
wysig- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 090840963X, volume 22, bl. 115
- Op Pad in Suid-Afrika. B.P.J. Erasmus. 1995. ISBN 1-86842-026-4
