Leszek Kołakowski

Leszek Kołakowski (Radom, 23 Oktober 1927 – Oxford, 17 Julie 2009) was 'n Poolse filosoof en skrywer.

Leszek Kołakowski
Leszek Kołakowski in 1971
Gebore	(1927-10-23)23 Oktober 1927 Radom, Pole
Oorlede	17 Julie 2009 (op 81) Oxford, Engeland
Nasionaliteit	Pole
Vakgebied	Filosofie
Instelling(s)	Universiteit van Warskou
Alma mater	Łódź-universiteit Universiteit van Warskou (PhD, 1953)
Bekend vir	Humanistiese interpretasie van Karl Marx
Beïnvloed deur	Immanuel Kant, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Karl Marx, Friedrich Engels, Baruch Spinoza
Invloed op	José Guilherme Merquior, Christopher Hitchens, Solidarność, Noam Chomsky
Toekennings	Vredeprys van die Duitse Boekhandel (1977) Erasmusprys (1983) Klugeprys (2003) Jerusalemprys (2007)

Lewensloop

Vanweë die Duitse besetting van Pole in die Tweede Wêreldoorlog het Kołakowski nie skool gegaan nie. Hy lees self boeke en het so nou en dan privaatlesse ontvang, waarna hy sy eindeksamen in die ondergrondse skoolstelsel slaag. Hierna gaan hy filosofie studeer in Łódź. In 1953 promoveer hy aan die Universiteit van Warschau. Van 1959 tot 1968 was hy hier hoogleraar en voorsitter van die afdeling Geskiedenis van die Filosofie.

Omdat hy 'n ortodokse Marxis was, is hy in 1950 deur die Kommunistiese Party na Moskou gestuur vir 'n kursus vir baie belowende kommunistiese intellektuele. Hiertydens kom hy tot die besef vir die eerste keer oor die omvang van die materiële en geestelike troosteloosheid van die Stalinisme.

Die dood van Stalin in 1953 het tot gevolg dat die Poolse Kommunistiese Party verdeel word, omdat sommige partylede verdere demokrasie wou hê. Baie word slagoffers tydens optogte in Junie 1956 in Poznań. In die maand Oktober wat daarop volg, word Władysław Gomułka gekies tot leier van die Kommunistiese Party in Pole, ten spyte van die besware van die USSR hierteen. Kołakowski was in die tydperk een van die voorste persone in Pole as dit gaan om 'n hersiening van die Marxisme. Die kort opstel Wat is sosialisme? is 'n duidelike kritiek op die Stalinisme en is verbied in Pole, maar sirkuleer tog in die geslote kringe.

Kołakowski het hom in toenemende mate uitgespeek oor sy terleurstelling in die Kommunisme. Hy is in 1966 uit die Kommunistiese Party gesit en twee jaar later ook uit sy hoogleraarskap ontslaan, waarna hy in ballingskap gegaan het. Sy werk verskyn in ondergrondse publikasies en bly 'n bron van inspirasie vir die meningsvorming van die Poolse intellektuele. Sy opstel Stellings oor hoop en hopeloosheid verskyn in 1971 in Kultura, 'n Poolse literêre tydskrif wat uitgegee is in Parys. Kołakowski het hierin 'n evolusionêre strategie voorgestel om die stelsel te ondermyn.

In 1968 word Kołakowski gashoogleraar in die Filosofie Fakulteit aan die McGill Universiteit in Montreal. 'n Jaar later het hy na die Universiteit van Kalifornië, Berkeley gegaan. Vanaf 1970 het hy navorsing gedoen by die All Souls College in Oxford. Hy woon sedertdien in Oxford, maar werk in 1974 nog aan die Yale Universiteit en van 1981 tot 1994 as deeltydse professor aan die Universiteit van Chicago vir die Committee on Social Thought.

Filosofie

Kołakowski het vernietigende kritiek geuiter teenoor die Marxisme en waarsku liberale demokratiese state teen die gevaar van relativisme. Sy ervarings met die Nazis en met die Kommunistiese regering in Pole het hom 'n goeie insig in die realiteit van die totalitarisme.

'n Kernagtige beskrywing van sy politieke visie kan gevind word in sy essay How to be a Conservative-Liberal-Socialist, waarin sy menslikheid, skeptisisme en aan voelling vir humor na vore kom.

In sy werk oor die ideegeskiedenis, versprei oor baie boeke en artikels, ondersoek Kołakowski die aandag vir sommige filosofiese en teologiese aannames wat die grondslag lê vir die Westerse samelewing.

Sy driedelige geskiedenis van die Marxisme Główne nurty marksizmu ( later in Engels gepubliseer as Main Currents of Marxism) uit 1976 is 'n klassieke studie.

Kołakowski se boeke verskyn in die eerste plek in Pole in ondergrondse uitgawes, waarin hulle 'n belangrike rol gespeel het in die vorming van 'n Poolse opposisie. Op latere leeftyd het hy sowel in die Pools as in Engels geskryf.

Bibliografie

• Jednoska i Nieskonczonosc. Wolnose i Antynomie wolnose w filozofii Spinozy [Individu en oneindigheid. Vryheid en anitonie van vryheid in die filosofie van Spinoza] (1957) = dissertasie uit 1953.
• Klucz niebieski, albo opowieści budujące z historii świętej zebrane ku pouczeniu i przestrodze (1957)
• 13 bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych (1963)
• Rozmowy z diablem (1965)
• Od Hume'a do Koła Wiedeńskiego (1966)
• Kultura i fetysze (1967)
• A Leszek Kołakowski Reader (1971)
• Positivist Philosophy (1971)
• TriQuartely 22 (1971)
• Obecność mitu (1972)
• The Socialist Idea (1974) (hiervoor was hy redakteur saam met Stuart Hampshire)
• Husserl and the Search for Certitude (1975)
• Główne nurty marksizmu (1976)
• Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań (1982)
• Religion: If There Is No God (1982)
• Bergson (1985)
• Le Village introuvable (1986)
• Metaphysical Horror (1988)
• Pochwała niekonsekwencji (1989) (redakteur Zbigniew Menzel)
• Cywilizacja na ławie oskarżonych (1990) (redakteur Paweł Kłoczowski)
• Modernity on Endless Trial (1990)
• God Owes Us Nothing: A Brief Remark on Pascal's Religion and on the Spirit of Jansenism (1995)
• Freedom, Fame, Lying, and Betrayal: Essays on Everyday Life (1999)
• The Two Eyes of Spinoza and Other Essays on Philosophers (2004)
• My Correct Views on Everything (2005)

Bronne

• Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Leszek Kołakowski.