Marinus Stucki

Marinus Jacobus Stucki (Alkmaar, Nederland, 18 November 1842 – Blauwvlei, naby Wellington, Suid-Afrika, 11 Januarie 1937) was ’n baanbreker-onderwyser in die Boland en stigter van die beroemde Stucki-skool.

Mnr. M.J. Stucki.

Herkoms

In Marinus Stucki se familie was altesaam nege kinders, maar drie is jonk dood, terwyl 'n broer op 25-jarige ouderdom oorlede is. Stucki het dus saam met drie broers en een suster grootgeword. Die oudste broer was werksaam op een van die bote van 'n seevaartmaatskappy en in sy jong dae het Stucki ook nooit anders gereken as dat hy ook maar dié loopbaan sou volg nie. Onverwags het egter 'n brief van die broer uit Dreijersvallei, Wellington, gekom, waarin hy skryf dat hy van seeman in onderwyser verander het en aanraai dat ook Marinus na Suid-Afrika kom om as onderwyser sy brood te verdien.

Onderwyser by Wellington

Die verdiepinggebou waarin meester Stucki se skool gehuisves is.

Daar was geen tyd om nog 'n onderwysersertifikaat te verwerf nie, en in Julie 1860 het hy die reis na Kaapstad aanvaar, waar hy op 21 Oktober 1860 aan wal gestap het. Op 1 Desember 1860 het Stucki op Blauwvallei (of Blouvlei) aangekom en twee dae later op 18-jarige leeftyd sy werk as onderwyser aanvaar in 'n deel van 'n kelder wat deur 'n middelmuur van die res van die gebou afgeskort is. Daar was 29 leerders in die skool, sommige net so oud of selfs ouer was as “Meester”.

Die skool was aanvanklik die eiendom van die boere in die omtrek van wie Stucki ook sy besoldiging van £42 per jaar ontvang het. Op 1 Oktober 1861 het die skool egter onder die beheer van die Kaapkolonie se departement van onderwys gekom en is 'n verdere toelaag van £30 per jaar van die staat ontvang.

Op 16 Mei 1864 het Stucki met Rachel Elizabeth Bosman in die huwelik getree. In 1862 kom 'n derde broer, Andries, uit Holland na Suid-Afrika en word assistent-onderwyser aan die skool van Conradus Stucki in Bovenvallei (Bovlei), Wellington. Hy het egter later in die regte gestudeer en na Jacobsdal verhuis, waar hy in 1877 as landdros oorlede is.

In Januarie 1875 skenk mev. Stucki die lewe aan 'n kindjie, wat ses dae later sterf. In Februarie die volgende jaar is sy broer Conradus oorlede. In 1877 verskyn die eerste druk van die Hollandse Spraakkunst, 'n boek wat teen 1917 reeds sy 15e druk beleef het. 'n Ander boek wat in dieselfde tyd geskryf is, Oefeningen ter vertaling uit Engels in Hollands, het egter nie meer as drie drukke beleef nie.

In 1867 het mev. P.J. Cillié 'n stuk grond geskenk vir die oprigting van 'n nuwe skool vir meester Stucki. Die skool is gou met die medewerking van die ouers klaargemaak en Stucki gaan dus met sy leerlinge na 'n ruimer skool, waar later meer leerkragte nodig geword het. Hy het in 1893 'n maandblad, Jong Zuid-Afrika, gestig, wat ná 'n driejarige bestaan, juis toe dit begin bloei en oor die 1 400 intekenare gehad het, in Ons Tijdschrift opgegaan het (1896).

Aftrede

Stucki en sy eggenote se grafsteen in die kerkhof van die moedergemeente op Wellington.

Op 18 November 1902 tree Stucki ná 'n dienstydperk van 42 jaar aan die Blauwvallei-skool met pensioen af. In dié tydperk het hy 1 160 leerlinge opgelei, baie van wie later hoë poste in die samelewing beklee het. Van hulle het 150 onderwysers en nege predikante geword. Onder sy leerlinge was die Springbok Paul Roos, regter H.S. van Zyl, prof. G.G. Cillié, di. D. Wilcocks, ds. Willem Conradie en prof. Sarel van der Merwe.

Ná sy aftrede het Stucki nog groot belangstelling vir die openbare lewe getoon. Hy was lank lid van die skoolraad van Wellington en eksaminator in die laer Taalbondeksamen. By die stigting van die Suid-Afrikaanse Onderwysersunie in 1905 was hy teenwoordig en was hy die eerste voorsitter. Vanaf die begin was hy verbonde aan die redaksie van De Unie, en van 1910 tot 1918 was hy hoofredakteur. Hy is in 1920 benoem tot erelid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Taal, Lettere en Kuns. In 1934 is aan hom die eregraad M.Ed. deur die Universiteit van Stellenbosch verleen.

In 1935 het Die Skool op Blauwvallei en My Werk Aldaar uit sy pen verskyn.

Hy was getroud met Rachel Elizabeth Catharina (née Bosman, 1 Februarie 1843 – 16 Junie 1924). Hulle was 60 jaar getroud.

Bronne

• (af) Nienaber, P.J. 1947. Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel I. Johannesburg: L. & S. Boek- en Kunssentrum.