David Wilcocks

Ds. David Wilcocks (Graaff-Reinet, 13 Februarie 1861 – Wellington, 20 Julie 1944) was 'n leraar in vyf gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk tussen die jare 1891 en 1925, voorsitter van die Sinodale Opvoedingskommissie en dosent aan die Sendinginstituut op Wellington, waar hy einde 1932 afgetree het. Tydens die Tweede Vryheidsoorlog, toe hy 'n veldprediker was, het hy 'n jaar tronkstraf uitgedien vir hoogverraad omdat hy 'n dankgebed uitgespreek het ná twee groot Boereoorwinnings.

Ds. David Wilcocks omstreeks 1920 toe hy predikant was op Mosselbaai.

Agtergrond

David Wilcocks het sy kinderjare op Graaff-Reinet deurgebring en sy vroegste onderwys geniet aan die kerkskool van ene Van Alphen. Hy sit later sy studie voort op Blauwvallei, Wellington aan die skool van die bekende M.J. Stucki en daarna aan die Stellenbosse Gymnasium. Deur privaat studie slaag hy in die matriekeksamen en kwalifiseer as onderwyser.

Hy wy hom nou ses jaar aan die onderwys, eers op 'n plaas in die distrik Middelburg, Kaap, en later op die dorp self, waar hy naderhand deur sir Langham Dale as die eerste hoof van die openbare skool aangestel word.

Teologiese studie

Wilcocks se begeerte was egter om predikant te word en so sit hy sy studie in 1884 op Stellenbosch voort, maar moet dit onderbreek en gaan gee onderwys aan die Normaalkollege in Kaapstad. Hy verwerf nietemin die B.A.-graad en word tot die Kweekskool op Stellenbosch toegelaat. Ná legitimasie in 1890 word hy op 20 Maart 1891 op Vryburg in die destydse Betsjoeanaland georden en bevestig.

Gemeentebediening

Ds. Wilcocks sou uiteindelik altesaam vyf gemeentes bedien: Vryburg van 1891 tot 1895 en weer van 1899 tot 1902, Mosselbaai van 1895 tot 1899 en weer van 1911 tot 1921, Aliwal-Noord van 1903 tot 1906, Prins Albert van 1906 tot 1911 en eindelik Riebeek-Kasteel van 1921 tot 1925. Nadat hy byna vyf jaar lank in die uitgestrekte Betsjoeanaland gearbei het, word hy, naas sy bediening op Mosselbaai, ook deur die regering aangestel as skoolinspekteur en organiseerder van onderwys, 'n taak waarvan hy, volgens C.K. Kriel in die Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, hom "meesterlik" kwyt. Op Mosselbaai, wat destyds oorwegend 'n Engelssprekende gemeenskap was, slaag hy ten spyte van heftige teenstand daarin om 'n skool met Nederlands as voertaal op te rig en om die aanddiens in Nederlands te hou.

Betsjoeanaland is gedurende die Tweede Vryheidsoorlog van 1899 tot 1902 deur die republikeinse magte beset. Wilcocks sluit hom by die Boeremagte aan as veldprediker en ná die verowering van die gebied deur die Britte. Weens dankseggingsgebede wat hy uitgespreek het ná die Boereoorwinnings in die Slag van Colenso en Magersfontein is hy in 1900 skuldig bevind aan hoogverraad. Hy is tot 12 maande gevangenisstraf gevonnis en het dit in Tokai naby Kaapstad uitdien, waar hy in dié tyd onderwys gegee het.

Wyer betrokkenheid

Met sy "buitengewone gawes van hoof en hart", soos Kriel dit beskryf, dien ds. Wilcocks sy mense in verskillende hoedanighede: Hy was eksaminator vir sowel die Sendinginstituut as die Kweekskool, jare lank tree hy op as voorsitter van die Sinodale Opvoedingskommissie en op die gebied van die onderwys het hy groot diens gelewer. Hy was 'n voorstander daarvan dat onderwys by die behoeftes van die kind aangepas moes word. Met die oog hierop, stig hy die Armskool op Mosselbaai vir kinders van sy gemeente wat die Sendingskole bygewoon het. Vir die opvoeding van die jong mense in sy gemeente, stig hy die Christelike Jongelingsvereniging in verskillende buitewyke.

Ds. Wilcocks word in 1925 aangestel as lektor aan die Sendinginstituut op Wellington en doen hier, volgens Kriel, sy beste werk. As sendingwetenskaplike laat hy die kursus aanpas by die eise van die tyd en baie van sy studente word later vooraanstaande Afrikaners. Vir sy studente was hy altyd 'n vorobeeld en het hy hulle aangemoedig tot volgehoue akademiese en teologiese studie.

Aftrede en dood

Ds. Wilcocks se graf naas die moederkerk op Wellington.

Hoewel ds. Wilcocks in Desember 1932 afgetree het, het hy steeds 'n student gebly en op gevorderde leeftyd behaal hy sy meestersgraad. Ten tyde van sy dood in die ouderdom van 83 jaar was hy besig met sy doktorale studie.

Gesinslewe

Ds. Wilcocks was getroud met Aletta van der Merwe van Murraysburg. Sy enigste seun, prof. R.W. Wilcocks, was jare lank rektor aan die Universiteit Stellenbosch.

Bronne

• Krüger, prof. D.W. (hoofred.) 1977. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel III. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers Bpk.
• Steyn, G.F. 1945. Mosselbaai Ned. Geref. Kerk Gedenkboek, 1845–1945. Mosselbaai: Die kerkraad.
• Swart, dr. M.J. (voorsitter redaksiekomitee). 1980. Afrikaanse kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.