Midde-Amerikaanse republieke

Hierdie artikel bevat nie ’n bronnelys nie, wat beteken dat die inhoud nie geverifieer kan word nie. Enige bevraagtekende inligting mag dus ook mettertyd verwyder word. Help Wikipedia deur betroubare bronne tot die artikel by te voeg.

Die ses republieke van Midde-Amerika lê in die lang, smal landengte wat Noord- en Suid-Amerika verbind. Die grootste republiek, Nicaragua, is 148 000 km² groot; die kleinste republiek, El Salvador, beslaan 21 000 km². Die landengte is besonder bergagtig, met groot verskille in hoogte en klimaat. Digte, ondeurdringbare reënwoude word in die laerliggende dele aangetref, terwyl eike- en dennebome teen die berghange groei. Waar die reënval laat is, soos in dele van Nicaragua, is die plantegroei struikagtig. Die totale bevolking van die ses republieke is sowat miljoen. Die meeste van die inwoners is Amerikaans Indiaans, of mense van gemengde herkoms. As gevolg van die verowering van hierdie gebied deur die Spanjaarde in die 16de eeu is Spaans deurgaans die amptelike taal.

Guatemala

'n Silhoeëtfoto van die stad Guatemala

Guatemala het die hoogste berg in Midde-Amerika - die 4 220 m hoë Tajumulco. Dit is een van 'n reeks vulkaniese berge wat deur valleie van mekaar geskei word. Die valleie lê tussen 1 500 en 2 500 m bo seevlak, en die grootste segment van die bevolking woon in hierdie valleie.

Die hoogliggende gebiede kry 'n hoë reënval en is dig bebos. Mahoniehout word geproduseer. Die noordelike deel van die land is baie yl bevolk – dit is feitlik een tropiese woud. Koffie is die belangrikste produk, terwyl pie­sangs, wat veral aan die ooskus gekweek word, en eteriese olies ook uitge­voer word. Mielies is die belangrikste voedselgewas. Katoen en suikerriet word ook gekweek vir die uitvoermark.

Honduras

Honduras is omtrent net so groot soos Guatemala, maar sy bevolking is baie kleiner. Alhoewel daar nie uitsonderlik hoë berge nie, is twee berge in die suide hoër as 2 400 m. Die grootste gedeelte van die land is bebos, behal­we in die droë Juticalpa, waar die savanne (grasvlaktes met enkele bome) weiding vir vee bied.

Die hoofstad, Tegucigalpa, is naby die land se silwermyne geleë. Koffie en tabak word in die omliggende gebiede gekweek. Die waardevolste landbou­grond lê aan die Karibiese kus. Die vroeë setlaars in Honduras het hierdie deel vermy weens die ongesonde klimaat. Die United Fruit Company het dit egter ontwikkel en groot piesangplantasies aangelê. Piesangs is dan ook die land se belangrikste uitvoerproduk.

El Salvador

Die Boqueron-krater, een van verskeie in El Salvador

El Salvador, met San Salvador as hoofstad, is die kleinste van die Midde-Amerikaanse republieke en word deur die Stille Oseaan begrens. Die belangrikste fisiese kenmerk van die land is 'n vulkaniese hoogland met pieke van oor die 2 000 m. Die val­leie tussen die pieke is sowat 600 m bo seevlak. Die grond, afkomstig van verweerde lawa en vulkaniese as, is baie ryk. Koffiebome groei welig in hier­die valleie en koffie dra meer as 40 persent by tot die land se uitvoer. Mielies, katoen, tabak, kakao, suiker, rys, rubber en indigo word ook gekweek, en 'n bietjie goud en silwer word ontgin.

Nicaragua

Meer as 9 000 km² van die land word deur mere beslaan, onder andere die groot Nicaraguameer (8 000 km²). Die grootste gedeelte van hierdie land bestaan uit 'n yl bevolkte driehoekige bergland. Oos van hierdie berg­land lê 'n breë laaglandgordel wat as die Muskietkus bekend staan. Die meerderheid van die bevolking woon tussen die Managua- en Nicaraguameer en die Stille Oseaan. Daar is talle aktiewe vulkane in hierdie gebied en in die Managua­meer self is drie vulkaniese berge wat sowat 1 500 m hoog is. Aardbewings kom van tyd tot tyd voor.

In die omgewing van die hoofstad is die reënval voldoende vir die kweek van 'n verskeidenheid produkte, maar noordoos van die mere moet besproeiing toegepas word.  Die belangrik­ste oesgewas aan die Stille Oseaan is mielies. Koffie, ka­toen, suikerriet en tabak word egter ook gekweek. Op die hooglande word spoelgoud gedelf, maar die produksie is baie wisselvallig.

Costa Rica

'n Tipiese houthuisie in die berglande

Die vemaamste fisiese kenmerk van Costa Rica is die bergreeks – met pieke van tot 3 400 m bo seevlak – wat in die  middel van die land lê. Vier groot vuurspuwende berge in die mid­del van hierdie bergland troon uit bo 'n bekken wat tussen 900 en 1 200 m bo seevlak lê. Die bekken is die hart van Costa Rica, en die hoofstad, San Jose, is ook daarin geleë. Anders as in ander dele van Midde-Amerika, het die vroeë Spaanse setlaars hulle grond hier sonder die hulp van die inheemse bevolking bewerk. Die gevolg was dat die land in klein plasies opgedeel is en vandag nog deur byna suiwer afstammelinge van die vroeë setlaars bewerk word. Costa Rica was die eerste land in Midde-Amerika waar koffie gekweek is, en dit is al vir meer as honderd jaar die belangrikste uitvoerproduk van Costa Rica. Op die kusvlaktes aan die Stille Oseaan boer die inwoners meestal met vee.

Panama

Uitsig oor die Panamakanaal

Panama was tot in 1903 deel van Colombia en is dus die jong­ste van die Midde-Amerikaanse republieke. Die land lê in die nouste deel van die landengte tussen Suid- en Noord-Ameri­ka. Dit is baie bergagtig en het verskeie vulkane. Die hoogste vulkaan is Chiriqui (3 480 m).

Panama se vernaamste uitvoerproduk is piesangs wat aan die Karibiese kus, naby die grens van Costa Rica, gekweek word. Op die kusvlakte aan die Golf van Panama boer die in­woners met beeste, mielies en rys.

Een van die land se vernaamste kenmerke is die bekende Panamakanaal, wat die land in twee verdeel. Daar is in 1904 aan die kanaal begin bou en die eerste skip het in 1914 daar­deur gevaar.

Bronnelys

• KENNIS, Volume 1, 1980, bl. 112-113, ISBN 0-7981-0823-1