NG gemeente Marquard

Die NG gemeente Marquard is ’n Vrystaatse gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die Ring van Ficksburg.

Dorpstigting

Hoewel Marquard eers in 1905 gestig is, gaan sy geskiedenis baie verder terug, want reeds in 1883 het die boere in die omgewing die noodsaaklikheid vir ’n dorp gevoel. Op ’n openbare vergadering is die volgende persone dan ook as ’n dorpskommissie verkies: S.P.E. Jacobs sr., L.P.A. Gildenhuys, J.S.J. van der Watt, A.B.C. Eksteen, J,F.J. van Rensburg en H.A. Truter.

’n Skok het op die inwoners gewag, want die regeringskommissie het ’n verslag by die volksraad ingedien wat teenstrydig was met sy vorige aanbevelings, en die regering het die stigting van die dorp afgekeur. Die dorpskommissie het reeds heelwat koste aangegaan, dog die boere het saamgespan en die koste gedek. Ná die Tweede Vryheidsoorlog het die boere in die omgewing sterk geywer vir 'n spoorweg en op 'n vergadering van 29 April 1904 het die stigting van 'n dorp, dié keer op die plaas Varschfontein, ook ter sprake gekom. J.S. van der Watt, H.G. Stuart en H.A. Truter is as dorpskommissie gekies. Hulle het dadelik aan die werk gegaan en op 7 Mei 1904 'n versoekskrif, onderteken deur 152 inwoners van die distrikte Winburg, Senekal en Ficksburg, by die wetgewende vergadering ingedien. Op 28 Junie 1904 is 'n tweede versoekskrif, onderteken deur J.S. van der Watt, H.G. Stuart en H.A. Truter namens die inwoners van die distrik Winburg deur J.F.J. van Rensburg aan die volksraad voorgelê.

Die volksraad het toe 'n kommissie aangestel om die saak te ondersoek. Die kommissie het op 13 en 14 Oktober 1904 sitting gehou op Varschfontein waar ongeveer 80 boere teenwoordig was. H.G. Stuart het die stigting van 'n dorp baie sterk bepleit. Baie belangrik was 'n brief van ds. J.J.T. Marquard van Winburg waarin hy hom ten gunste van 'n nuwe dorp uitgespreek het omdat die plaaslike NG gemeente so vinnig uitgebrei het dat dit nie langer deeglik bearbei kon word nie. As daar dadelik 'n nuwe dorp op Varschfontein gestig word, kon daar dadelik 'n nuwe gemeente in die lewe geroep word. Die kommissie het op 16 Januarie 1905 'n gunstige verslag aan die wetgewende vergadering voorgelê en die stigting van 'n nuwe dorp is goedgekeur. Uit dankbaarheid vir ds. Marquard se bystand het die dorpskommissie besluit om die dorp na hom te noem: Marquard. Op 25 Mei 1905 is die eerste erwe op 'n openbare veiling verkoop.

Gemeentestigting

Die gemeente Marquard bestaan uit dele wat oorspronklik tot die gemeentes Winburg, Senekal, Ladybrand en Ficksburg behoort het. Ds. J.J.T. Marquard, leraar van Winburg, het hom beywer vir die stigting van die gemeente Marquard. Ongelukkig is hy op 18 Desember 1904 oorlede. Op 'n Ringsvergadering gedurende 1905 op Thaba 'Nchu gehou, is daar besluit om 'n nuwe gemeente te stig, en die plaas Varschfontein, waar reeds die dorp Marquard gedurende Mei 1905 die lewe geroep is, sou die middelpunt van die gemeente wees.

Die gemeente is op 11 Julie 1905 gestig deur die kommissie van die Sentrale Ring as die derde gemeente wat ná die Tweede Vryheidsoorlog in die Vrystaat tot stand gekom het, en het toe uit 562 lidmate bestaan. Die dorpskommisse, bestaande uit die here Truter, Van der Watt en Stuart, het reeds vooraf aan die te stigte gemeente die kerkplein, pastorieerf en nog agt erwe geskenk, op twee waarvan die vorige kerk gebou is om so die kerkplein vry te hou vir die latere bou van 'n permanente kerkgebou. Op 25 Augustus daardie jaar het die nuwe gemeente vir die eerste keer byeengekom. Die eerste konsulent, ds. J.D. Kestell van Ficksburg, het oorgekom om die verrigtinge te lei. Aangesien daar nog geen kerkgebou was nie, is al die dienste in die buitelug waargeneem. Slegs 'n klein winkeltjie het skuiling teen die wind gebied. Vir 'n tyd lank daarna het die nuwe gemeente bymekaargekom in 'n tent.

Later het mnr. S.P.E. (Fanie) Jacobz sr., ’n waenhuis tot die beskikking van die kerkraad gestel vir dienste en wanneer die opkoms groot was met spesiale geleenthede, is 'n bokseil gespan om tydelik diens te doen. Op 13 Januarie 1906 is ds. W.J. Theron beroep as leraar, en op dieselfde dag het ds. J.D. Kestell die hoeksteen van die eerste kerkgebou gelê. Dit was nadat met toestemming van die kerkrade van Senekal en Ladybrand ook na daardie gemeentes kollektante gestuur is om bydraes te vra vir 'n kerkgebou. Die gemeente Winburg het die banke geskenk, die preekstoel en die orrel uit hul ou kerkgebou. Die susters van Marquard het die kerklampe geskenk. Die inwyding van die voltooide kerkgebou het plaasgevind op 27 Oktober 1906.

Ds. Theron, wat hier bevestig is op 21 April 1906, het ná 'n dienstyd van agt jaar van geseënde werk die herderstaf op 11 Augustus 1914 neergelê en 'n beroep na Knysna aanvaar. Gedurende sy ampstyd is die sendingkerk gebou en die moedergemeente se kerkgebou ingewy. Daarna was die gemeente vakant tot in April 1915.

Ds. G.J. de Vos was die tweede leraar en het die gemeente gedien van 24 April 1915 tot 1929. Sy aankoms in die gemeente was net ná die Rebellie, 'n uiters moeilike tyd. Met besonderse takt het hy opgetree en die gemeente bewaar van skeuring, wat soms gedreig het en ook in die aangrensende gemeente Winburg deurgevoer is. Gedurende sy tyd is die sierlike kerkgebou – ontwerp deur Wynand Louw en Gerard Moerdijk – wat vandag nog op Marquard pryk, teen 'n koste van £16 938 opgerig. Ds. De Vos het die hoeksteen op 14 Augustus 1926 gelê.

Die derde leraar was ds. C.W. de Wet van 1929 tot 1949. In sy tyd is baie tot stand gebring, en het die seën van die Here op die gemeente gerus, aldus die medewerker van Ons gemeentelike feesalbum. Sedert 1949 was ds. L.J. Heyns, voorheen van Oos-Londen, die vierde leraar van die gemeente. Ons gemeentelike feesalbum kon in 1952 berig: "Daar is groot vooruitgang in die gemeente op baie gebiede te bespeur en ons bede is dat God die gemeente mag seën en tot 'n seën onder sy herderskap maak."

Enkele predikante

Willem Jacobus Theron, 1906–1914 (sy eerste gemeente nadat hy hulpprediker van Winburg was)
Gideon Jacobus de Vos, 1915–1929 (sy eerste gemeente)
Cornelis Willem de Wet, 1929–1949
Louis Jacobus Heyns, 1949–1958
Dr. Hermanus Wilhelm de Jager, 1974 – 6 Desember 1976 (aanvaar sy emeritaat)

Bronne

(nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
(af) Nienaber, P.J. 1963. Suid-Afrikaanse pleknaamwoordeboek, deel 1. Kaapstad, Johannesburg: Suid-Afrikaanse Boeksentrum.
(af) Olivier, ds. P.L., 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.

Eksterne skakels

(en) Besonderhede van die NG kerk Marquard op die argitektuurwebtuiste Artefacts.co.za. URL besoek op 9 Mei 2015.