Nyosmeer

Nyosmeer
Die Nyosmeer
Koördinate:	6°26′17″N 10°17′56″O
Ligging:	Kameroen
Soort:	Binnemeer
Oppervlakte:	1,58 km² (390 a)
Maksimum diepte:	208 m (682 vt)
Volume:	0,15 km³ (120 myl³)
Lengte:	2,0 km (1,2 myl)
Breedte:	1,2 km (0,75 myl)

Nyosmeer is 'n meer in Kameroen, Wes-Afrika. Die meer is gevorm binne 'n ou vulkaniese krater in die Oku-vulkaangebied. Dit is bekend vir die Nyosmeertragedie in 1986, toe groot hoeveelhede koolstofdioksied, wat opgelos was in die meer se water, skielik vrysgestel is en tot 1 800 mense in die omliggende dorpies versmoor het.

Geologiese geskiedenis

Nyosmeer vul 'n sirkelvormige krater, gevorm toe 'n lawastroom in kontak gekom het met grondwater wat 'n ontploffing veroorsaak het. Dit word vermoed dat die krater ongeveer 400 jaar gelede gevorm het. Dit is ongeveer 1800 m wyd en 208 m diep. Die omgewing is reeds miljoene jare aktief, sedert die kontinente Suid-Amerika en Afrika afgebreek het ongeveer 110 miljoen jaar gelede. Wes-Afrika self ondervind ook slenkdalvorming, maar tot 'n mindere mate. Die slenkdal staan bekend as die Mbéréslenkdal en magma kom tot die oppervlak by verskeie plekke langs hierdie breuklyn wat deur Kamaroen, sowel as dele van Nigerië en Tsjad strek.

Gasversadiging

Nyosmeer is een van slegs drie mere wêreldwyd, bekend daarvoor dat die water oorversadig word met koolstofdioksiedgas. Die ander is Monounmeer, ook in Kamaroen ongeveer 100 km van Nyosmeer en Kivumeer in Rwanda. Die magmakamer onder die gebied is ryk aan koolstofdioksied, wat met verloop van tyd deur die bodem van die meer sypel. Die gas los dan op in die water. Daar word beraam dat 90 miljoen kilogram CO₂ per jaar oplos in die Nyosmeer.

Nyosmeer vorm temperatuurlae, met warm, minder digte water op die oppervlak en koue, meer digte water op groter dieptes. Die koolstofdioksied word geleidelik in groot hoeveelhede in die kouer water geabsorbeer. Hierdie lae is normaalweg stabiel, maar met verloop van tyd word die water oorversadig. In hierdie geval kan gebeurtenisse soos 'n aardbewing of vulkaniese uitbarsting veroorsaak dat die lae onstabiel raak en omkeer. Wanneer dit gebeur, verminder die druk op die oorversadigde water en die water se vermoë om die koolstofdioksied te absorbeer verminder verder. Dit lei daartoe dat groot hoeveelhede van die koolstofdioksied vrygelaat word in die atmosfeer.

Onlangse ondersoeke dui aan dat die CO₂ in die meer tans so vinnig toeneem, dat sulke omkerings elke 10-30 jaar kan voorkom. Teneinde toekomstige rampe te voorkom, is 'n pyp in 2001 geïnstalleer wat strek vanaf 'n vlot op die watervlak tot in die dieper lae van die meer, om die koolstofdioksied kans te gee om te ontsnap voordat dit kritiese vlakke bereik.

Bogenoemde proses staan ook as Limniese uitbarsting bekend.

Die Nyosmeertragedie

Die Nyosmeer net na die limniese uitbarsting op 21 Augustus 1986.

Die Nyosmeertragedie is 'n natuurramp wat plaasgevind het op 21 Augustus 1986. Die meer het 'n wolk koolstofdioksiedgas vrygelaat. Meer as 1700 mense, in 'n radius van 20 km, het versmoor as gevolg van hierdie gas.

Geoloë vermoed dat 'n modderstorting vanaf die styl hellings van die meer die ramp veroorsaak het. Dit is ook moontlik dat dit as gevolg van 'n ligte vulkaniese uitbarsting of dalk koue reënwater wat in die meer in gevloei het, veroorsaak kon wees. In iedergeval, die gebeurtenis het veroorsaak dat die warm boonste waterlaag en koue oorversadigde onderste waterlae meng. Dit het die druk op die oorversadigde water aansienlik verminder en het veroorsaak dat die koolstofdioksied ontsnap vanuit die water.

Volgens skattings is tot 'n kubieke kilometer gas so vrygestel. Aangesien CO₂ digter is as die atmosfeer het die gas in laagliggende holtes versamel en eindelik in die omringende valleie afgevloei. Die gas self is onsigbaar en reukloos, maar verplaas die atmosfeer, en dus ook die suurstof, nodig vir mense en diere om asem te haal. As gevolg hiervan het enige persoon of dier, vasgevang in die gas, versmoor as gevolg van 'n tekort aan suurstof. Dit word beraam dat die koolstofdioksiedlaag meer as tien meter diep bo die grondoppervlak gevloei het tydens die ramp.

Die normale blou water van die Nyosmeer het ook rooi geword net na die ramp, as gevolg van die ysterryke water wat na bo gedryf is en wat kort daarna geoksideer is deur die normale atmosfeer. Die vlak van die meer het met ongeveer 'n meter gesak as gevolg van al die gas wat vrygelaat is.

Sien ook

• Henry se wet
• Raoult se wet

Verwysings

• Cotel A (1999), A trigger mechanism for the Lake Nyos disaster, American Physical Society, Division of Fluid Dynamics Meeting, November 21-23, 1999
• Sano Y., Kusakabe M., Hirabayashi J. et al (1990), Helium and carbon fluxes in Lake Nyos, Cameroon: constraint on next gas burst, Earth and Planetary Science Letters, v. 99, p. 303-314
• Sano Y., Wakita H., Ohsumi T., Kusakabe M. (1987), Helium isotope evidence for magmatic gases in Lake Nyos, Cameroon, Geophysical Research Letters, v. 14, p. 1039-1041

Eksterne skakels

• http://perso.wanadoo.fr/mhalb/nyos/ Geargiveer 24 April 2006 op Wayback Machine
• http://www.biology.lsa.umich.edu/~gwk/research/nyos.html Geargiveer 10 Februarie 2006 op Wayback Machine
• BBC Nuus On This Day artikel
• BBC nuus artikel oor die Nyosmeertragedie
• BBC Horizon episode Killer lakes
• Wêreld Vulkaniese inligting Geargiveer 9 Mei 2008 op Wayback Machine
• USGS-inligting