Ossewabrandwag

Die Ossewabrandwag (afgekort as OB) was 'n nasionalistiese Afrikaner-organisasie in Suid-Afrika wat in die konsistorie van die Tweetoringkerk in Bloemfontein op 4 Februarie 1939 gestig is met dr. J.F.J. (Hans) van Rensburg aan die stuur daarvan. Dit is gestig met die doel om groeiende Afrikanernasionalisme te verteenwoordig wat versterk is deur die simboliese Trek van 1938 ter eeufeesviering van die Groot Trek. Die OB het noue bande gehad met dr. D.F. Malan se Herenigde Nasionale Party en die Afrikaner Broederbond en het spoedig ontwikkel van 'n kulturele organisasie na 'n hoogs gemotiveerde politieke stem. Teen 1941 het die organisasie reeds ongeveer 350 000 lede gehad.

Embleem van die Ossewabrandwag

Dr. Hans van Rensburg (staande, derde van links) en lede van die Ossewabrandwag se Transvaalse beheerraad. Voor: N.J.R. Roets, J.P.S. Rossouw, M.S.F. Grobler, P. Bothma, G.J. Puren. Staande: Onbekend, Louis Botha, Hans van Rensburg, onbekend, M.C. Eloff, adv. J.D. Jerling, Hendrik Neethling, onbekend, onbekend, ds. S.J. Stander (van Hartebeestfontein), kapt. Henri Slegtkamp (van Spioenkop), G. Opperman.

Die Gemaskerde Wonder, die rofstoeier Johannes van der Walt, was 'n hoofgeneraal in die OB.

Die Ossewabrandwag het Suid-Afrikaanse deelname aan die Tweede Wêreldoorlog aan die kant van die Verenigde Koninkryk teengestaan weens die Boere se stryd teen die einste Britte in die Eerste- (1880-1881) en Tweede Vryheidsoorloë (1899-1902). Die OB was ook van mening dat die Duitser nie die vyand van die Afrikaner is nie. 'n Meer aktiewe groep nl. die Stormjaers is as integrale deel van die OB gestig. Baie lede van die OB is deur die loop van die Tweede Wêreldoorlog geïnterneer nadat dade van sabotasie gepleeg is om te verhoed dat Suid-Afrika aan die kant van Brittanje moes veg. In die interneringskamp te Koffiefontein het die latere Eerste Minister en President, John Vorster, bevriend geraak met generaal Hendrik van den Berg, latere hoof van die Buro vir Staatsveiligheid.

In September 1942 is die OB deur generaal Jan Smuts verbied en het die organisasie ondergronds gegaan. Daar is geen aanduiding beskikbaar dat die OB formeel ontbind het nie, maar voor 1960 het die organisasie reeds ophou bestaan as 'n samehangende organisasie.

Bibliografie

• Terblanche, H.O.: John Vorster - OB-generaal en Afrikanervegeter. Roodepoort: CUM-boeke, 1983. ISBN 0-86984-413-X