Wikipedia

Plat Aarde

Plat Aarde is 'n verouderde opvatting dat die Aarde 'n plat vlak of skyf is. Baie antieke kulture het in 'n plat-Aarde-kosmografie geglo, insluitende Griekeland tot die klassieke tydperk (323 v.C.), die beskawings van die Brons- en Ystertydperk van die Nabye Ooste tot die Hellenistiese tydperk (31 v.C.), en China tot in die 17de eeu.

'n Kaart van die plat Aarde geteken deur Orlando Ferguson in 1893. Die kaart bevat verskeie verwysings na Bybelse uittreksels asook verskeie aanvalle op die "aardbolteorie".

Die idee van 'n sferiese Aarde verskyn in die antieke Griekse filosofie van Pythagoras (6de eeu v.C.), hoewel die meeste filosowe voor Sokrates (6de tot 5de eeu v.C.) die konsep van 'n plat aarde behou het. In die vroeë 4de eeu v.C. het Plato oor 'n sferiese Aarde geskryf, en teen ongeveer 330 v.C. het sy voormalige student, Aristoteles, sterk empiriese bewyse daarvoor gelewer. Kennis van die Aarde se vorm het geleidelik verder as die Hellenistiese wêreld versprei.[1][2][3][4][5]

Ten spyte van die wetenskaplike feit dat die Aarde rond is, word pseudowetenskaplike plat-Aarde-samesweringsteorieë[6] deur moderne groepe voorgestaan, asook toenemend deur ongeaffilieerde individue in die sosiale media.[7][8]

Geskiedenis

wysig

Antieke geloof in die plat aarde

wysig

Geloof in 'n plat aarde was algemeen. In die vroeë Egiptiese en Mesopotamiese denke is die wêreld uitgebeeld as 'n skyf wat in die see dryf.[9][10] Die Israeliete het ook geglo dat die aarde 'n skyf is wat op water dryf met 'n boog daarbo wat die aarde van die hemel skei.[11] Die lug was 'n soliede koepel met die son, maan, planete en sterre daarin.[12] Die ou Noorse en Germaanse volke het in 'n plat aarde-kosmografie geglo met die aarde omring deur 'n oseaan, met 'n wêreldboom (Yggdrasil) of pilaar (Irminsul) in die middel. In die wêreld-omringende oseaan sit 'n slang met die naam Jormungandr.[13][14] In antieke China was die heersende oortuiging dat die aarde plat en vierkantig was, terwyl die hemel rond was,[15] 'n beweering wat feitlik onbetwisbaar was tot die bekendstelling van die Europese sterrekunde in die 17de eeu.[4][5]

Griekeland, die uitsondering

wysig

Pythagoras in die 6de eeu v.C. en Parmenides in die 5de v.C. eeu het verklaar dat die aarde bolvormig is[16] en hierdie siening het vinnig in die Griekse wêreld versprei. Omstreeks 330 v.C. het Aristoteles op grond van fisiese teorie en waarnemingsbewyse gehandhaaf dat die aarde bolvormig is en het 'n skatting van sy omtrek gerapporteer.[17] Die aarde se omtrek is eers omstreeks 240 v.C. deur Eratosthenes bepaal.[18] Teen die 2de eeu nC het Ptolemeus sy kaarte van 'n aardbol ontwikkel en die stelsel van breedtegraad, lengtegraad en klimaatsones ontwikkel.

Moderne voorstanders

wysig

Enkele hoogtepunte van meer onlangse voorstanders van plat aarde:

  • Die Engelse skrywer Samuel Rowbotham (1816–1885) het 'n pamflet genaamd "Zetetic Astronomy" in 1849 vervaardig waarin hy vir 'n plat aarde gepleit het en die resultate gepubliseer het van baie eksperimente wat die krommings van water oor 'n lang dreineringsloot getoets het, gevolg deur 'n ander , genaamd "Die inkonsekwentheid van die moderne sterrekunde en die teenkanting daarvan teen die Skrif". Een van sy ondersteuners, John Hampden, het 'n weddenskap wat dit probeer bewys het teen Alfred Russel Wallace[Nota 1] in die beroemde "Bedford Level"-eksperiment verloor.
  • Na die dood van Rowbotham het Lady Elizabeth Blount die Universal Zetetic Society in 1893 in Engeland gestig en 'n tydskrif genaamd "Earth not a Globe Review" geskep. Sy was van mening dat die Bybel die onbetwisbare gesag oor die natuurlike wêreld is en het aangevoer dat 'n mens nie 'n Christen kan wees nie en glo dat die aarde 'n aardbol is.
  • In 1898, tydens sy aleen-omseiling van die wêreld, het Joshua Slocum 'n groep in Durban teëgekom. Drie boere, een van hulle 'n predikant, het 'n pamflet aan Slocum oorhandig waarin hulle wou bewys dat die wêreld plat is. Paul Kruger het dieselfde standpunt geag: "Jy bedoel nie om die wêreld nie, dit is onmoontlik! Jy bedoel in die wêreld. Onmoontlik!"[19]
  • In 1956 het Samuel Shenton die International Flat Earth Research Society gestig, beter bekend as die Flat Earth Society in Dover, Engeland, as 'n direkte afstammeling van Rowbotham en kie se Zetetic Society.
  • In 2017 het 'n PhD-student in die sterrekunde aan die Universiteit van Sfax in Tunisië 'n proefskrif voorgestel wat die idee van plat aarde verdedig het.[20]

Samesweringsteorie

wysig

Sommige mense wat glo dat die aarde plat is, beweer ook dat NASA en ander regeringsagentskappe saamwerk om bewyse te vervaardig dat die aarde bolvormig is. Volgens die mees algemene weergawe van die huidige plat-aarde-teorie bewaak NASA die yswand van die Antarktika wat die aarde omring. Hulle voer aan dat NASA sy satellietbeelde manipuleer en vervaardig, gebaseer op waarnemings dat die kleur van die oseane van beeld na beeld verander en dat kontinente op verskillende plekke blyk te wees. Die voortgesette beeld wat in die openbaar gevind word word volgehou deur 'n grootskaalse praktyk van "kompartementalisering", waarvolgens slegs 'n geselekteerde aantal individue kennis oor die waarheid het.[21][22][23]

In Suid-Afrika het die samesweringsteorie so bekend geword dat hoofstroom mediahuise en godsdienstige organisasies die behoefte gevoel het om daarop te reageer.[24][25]

Aantekeninge

wysig
  1. ↑ Alfred Russel Wallace was 'n Britse natuurkundige, ontdekkingsreisiger, geograaf, antropoloog, bioloog en illustreerder. Hy is veral bekend daarvoor dat hy die teorie van evolusie deur natuurlike seleksie onafhanklik bedink het; sy artikel oor die onderwerp is gesamentlik gepubliseer met 'n paar van Charles Darwin se geskrifte in 1858. Dit het Darwin aangespoor om On the Origin of Species te publiseer.

Verwysings

wysig
  1. ↑ Krüger, Reinhard. "Romanische Literaturen I - Institut für Literaturwissenschaft". Universität Stuttgart (in Duits). Besoek op 8 Oktober 2021.
  2. ↑ Ragep, F. Jamil (2019). ""Astronomy"". In Krämer, G.; Matringe, D.; Nawas, J.; Rowson, E. (reds.). Encyclopaedia of Islam. Encyclopaedia of Islam Three Yearbook (in Engels). Vol. 3de. BRILL. ISBN 978-90-04-39867-2.
  3. ↑ Glick, Thomas (2005). Medieval science, technology, and medicine : an encyclopedia (in Engels). New York: Routledge. p. 463. ISBN 0-415-96930-1. OCLC 61228669.
  4. ↑ 4,0 4,1 Martzloff, Jean-Claude (1993). "Space and Time in Chinese Texts of Astronomy and of Mathematical Astronomy in the Seventeenth and Eighteenth Centuries". Chinese Science (in Engels). 11: 66–92. Geargiveer vanaf die oorspronklike (pdf) op 7 September 2019. Besoek op 11 Oktober 2021.
  5. ↑ 5,0 5,1 Cullen, Christopher (1976). "A Chinese Eratosthenes of the Flat Earth: A Study of a Fragment of Cosmology in Huai Nan tzu". Bulletin of the School of Oriental and African Studies (in Engels). 39 (1): 106–27.
  6. ↑ MacDougall, Robert. "Strange enthusiasms: a brief history of American pseudoscience" (in Engels). Columbia University. Besoek op 8 Oktober 2021.
  7. ↑ Ambrose, Graham (7 Julie 2017). "These Coloradans say Earth is flat. And gravity's a hoax. Now, they're being persecuted". The Denver Post (in Engels). Besoek op 8 Oktober 2021.
  8. ↑ Dure, Beau (20 Januarie 2016). "Flat-Earthers are back: 'It's almost like the beginning of a new religion'". The Guardian (in Engels). Besoek op 8 Oktober 2021.
  9. ↑ Frankfort, H.; Wilson, J.A.; Jacobsen, T. (1951). Before Philosophy: The Intellectual Adventure of Ancient Man; an Essay on Speculative Thought in the Ancient Near East. An Oriental Institute essay (in Engels). Penguin Books. p. 54. ISBN 978-0-14-020198-7.
  10. ↑ Gottlieb, Anthony (2000). The Dream of Reason (in Engels). Penguin. p. 6. ISBN 978-0-393-04951-0.
  11. ↑ Berlin, Adele (2011). "Cosmology and creation". In Berlin, Adele; Grossman, Maxine (reds.). The Oxford Dictionary of the Jewish Religion (in Engels). Oxford University Press. ISBN 9780199730049.
  12. ↑ Seely, Paul H. (1991). "The Firmament and the Water Above" (PDF). Westminster Theological Journal (in Engels). 53: 227–40. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 5 Maart 2009. Besoek op 11 Oktober 2021.
  13. ↑ Philpot, J.H. (1897). The Sacred Tree: Or, The Tree in Religion and Myth (in Engels). Macmillan and Company, limited. p. 113.
  14. ↑ Lindow, J. (2002). Norse Mythology: A Guide to Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs (in Engels). Oxford University Press, USA. p. 253. ISBN 978-0-19-515382-8. The world was a flat disk, with the Earth in the center and the sea all around. Thus the serpent is about as far away from the center, where men and gods lived
  15. ↑ Needham, J. (1959). Science and Civilisation in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Science and Civilisation in China (in Engels). Cambridge University Press. p. 498. ISBN 978-0-521-05801-8.
  16. ↑ Dreyer, John Louis Emil (1953). A History of Astronomy from Thales to Kepler (in Engels). New York, NY: Dover Publications. pp. 37–38. ISBN 978-0-486-60079-6.
  17. ↑ Lloyd, G. E. R. (1968). Aristotle: The Growth and Structure of His Thought (in Engels). Cambridge Univ. Press. pp. 162–64. ISBN 978-0-521-07049-2.
  18. ↑ Van Helden, Albert (1985). Measuring the Universe: Cosmic Dimensions from Aristarchus to Halley (in Engels). University of Chicago Press. pp. 4–5. ISBN 978-0-226-84882-2.
  19. ↑ Slocum, Joshua (1900). "17–18". Sailing Alone Around the World (in Engels). New York: The Century Company.
  20. ↑ Nazé, Yaël (2018). "A Doctoral Dissertation on a Geocentric Flat Earth: 'Zetetic' Astronomy at the University Level". Skeptical Inquirer (in Engels). 42 (3): 12–14.
  21. ↑ Wolchover, Natalie (30 Mei 2017). "Are Flat-Earthers Being Serious?". Live Science (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Mei 2021. Besoek op 11 Oktober 2021.
  22. ↑ Moshakis, Alex (27 Mei 2018). "Is the Earth flat? Meet the people questioning science". The Observer (in Engels). ISSN 0029-7712. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2021. Besoek op 11 Oktober 2021.
  23. ↑ Burdick, Alan (30 Mei 2018). "Looking for Life on a Flat Earth". The New Yorker (in Engels). ISSN 0028-792X. Besoek op 11 Oktober 2021.
  24. ↑ Visser, Johan (8 Augustus 2020). "Is die aarde plat?". Netwerk24. Besoek op 11 Oktober 2021.
  25. ↑ "Sê die Bybel dat die aarde plat is?". JW.ORG. Jehovah se Getuies. 8 Oktober 2020. Besoek op 11 Oktober 2021.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Plat_Aarde&oldid=2707203"