Satire

'n Satire is 'n hekelende letterkundige geskrif en genre wat spottenderwys menslike en individuele swakhede, dwaashede, wantoestande en tekortkominge uitbeeld, met soms die bedoeling om verbetering te motiveer. Die term satura, afgelei van die Latyns: satira (bont mengelmoes, deurmekaarspul), verwys oorspronklik na 'n Latynse digvorm (lang heksametriese gedig met dialoog wat spot met die gemeenskap se swakhede en wanpraktyke) met Lucillius as pionier. Met die ontwikkeling van die begrip het daar op 'n stadium verwarring ontstaan tussen die Latynse satura en Griekse satyros met die gevolg dat die woord as satyra geskryf is en satyre geword het in Engels. Die etimologiese verwarring is deur Isaac Casaubon opgeklaar in 1605.

Die algemene bedoeling van 'n satire is om humoristies te wees, met die groter doel dikwels konstruktiewe sosiale kommentaar deur die gebruik van vernuf as wapen en as hulpmiddel om aandag te vestig op spesifieke en wyer geskille in die samelewing. 'n Gemene deler van satire is sterk ironie of sarkasme—"in satire, irony is militant" —maar parodie, burlesk, oordrywing, jukstaposisie, vergelyking, analogie en dubbelsinnigheid kom gereeld in satiriese spraak en skrywes voor. Die "militante" ironie of sarkasme wil baie maal voorgee om dit wat die satirikus poog om aan te val, goed te keur (of ten minste as normaal weer te gee). Satire word deesdae gevind in heelwat ekspressiewe kunsvorme, insluitend letterkunde, opvoerings, kommentaar, televisieprogramme en media soos lirieke.

Beroemde satirici sluit in die Engelse Dryden, Swift, Addison, Steel, Pope, Fielding, Byron en Thackeray; die Spaanse Cervantes; en die Franse Rabelais en Voltaire. Die bekendste Afrikaanse satirici sluit in Dr. O’Kulis (vgl. sy Eselskakebeen), C.J. Langenhoven, A.G. Visser en N.P. van Wyk Louw. Afrikaanse letterkunde na die 1960's toon ook 'n sterk satiriese inslag, met onder andere P.G. du Plessis se 'n Seder val in Waterkloof, Die Keiser van Bartho Smit, Drakenstein my Drakenstein van M.M. Walters, en Etienne Leroux se Sewe dae by die Silbersteins en Magersfontein, o Magersfontein!